گروه جامعه ایران اکونومیست - پرستار کلیدی‌ترین نیروی انسانی در نظام سلامت به شمار می‌رود که نقش ویژه‌ای در کنترل بیماری‌ها، مراقبت، حمایت‌های جسمی، روحی و روانی و اجتماعی بیمار داشته و از این رو می‌توان گفت در خط مقدم نظام سلامت قرار دارد.
این نقش ویژه، اهمیت توجه سیاست‌گذاران نظام سلامت به شرایط شغلی و معیشتی آنان را پررنگ می‌کند زیرا دلگرمی پرستاران می‌تواند زمینه را برای بهبود شرایط بیمار فراهم کند و از بار هزینه بیماری بر بودجه دولت بکاهد.
با این وجود، هنوز سرانه تعداد پرستاران در ایران با استانداردهای بین‌المللی فاصله دارد و این شکاف سبب شده تا بخشی از کمبود پرستار در بیمارستان‌ها از روش‌هایی چون اضافه کار اجباری جبران شود؛ اما شیفت‌های کاری طولانی و مبالغ پایین اضافه کاری پایان داستان پرستاران نیست بلکه مشکل سومی نیز از سال‌های گذشته روی دوش پرستاران سنگینی کرده که همان پرداخت نشدن منظم مبالغ اضافه‌کاری و کارانه های آنان است به طوری که در آغاز دولت چهاردهم - ابتدای شهریور ۱۴۰۳- هنوز مطالبات آنان از مهر سال قبل یعنی حدود یک سال قبل پرداخت نشده بود.
چنین شرایطی سبب شد تا پرستاران در روزهای آغازین فعالیت دولت چهاردهم با برگزاری تجمع‌هایی در محوطه‌های بیمارستانی صدای نارضایتی خود را به گوش رئیس جمهوری که خود برخاسته از جامعه پزشکی کشور است، برسانند و به دنبال آن رسیدگی به وضعیت پرستاران در اولویت وزارت بهداشت دولت چهاردهم قرار گرفت به طوری که محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در همان روز نخست حضور در ساختمان وزارت بهداشت تاکید کرد که نخستین اقدام حل فوری مشکلات در حوزه دارو و مطالبات پرستاران است.
نتیجه این رایزنی‌ها و پیگیری‌ها در دولت چهاردهم منجر به این شد که در سه ماه گذشته ۹.۵ هزار میلیارد تومان از برای مطالبات پرستاران پرداخت شد و اضافه کار این قشر زحمتکش نیز به مقدار قابل توجهی افزایش یافت که بزودی در فیش حقوقی آنان اعمال می‌شود.
پرداخت معوقات یکساله پرستاران
یکی از اقدامات دولت چهاردهم در حوزه پرستاری، پرداخت معوقات مربوط به اضافه‌کاری و کارانه پرستاران بود. این معوقات از نیمه دوم پارسال (۱۴۰۲) تا تابستان امسال رسوب کرده و به پرستاران پرداخت نشده بود.
وزیر بهداشت درباره شرایطی که پرستاران در ابتدای دولت چهاردهم داشتند، چنین می‌گوید: از زمانی که وارد دولت شدیم، پیگیر مطالبات پرستاران بودیم؛ حداقل سه بار در جلسه هیات دولت این بحث را با رئیس جمهور مطرح کردیم و ایشان نیز به مبادی ذیربط برای انجام سریع‌تر مطالبات تاکید کرد.
ظفرقندی با بیان اینکه مبالغ قبل توجهی در دو مرحله (مرحله اول ۷ همت و مرحله دوم ۲.۵ همت) برای پرداخت مطالبات معوقه پرستاران پرداخت شد، افزود: بسیاری از پرداخت‌های پرستاران ۸ تا ۹ ماه عقب مانده و به تاخیر افتاده بود اما توانستیم معوقات را پرداخت کنیم و به طور متوسط آن را به اوایل سال ۱۴۰۳ رساندیم یعنی از مهرماه ۱۴۰۲ این مطالبات اصلاح شده و زمان پرداختی به دانشگاه های علوم پزشکی به خرداد هم رسید.
