نسل سوم یارانه نشر باید صرف زیرساخت‌ها شود

عباس حسینی‌نیک در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایران اکونومیست، با تاکید بر اهمیت توجه به موضوع یارانه‌هایی که به حوزه نشر تعلق می‌گیرد، گفت: همه دولت‌ها برای حوزه فرهنگ یارانه‌های مستقیم و غیرمستقیم پرداخت می‌کنند، این مساله حتی در کشورهای پیشرفته و اروپا انجام و در آلمان برای کتاب یارانه‌های غیرمستقیم مانند پست مجانی یا تخفیف حدود ۵۰ درصدی در مالیات در نظر گرفته می‌شود.

به طور قطع پرداخت یارانه مستقیم به ناشران و تولیدکنندگان بسیار فسادزا است

رئیس هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی در بررسی وضعیت تخصیص یارانه به حوزه نشر، بیان کرد: برای اینکه بررسی کنیم در دولت و کشور ما یارانه چه وضعیتی باید داشته باشد که بیشترین نتیجه را بگیریم و کمترین فساد در آن باشد، باید شکل‌های قبلی ارائه آن مورد بررسی قرار بگیرد. به طور قطع پرداخت یارانه مستقیم به ناشران و تولیدکنندگان بسیار فسادزا است مانند موضوع کاغذ که با دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی به ناشران داده شد، نتیجه این شد که تخصیص کاغذ به ناشران ناعادلانه صورت گرفت و رقابت‌های ناسالمی در صنف ایجاد شد.

به گفته او اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران و اتحادیه آشنا کارنامه خوبی در تقسیم کاغذ ارائه ندادند تا جایی که به ناشرانی که نیازی به کمک مالی نداشتند، بیش از ۲۰ هزار بند کاغذ داده شد و به ناشرانی که محتوایی و خوب کار می‌کردند شاید ۱۰۰ بند کاغذ هم نرسید. این تبعیضی بود که فساد ایجاد کرد.

این حقوقدان افزود: همچنین کاغذی که داده شد تاثیری در قیمت کتاب نگذاشت و مصرف کننده ما هیچ بهره‌ای از این یارانه نبرد و ناشر قیمت کتاب را کم نکرد. بنابراین دلیل ندارد که یارانه به تولید کننده داده شود که هزار مفسده در آن است؛ در طول این روند عده‌ای بزرگ و عده‌ای پولدار می‌شوند.

عباس حسینی‌نیک، رئیس هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی

یارانه به هیچ وجه نباید به ناشر تخصیص داده شود

حسینی‌نیک با تاکید بر اینکه یارانه ای که به حوزه نشر تخصیص داده می‌شود باید به فرهنگ عمومی، جامعه و مصرف کننده تعلق بگیرد؛ ادامه داد: یارانه نباید برای دوام ناشران به آن‌ها تعلق بگیرد، هرچند زمانی هم که یارانه به ناشران تعلق گرفت، عادلانه نبود. باید حدی برای یارانه‌ای که به ناشر می‌دهند، تعیین کنند؛ برای مثال اعلام کنند حداکثر یارانه‌ای که می‌دهند ۳ هزار بند کاغذ است و کسی که بیش از ۳ هزار بند کاغذ می‌خواهد حتما توان بیشتری دارد و می‌تواند آن را از بازار تهیه کند.

در سال‌های گذشته ۲۰ درصد کاغذ را به ۱۴ ناشر دادند یعنی ۸۰ درصد را میان باقی ناشران (بیش از ۲ هزار ناشر) تقسیم کردند

مدیر انتشارات مجد با تاکید بر اینکه یارانه باید در طبقات متوسط و پایین‌تر نشر تقسیم شود، افزود: این نگاه به یارانه عادلانه‌تر است و به حوزه نشر هم کمک می‌کند. طبق محاسباتی که انجام دادم در سال‌های گذشته ۲۰ درصد کاغذ را به ۱۴ ناشر دادند یعنی ۸۰ درصد را میان باقی ناشران (بیش از ۲ هزار ناشر) تقسیم کردند.

او افزود: با اینکه ناشر فعال هستم، اعلام می‌کنم یارانه به هیچ وجه نباید به ناشر تخصیص داده شود، این بیشترین فساد را ایجاد می‌کند. در طول‌ سال‌ها فعالیت در حوزه نشر نتیجه گرفتیم، یارانه می‌تواند به مصرف‌کنندگان داده شود، یعنی یارانه به دانش‌آموزان، دانشجویان و مردم تعلق بگیرد، تا هر کتابی که می‌خواهند بخرند. این در واقع راهکار دومی بود و از زمانی همه پذیرفتند.

