به گزارش ایران اکونومیست، جشن امضای کتاب‌های «دیدگاهی شفاف در مرمت نقاشی» و «جعل و ازآنِ خودسازی» با حضور مجید ملانوروزی ـ مدیر سابق موزه هنرهای معاصر تهران، مجموعه‌دار و پژوهشگر تاریخ هنر ـ، زهرا قیاسی ـ مترجم کتاب جعل و ازآنِ خودسازی ـ و جاوید رمضانی ـ مدیرمسئول نشر آوام سرا و مترجم کتاب دیدگاهی شفاف در مرمت نقاشی ـ پنج‌شنبه یکم آذرماه ۱۴۰۳ در شهر کتاب ایرانشهر برگزار شد.
چگونگی اصالت‌سنجی اثر، مرمت آن و تاثیرش بر قیمت‌گذاری اثر سوالاتی همیشگی است
این نشست با سخنان جاوید رمضانی آغاز شد. او در ابتدا این نکته را مطرح کرد که همواره سوالات متعددی مبنی بر اینکه تا چه حد می‌توان اثری را مرمت کرد و مرمت چه تأثیری بر قیمت و بازار هنر می‌گذارد، وجود دارد.
او با اشاره به سوالات مخاطبان درباره اصالت سنجی اثر هنری نیز گفت: سوالات بسیاری هم درباره مساله اصالت‌سنجی علمی و منطقی یک اثر به واسطه آزمایش علمی و تصویربرداری تخصصی و حرفه‌ای که مدارکی دال بر اصالت اثر هستند و در دادگاه‌ها نیز معتبرند، مطرح می‌شود. این اطلاعات برای همه کسانی که به نحوی درگیر حوزه هنر هستند بسیار لازم است.
بازار رشته مرمت داغ می‌شود
مجید ملانوروزی نیز گفت: امروزه با توجه به تنوع سبک‌ها و متریال و تحول بازار هنر و مجموعه‌داری و شرایط نگهداری و مشکلات ایجادشده بر آثار هنری نیاز بیشتری به مرمت و حفاظت پیدا می‌کنیم. به همین جهت اهمیت رشته مرمت نیز به مرور بیشتر می‌شود. در این روزگار که اقتصاد هنر در ایران رو به فزونی است نمی‌توانید آثاری از سهراب سپهری و محصص و اساتید دیگر هنر را به هرکسی بسپارید، کارشناس مربوطه می‌بایست دانش و تخصص کافی داشته باشد.
او درباره جعل یا اصالت‌سنجی آثار نیز گفت: به دلیل عدم شناخت در این زمینه اغلب اصالت سنجی را با کپی و جعل اشتباه برداشت می‌کنند. درحالی که در فضای بین‌المللی این مقوله‌ای مرسوم و مهم است و سبب رشد هنر می‌شود.
زهرا قیاسی نیز اظهار کرد: صحبت «ازآنِ خودسازی» از نیمه دوم قرن بیستم شروع می‌شود جایی که هنرمندانی مساله اصالت و مالکیت را زیر سوال بردند. ازآنِ خودسازی در رابطۀ مستقیم با قانون کپی‌رایت قرار می‌گیرد و مسئله مهمی که جدا از بحث فلسفی در رابطه با ازآنِ خودسازی وجود دارد تضاد منافع است. فوکو و بارت معتقدند خلاقیت و نوآوری دیگر مسئله نیست من می‌توانم اثری خلق کنم که چیز جدیدی نیست و زمانی می‌توانم حرف از «ازآنِ خودسازی» بزنم که کارم درباره «ازآنِ خودسازی» باشد. فرق آن با جعل این است که بیانیه‌ای می‌دهد که قابل تفسیر است و می‌تواند نقد به هر چیزی باشد. نقد به سیستم هنر، مسائل چپ و صنعت و فرهنگ.