اصلاح فرمول محاسبه اضافه کار پرستاری
یکی از مشکلات حوزه پرستاری، فرمول نحوه محاسبه اضافه کار پرستاران بود؛ از آنجا که پرداخت اضافه کار از محل منابع بیمارستان‌ها انجام می‌شود و بیمارستان ها نیز از نظر تامین منابع در مضیقه هستند، این رویه فشار مضاعفی را روی دوش پرستاران گذاشته بود.
حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این زمینه گفته است: اضافه کار و کارانه پرستاران می‌بایست از درآمدهای اختصاصی بیمارستان‌ها داده شود در حالی که برخی دانشگاههای علوم پزشکی چندهزار میلیارد تومان بدهی دارند.
نکته دیگر اینکه اگرچه بخشی از درآمد دولت از محل مالیات بر ارزش افزوده (دو درصد) صرف نظام سلامت می شود اما طبق قانون نباید ریالی از این منابع صرف پرداخت کارانه و اضافه کار شود.
در چنین شرایطی، وزارت بهداشت اصلاح فرمول اضافه کاری پرستاران را پیگیری کرد تا بتواند به این شکل مقدار قابل توجهی مبلغ اضافه کاری را افزایش دهد.
عباس عبادی معاون پرستاری وزارت بهداشت با اشاره به اصلاح فرمول اضافه‌کاری کارکنان سلامت به ویژه گروه پرستاری گفته است: با ابلاغ این فرمول جدید، میزان اضافه‌کاری پرستاران حدود ۲.۲ برابر افزایش خواهد یافت.
وی همچنین از پوشش مشمولیت پرستاران مراکز شبانه‌روزی بهداشت تحت قانون ارتقای بهره‌وری خبر داد و اظهار داشت: این موضوع پس از حدود ۱۶ سال پیگیری و محقق شده است.
جذب پرستاران جدید برای کاهش فشار کاری
یکی از درخواست های جامعه پرستاری از دولت چهاردهم، جذب نیروهای جدید بوده است تا به موازات اضافه شدن تخت های بیمارستانی، نیروهای پرستاری نیز طبق استانداردهای جهانی اجرایی شود تا شاهد فشار کاری مضاعف بر پرستاران نباشیم.
در این راستا موضوع جذب نیروی جدید در نظام سلامت در ۱۰۰ روز گذشته از سوی وزارت بهداشت پیگیری و مقرر شد ۲۵ هزار نفر استخدام شوند که ۱۱ هزار نفر از این تعداد سهمیه، مربوط به گروه پرستاری است.
در کنار این اقدامات اجرایی، لایحه حمایت مادی و معنوی از پرستاران نیز در دستور کار است؛ پیش نویس این لایحه بهار امسال تهیه شده بود و اکنون به ریاست جمهوری ارسال شده است تا در کمیسیون های تخصصی دولت مورد بررسی قرار گیرد.
به گفته معاون پرستاری وزارت بهداشت، در این لایحه موضوعاتی چون معافیت از مالیات به صورت پلکانی برای همه کارکنان، معافیت مالیات برای پرستاران مناطق محروم و کم برخوردار، پیش‌بینی فوق‌العاده خاص با ضریب حداکثری در احکام کارگزینی، قلمداد شدن شغل پرستاری جزو مشاغل سخت و زیان‌آور، پیش‌بینی هلدینگ‌هایی که می‌توانند تولید ثروت کنند و محل تامین منابع پایدار باشند، توسعه ساختار پرستاری در دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی، فراهم‌سازی امکان رشد تحصیلی و ارتقای پرستاران دیده شده است.
جامعه پرستاری کشور امیدوار است در صورت تصویب نهایی این لایحه در مجلس و ابلاغ آن به صورت قانون تحول بزرگی در وضعیت پرستاران ایجاد شود.
