گروه جامعه ایران اکونومیست - برنامه توزیع شیر در مدارس در سه دهه گذشته هر از چند گاهی در دستور کار متولیان آموزش و پرورش قرار گرفته و پس از مدتی به دلیل کمبود اعتبارات به فراموشی نهاده‌است؛ این برنامه با زیرپوشش قرار دادن حدود ۱۰ هزار دانش‌آموز در سال ۷۹ آغاز شد؛ بر اساس این طرح، ۷۰ نوبت شیر در طول سال تحصیلی در میان دانش‌آموزان توزیع می‌شد اما به مرور از میزان توزیع شیر در مدارس کاسته شد و در نهایت در سال ۹۶ به دلیل کمبود منابع اعتباری، این طرح متوقف شد.
سال گذشته نیز بار دیگر موضوع توزیع شیر در مدارس در دستور کار وزارت آموزش و پرورش قرار گرفت و در نهایت ۲۰۰ میلیون پاکت شیر بین هشت میلیون و ۳۰۰ هزار دانش آموز ابتدایی توزیع شد؛ دولت برای این طرح در مجموع ۲۵۰۰ میلیارد تومان هزینه کرد.
در برنامه هفتم پیشرفت که اجرای آن از ۲۸ خرداد امسال آغاز شد، موضوع توزیع شیر رایگان در مدارس مورد توجه قرار گرفته است و بر اساس بند د ماده ۷۱ این قانون دولت مجاز است طرح تغذیه با شیر رایگان را در مدارس ابتدایی دولتی اجرایی نماید.
با این وجود، در قانون بودجه امسال ردیف بودجه مجزایی برای توزیع شیر رایگان در مدارس بویژه مناطق محروم دیده نشد؛ همین امر سبب شد تا با آغاز سال تحصیلی جدید و با وجود آمادگی آموزش و پرورش برای اجرای طرح توزیع شیر رایگان، تاکنون اعتباری از سوی سازمان برنامه و بودجه برای آن دیده نشود.
یک روز اختصاصی برای شیر در مدارس
درباره فواید شیر برای تغذیه گروه‌های سنی کودکان و نوجوانان و تاثیر آن بر رشد جسمی و ذهنی دانش آموزان بسیار سخن گفته شده و حتی آخرین چهارشنبه ماه سپتامبر هر سال میلادی از سوی سازمان جهانی غذا (فائو) به عنوان روز جهانی شیر مدرسه نامگذاری شده‌است.
خدیجه رحمانی استاد تغذیه دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست یکی از دستاوردهای توزیع شیر در مدارس را فرهنگسازی الگوی صحیح تغذیه در بین دانش آموزان می‌داند و بر این باور است که توزیع رایگان شیر به منظور حفظ سلامت دانش‌آموزان در مدرسه، اقدامی بسیار مفید برای فرهنگسازی است که هم به یادگیری آنان کمک می‌کند و هم در رشد آنان در دوران بلوغ موثر است.
رحمانی تاکید کرد: مسئولان با اجرای این طرح به سلامت جامعه و آینده کشور کمک می‌کنند و همیشه اعتقاد داریم که پیشگیری مقدم بر درمان است. اگر مصرف شیر کم شود، بی‌شک بیماری‌های متعددی را در سال‌های بعد به‌ویژه در دوران کهنسالی و به خصوص در میان بانوان خواهیم داشت و با مصرف شیر باید از پوکی استخوان پیشگیری کنیم.
همچنین ایرج عبداللهی رئیس انجمن فیزیوتراپی ایران نیز با تاکید بر اینکه افرادی که در سن رشد قرار دارند، باید به میزان کافی لبنیات و شیر مصرف کنند، معتقد است: متاسفانه تغذیه نامناسب و نشستن‌های بیش از حد در بچه‌های ایرانی باعث شده است که رشد استخوان‌ها و مفاصل‌شان محدود شود. همین عوامل سبب آن شده است که قد کودکان ایرانی نسبت به ۵۰ سال پیش کاهش پیدا کند.
وی با اشاره به اجرای طرح توزیع شیر رایگان در مدارس این نکته را گوشزد کرده بود که اجرای این طرح موجب آن شده است که قد کودکان ایرانی طی سال‌های اخیر یک سانتی متر بیشتر شود.
دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی وزارت بهداشت نیز یک بررسی روی دانش آموزانی که در طرح دریافت شیر رایگان مدارس شرکت داشتند، انجام داده است؛ ارزیابی وضعیت بدنی (تن سنجی) آنان نشان داد که کوتاه قدی در ابتدای این ارزشیابی و قبل از اجرای برنامه در ۳.۸ درصد از کودکان شایع بود، در پایان اجرای برنامه در طی سال تحصیلی، به ۲.۷ درصد رسید.
همچنین در ارزیابی سوالات مربوط به فرهنگسازی برای مصرف شیر در بین دانش آموزان، مجموع سوالات نشان می داد که دانش و آگاهی کودکان در مورد مصرف شیر و اثرات مفید آن روی سلامت حدود ۵ تا ۱۰ درصد بهبود یافته است.
برنامه دولت چهاردهم برای پایدار سازی منابع
حسین اسدالهی دبیر کمیته شیر مدارس درباره برنامه وزارت آموزش و پرورش برای توزیع شیر به ایران اکونومیست می‌گوید: رئیس جمهور، معاون اول رئیس جمهور و وزیر آموزش و پرورش نظر مثبتی نسبت به اجرای این طرح دارند و رئیس جمهور دستور پیگیری این موضوع را داده است و این طرح به شرط تامین اعتبارات از سمت سازمان برنامه و بودجه محقق می‌شود.
در این رابطه علی فرهادی معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش به تازگی از مکاتبات و پیگیری های لازم با سازمان برنامه و بودجه درباره شیر مدارس خبر داده و گفته است: به محض تخصیص اعتبار، برنامه‌ریزی برای قرارداد با شرکت‌ها طبق آیین‌نامه و ضوابط و توزیع در گستره جامعه هدف به عمل می‌آید.
به گفته وی، کمیته ملی شیر مدارس از ابتدای سال تحصیلی، آمادگی لازم برای اجرا و نظارت را داشته و مانعی برای توزیع شیر رایگان در مدارس از سوی وزارت آموزش و پرورش وجود ندارد.
از سخنان مسئولان آموزش و پرورش چنین بر می آید که اجرای مستمر این طرح نیازمند تامین اعتبار پایدار سالانه برای آن است؛ از این رو و با توجه اهمیت این طرح در راستای حفظ سلامت و بهبود کیفیت آموزش و یادگیری دانش آموزان بویژه در مناطق محروم، دولت چهاردهم در صدد است تا منابع پایدار آن را پایدار نماید تا با تغییر دولت‌ها و بودجه‌های سنواتی، این اولویت از دستور کار خارج نشود.
در این راستا نهم آبان ماه امسال علیرضا کاظمی وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد که در تبصره‌های لایحه بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور اعتبار لازم در نظر گرفته شد و دولت به دنبال پایدار کردن توزیع شیر در مدارس است.
وی در این باره توضیح داد: با وجود اینکه منابع این کار در بودجه سال ۱۴۰۳ دیده نشده‌بود، اما رئیس جمهور دستور ویژه‌ای در این خصوص داده است و هنگامی که بودجه آن تامین شود، شیر در مدارس توزیع می‌شود.
از این رو، دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴ کل کشور قصد دارد تا با ساماندهی ۴۰ درصد هزینه مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌های دولتی، منابع این بخش را به صورت هدفمند در امور اجتماعی از جمله تامین شیر مدارس هزینه نماید.
در بند «پ» تبصره ۸ ماده واحده این لایحه تاکید شده است که شرکت های دولتی مکلفند در اجرای تکالیف قانون و مقرراتی مربوط، حداقل ۴۰ درصد از هزینه امور مسئولیت های اجتماعی خود را در مقاطع سه ماهه به میزان ۲۵ درصد به حساب «مسئولیت های اجتماعی و محرومیت زدایی» به نام سازمان برنامه و بودجه کشور در خزانه داری کل کشور واریز کنند تا صرف امور اجتماعی و فرهنگی از جمله تامین شیر مدارس و تقویت سرمایه انسانی دانش آموزان با اولویت مناطق محروم، دانش آموزان بازمانده از تحصیل، حمایت از نخبگان و مدارس استعداد درخشان شود.