یارانه باید صرف زیرساخت‌ها شود

حسینی‌نیک در توضیح نسل سوم ارائه یارانه به حوزه نشر، بیان کرد: بر اساس نظریه ای که وجود دارد که در نسل سوم یارانه حتی به مصرف‌کننده هم یارانه مستقیم تخصیص داده نشود و یارانه باید صرف زیرساخت‌ها شود. وقتی که یارانه را صرف زیرساخت‌ها کردیم به این معنی است که پدیدآورندگان، ناشران و مصرف‌کنندگان، همه از زیرساخت استفاده می‌کنند و این عادلانه‌تر، کم فسادتر و موثرتر است.

یارانه‌ای که صرف زیرساخت‌ها شود عادلانه‌تر، کم فسادتر و موثرتر است

به گفته رئیس هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی، زیر ساخت آن است که دولت در یک حوزه سرمایه‌گذاری کند، لازم نیست که به فعالان آن حوزه پول مستقیم بدهد یا هزینه زیاد بکند، برای مثال می‌تواند زیرساخت کتاب الکترونیک را آماده کند. بخشی از این موضوع دست وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است و بخشی هم دست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است تا سکوهای (پلتفرم‌های) مناسب برای کتاب‌های الکترونیک ایجاد و از آن‌ها حمایت کند.

مدیر انتشارات مجد با بیان اینکه حمایت‌هایی که وجود دارند عمدتا عمومی اند، ادامه داد: برای مثال در بخش دانشگاهی هیچ سکویی (پلتفرمی) فعال نیست و حمایت قابل توجهی وجود ندارد. در انجمن ناشران دانشگاهی به معاون فرهنگی ارشاد اعلام کردیم، اگر می‌خواهند حمایت کنند صرف ایجاد سکو (پلتفرم) ارائه کتاب الکترونیک در حوزه کتاب‌های دانشگاهی کنند.

بیشتر شهرهای کشور خالی از کتاب‌های ناشران است

حسینی‌نیک با اشاره به اینکه وضعیت کتاب دانشگاهی با کتاب عمومی متفاوت است، ادامه داد: کتاب عمومی می‌تواند با فرمت ای‌پاب (به انگلیسی: epub)‏ (کوتاه شده electronic publication) یک استاندارد باز برای کتاب الکترونیکی است که توسط انجمن بین‌المللی انتشارات دیجیتال (IDPF) به‌وجود آمده است) منتشر شود و در گوشی هوشمند هم قابل اجرا است؛ اما کتاب دانشگاهی نباید در این فرمت ارائه شود، در کتاب دانشگاهی که در شکل الکترونیک ارائه می‌شود، باید شماره و محتوا و شکل صفحه مانند کتاب حفظ شود.

این حجم جمعیتی که به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌رود، به این دلیل است که کتاب در استان‌ها نیست

رئیس هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی گفت: در کتاب الکترونیک دانشگاهی باید منابع ارجاع داده شود، باید شکل صفحه حفظ شود، همچنین دانشجو و محقق نیاز به یادداشت‌گذاری در کتاب دارد، اما در کتاب رمان و داستان و ادبیات چنین مسائلی مطرح نیست. برای همین برای ایجاد سکو (پلتفرم) خوب دانشگاهی باید سرمایه‌گذاری شود و دولت جای اینکه به شکل مستقیم به ناشر یا مصرف کننده یارانه دهد، می‌تواند زیرساختی ایجاد کند.

او درباره تاثیر تقویت زیرساخت‌ها بر فعالیت ناشران، توضیح داد: زمانی که زیرساخت‌ها آماده شود ناشران می‌توانند به سادگی کتاب‌هایشان را در سطح شهر بفروشند یا کتاب‌های الکترونیک تهیه کنند، مردم می‌توانند این کتاب‌ها را بخرند و همه کتاب‌ها در دسترس آن‌ها باشد، زیرا بیشتر شهرهای کشور خالی از کتاب‌های ناشران است. کتاب‌های اکثر ناشران در استان‌ها نیست، این حجم جمعیتی که به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌رود، به این دلیل است که کتاب در استان‌ها نیست.

به گفته مدیر انتشارات مجد، همکاری ناشران با پست هم می‌تواند زیرساخت محسوب شود، اگر دولت موضوع پست کتاب را کاملا مجانی کند.