به گزارش ایران اکونومیست، در این فصل از سال هنگام عبور از دشت های حاصل خیز میاندوآب آنچه بیشتر از همه خودنمایی می کند، تاکستان های انگور در ۲ طرف جاده است؛ روش کشت انگور در این منطقه متفاوت تر از سایر نقاط است و اینجا انگور را به صورت پُشته‌ای و به ردیف می کارند که این کار باعث می شود آبیاری تاکستان ها آسان تر انجام شود و هم در فصل سرما و در زمستان تنه درخت آسیبی زیادی نبیند.
از میاندوآب به سمت جاده سرچم، از همان ابتدای جاده تا افق های دور دست را تاکستان حرف اول را می زند و شغل اصلی چندین روستای این منطقه تنها کاشت و برداشت انگور است البته در این فصل علاوه بر اهالی روستاها، کارگران فصلی هم به این مناطق کوچ می کنند و تا آبان ماه که کار برداشت و تولید کشمش به پایان می رسد، در این منطقه ماندگار خواهند بود.
وجود تاکستان های چندین ساله، شیوه مخصوص پرورش درخت انگور و حتی روش‌های مخصوص فراوری این محصول در این منطقه حکایت از قدمت دیرینه انگور و تامین معیشت مردم این منطقه از این محصول را دارد.
اما موضوعی که بهانه تولید این گزارش و سفرم به شهرستان میاندوآب شد، شیوه مخصوص تولید کشمش توسط باغداران این شهرستان بود که این روش منحصر به فرد شاید در کمتر جای ایران وجود داشته باشد.
برای تهیه این گزارش سفرم را از مهاباد به میاندوآب که حدود ۴۰ کیلومتر مسافت دارد، در یک عصر پاییزی آغاز کردم و با آقای عباسی از باغداران روستای «شبیلو» هماهنگ شدم که باغ وی در ابتدای جاده سرچم قرار داشت.
در مسیر چندین دستگاه خودرو سایپا که با انگور سفید این منطقه بارگیری شده بودند، به چشم می خورد و از روی جاده اصلی، آقای عباسی را که مشغول مراقبت از کشمش های پهن شده بر روی پشت بام کاهگلی کارگاهش بود، دیدم.
مسیر جاده خاکی و از میان تاکستان های زیبای این منطقه عبور می کرد، زیبایی این منطقه به راستی وصف ناشدنی بود و سرشاخه های درخت تاک تا لب جاده آمده بودند و انبوه بوته های تاک به گونه ای بود که احساس می کردی که تو ایستاده ای و این تاکستان است که از ۲ طرف جاده حرکت می کند.
شانس با من یار بود و هنوز کارگران دست از کار نکشیده بودند، تعدادی از کارگران بار انگور تازه رسیده را که درون سبدهای پلاستیکی بود، خالی می کردند و چند نفر هم مشغول به طناب بستن خوشه های انگور بودند که در این روش ابتدا خوشه های انگور را با طناب های ۲ تا سه متری وصل کرد.
مهارت خاص آنان به گونه ای بود که کمتر می توانستم شیوه گره زدن طناب بر روی خوشه انگور را با چشم ببینم، کار با سرعت زیادی انجام می شد چون از حبه های انگور از روی خوشه می افتادند، دیگر قابلیت آویزان شدن بر روی طناب را نداشتند.
پس از طناب بستن خوشه های انگور را دوباره داخل جعبه های پلاستیکی قرار می دادند و پس از قرار دادن در مایع مخصوصی به نام تیزآب آن را در ایوان های مخصوص و داربست های فلزی آویزان می کردند.
البته اینجا پایان کار نبود و در شب های نخست باید اتاقک انگور تازه آویزان شده را با نایلون می پوشاندند و در زیر آن گوگرد قرار می دادند تا پوسه انگور نازک شود و مراحل تبدیل شدن آن به کشمش تسریع شود.
به گفته آقای عباسی خوشه های انگور پس از ۱۵ الی ۲۰ روز خشک شده و به کشمش تبدیل می شود؛ کشمش تولید شده به این شیوه سنتی مشتریان خاصی در بازارهای داخلی و خارجی به ویژه کشور روسیه دارد.
در گوشه دیگری کارگاه آقای عباسی کارگران حبه های افتاده از خوشه را بر روی تخته های مخصوصی که بر روی ریل بود، قرار می دادند و سپس تخته های پر از انگور را در داخل کوره مخصوص که به آن گرمخانه می گفتند، قرار می دادند و طی ۱۸ ساعت بر اثر حرارت به کشمش تبدیل می شد.
مسوول کارگاه تبدیل انگور به کشمش در روستای شبیلو در حالی که خوشه بزرگ انگور در دست داشت، گفت: اگر باغداران میوه خام را به بازار بفرستند، درآمد چندانی برای آنان ندارد و اگر دولت از باغدار حمایت کند تا انگور را پس از فرآوری و تبدیل آن به کشمش به بازار عرضه کند، درآمد آن بیشتر و تا ۲ برابر افزایش پیدا می کند.