جاوید رمضانی نیز با بیان اینکه در مسئله ازآنِ خودسازی، خود هنر زیر سوال هست، پرسش‌هایی را مطرح کرد و گفت: ریچارد پرینس از مجلات و عکس‌های تبلیغاتی کپی می‌کند و یک‌میلیون دلار می‌فروشد. آیا این را به عنوان هنر قبول دارید؟ در جامعه ما هنر چیست؟ و آیا این هنر را جامعه قبول دارد؟
مجید ملانوروزی در همین رابطه گفت: فضای هنر معاصر به واسطه سرمایه سالاری بعد از جنگ جهانی دوم، نیویورک را مرکز هنر قرارداد و به واسطه نبود تاریخ و پیشینه، فضای معاصریت را مطرح کرد. از طرفی پشت آثار هنری بانک و بنگاه‌های مالی وجود دارد و برندینگ هنرمند نیز مطرح است. از موضوعات مطرح در دادگاه‌های بین‌المللی بحث جعل آینده است. هنرمندی که اثر هنرمند دیگری را قبل از نمایش آثار به‌طور مثال در کارگاهش می‌بیند و زودتر از آن فرد به نمایش می‌گذارد به این صورت در جعل آینده، هنرمند هنوز خودش مطرح نشده ولی کارهایش جعل می‌شوند.
زهرا قیاسی نیز ادامه داد: در فضای آکادمیک وقتی مسئله ازآنِ خودسازی و مؤلف بین اساتید مطرح می‌شود کم‌کم فارغ از مارکتینگ جایگاهی را پیدا می‌کند و جدا از آن پرسشی مطرح می‌کند؛ اگر من از این موضوع عکس بگیرم چه می‌شود یا اگر مثل جف کونز از اشیاء روزمره برنز بسازم چه می‌شود؟ این سؤال در تاریکی مطرح می‌شود شاید مسیرهای جدیدی را باز کند، حالا شاید برای ما دیرتر رخ می‌دهد چراکه تمایل نداریم وارد این تاریکی شویم.
او گفت: همچنین پیچیدگی بحث حقوقی در کیس‌های جعل و کپی همانند پرونده آثار جف کونز که متخصصین باید بررسی کنند چه میزان از اثر اصلی برداشت و کپی شده. استیتمنت آن چیست، آیا واقعاً ازآنِ خودسازی است یا نقدی وارد می‌کند؟ آیا ماهیت و متریال را تغییر داده یا اینکه دارد سواستفاده می‌کند.
آیا مرمت باعث کاهش قیمت اثر می‌شود؟
جاوید رمضانی نیز تاکید کرد: موضوعی دیگر وصل بودن فرد به مسیرهای اقتصادی است که توانسته اثری را به اسم خودش به فروش برساند درحالی‌که اثر شخص دیگری بوده و فقط به واسطه مسیر اقتصادی که داشته توانسته موفق شود. امروزه با موارد کپی و جعل زیادی مواجهیم که فضای ساختاری ضعیفی هم وجود دارد. این امر سبب عدم اطمینان سرمایه‌دار و مجموعه‌دار در خرید آثار می‌شود و درنهایت اگر سرمایه‌دار نخرد هنرمند نیز دچار بحران می‌شود. اینجاست که نهاد معتبری باید وجود داشته باشد. وجود اسناد و مدارک معتبر، ثبت دقیق و درست اثر هنری و از همه مهم‌تر مدارک مستند نگاری بسیار حائز اهمیت است. ابتدا اثر به همراه کد ثبت و عکاسی فنی، عکس‌برداری UV،X-Ray، IR و میکروسکوپی شده و در انتها گزارش کاملی از اثر تهیه و تحویل داده می‌شود. همان‌گونه که بیش از ۱۵۰۰ پرونده مرمتی و ۴۰۰ مورد پرونده اصالت سنجی ثبت کرده‌ایم که همگی دارای کد هَش Hash Code بین‌المللی هستند. همچنین اثری که نزد ما مرمت می‌شود به واسطه گزارشی که از آن تهیه می‌شود می‌تواند مهر تأییدی بر اصالت اثر باشد. سوالی که خیلی‌ها می‌پرسند این است که آیا مرمت باعث کاهش قیمت اثر می‌شود؟ باید گفت در بعضی موارد حتی نجات‌دهنده و سندی دال بر اصالت اثر است و مرمت‌گر خوب آغازش با مستندنگاری است که برای آشنایی با این مورد در کارگاه پیش رو به‌طور جدی‌تر بدان پاسخ داده می‌شود و علاقه‌مندان به مرمت و اصالت سنجی آثار هنری می‌توانند از نزدیک با نمونه‌های مرمتی این مرکز آشنا شوند.
او گفت: در ماه آینده شاهد رونمایی کتاب «چگونه هنرمند موفقی باشیم» نیز خواهیم بود.
اولین کارگاه تخصصی با عنوان «مرمت و اصالت سنجی» پنج‌شنبه، هشتم آذرماه برگزار خواهد شد. شماره تماس جهت شرکت در کارگاه ۰۹۹۹۲۰۶۱۱۸۶ است.