امید عباسی افزود: این کارگاه در سال بیش از ۵۰۰ تُن انگور را به کشمش تبدیل می کند و حداقل سرمایه در گردش آن باید ۱۰۰ میلیارد ریال باشد و اگر دولت با تسهیلات کم بهره از باغداران حمایت کند، آنان می توانند محصول خود را فرآوری کنند.
وی اضافه کرد: فرآوری محصول در این منطقه تنها به نفع باغداران نیست بلکه اشتغال جدید هم ایجاد می شود و در این کارگاه روزانه بیش از ۴۰ کارگر مشغول کار هستند و همه ما با هم از درآمد این کارگاه استفاده می کنیم.
چیزی به غروب آفتاب نمانده بود و تماشای غروب این منطقه به دلیل دشت بودن بسیار زیبا و دلنشین است و در مجاورت کارگاه آقای عباسی، کارگاه دیگری که به آن «بارانداز» می گفتند قرار داشت که کارگاه بیش از ۱۰۰ متر طول و حدود هشت متر عرض داشت و خوشه های آویزان شده از سقف کاهگلی بر اثر نسیم باد حرکت می کردند و حبه های خشک شده انگور یکی پس از دیگری بر زمین می ریختند.
در این کارگاه کارگران دست از کار کشیده بودند اما در گوشه دیگر این کارگاه زن میان سالی هم بر روی آتش مشغول درست کردن رُب گوجه فرنگی بود که نشان از سخت کوشی و تلاش مردمان این دیار داشت که که چگونه از طبیعت این منطقه، زیبایی و پتانسیل‌های آن بهره می بردند.
انگور، دومین محصول باغی در دشت میاندوآب است
مدیر جهاد کشاورزی میاندوآب گفت: پیش بینی می شود امسال حدود ۳۰ هزار تن انگور از تاکستان‌های این شهرستان برداشت شود که نسبت به سال گذشته ۶۴ درصد افزایش نشان می دهد.
رضا مقدم اظهار کرد: انگور دومین محصول باغی میاندوآب بوده و بیش از یک هزار و ۶۴۰ هکتار از باغ های شهرستان به این محصول اختصاص دارد.
وی با اشاره به فعالیت یک هزار و ۷۶۱ بهره بردار باغی در امر تولید و برداشت انگور در شهرستان، افزود: انگور بیشتر بصورت تازه خوری در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد و بخشی از محصول نیز با فرآوری و تبدیل به آب غوره، کشمش و شیره انگور به بازار مصرف عرضه می شود.
مدیر جهاد کشاورزی میاندوآب گفت: پنج واحد صنعتی کشمش خشک کنی در مجموع با ظرفیت تولید سالانه چهار هزار و ۶۰۰ تن کشمش در شهرستان میاندوآب فعال است؛ کشمش به صورت سنتی و خانگی نیز تولید می شود، پیش بینی می شود امسال بیش از ۶ هزار تن کشمش در این شهرستان تولید و روانه بازار مصرف شود.
خورشید در حال غروب بود و تشعشع زرین آن بر روی حبه های انگور خودنمایی می کرد و زیبایی خاصی انگور این منطقه را دوچندان کرده بود، این صحنه آنقدر تماشایی بود که ریسک صدمه با لنز دوربین عکاسی را به جان خریدم برای سهیم شدن مخاطبان در تماشای این همه زیبایی، با گرفتن آخرین قطعه عکس به گزارش این مجموعه پایان دادم.
جدا از این همه زیبایی تاکستان ها، باراندازها و گرمخانه های تبدیل انگور به کشمش در میاندوآب، قصه باغدران این منطقه تنها گُل و بُلبُل نبود و آنان بر این باور بودند که درآمد تاکستان با هزینه های بالای سموم، کودشیمیایی و کارگر، دیگر مقرون به صرفه نیست و در پایان یک سال رنج و زحمت باغداران، آنچه حاصل می شود در مقابل این همه سختی و هزینه ی تاکستان همخوانی ندارد.
باغداران این منطقه از دولت و نهادهای متولی درخواست داشتند که با حمایت های مالی خود از جمله توزیع کود و سموم یارانه دار، اعطای تسهیلات بانکی کم بهره در فصل داشت و برداشت و راه اندازی مراکز خرید تضمینی و فراهم شدن زمینه صادرات محصول، علاوه بر قطع کردن دست دلالان، معیشت و درآمد باغداران این منطقه را ارتقا ببخشند.
دشت حاصلخیز میاندوآب با ۴۵ هزار هکتار اراضی قابل کشت، شامل ۳۷ هزار هکتار اراضی زراعی، هشت هزار هکتار باغ و تولید سالانه بیش از ۹۰۲ هزار تُن انواع محصولات کشاورزی، یکی از قطب های مهم کشاورزی آذربایجان‌غربی است.
میاندوآب در جنوب آذربایجان‌غربی واقع شده است.
