به‌گزارش ایران اکونومیست، چند سالی است که ناترازی برق مهمان ناخوانده کشور شده، در فصل گرم سال جاری، تقاضای مصرف برق در مردادماه به ۸۰ هزار مگاوات رسید که فشار زیادی را بر شبکه برق وارد کرد. از نکات قابل توجه، افزایش ۷ درصدی مصرف شبانه به دلیل چسبندگی و بالا رفتن کمینه دمای هوا بود که به‌طور قابل ملاحظه‌ای شبکه را تحت فشار قرار داد.
ناترازی برق به معنای عدم تعادل بین تولید و مصرف انرژی است که می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر بخش‌های مختلف اقتصادی، صنعتی و اجتماعی کشور داشته باشد. قطع برق و خاموشی‌های گسترده، آسیب به تجهیزات و زیرساخت‌ها، کاهش بهره‌وری صنایع و افت تولید، مشکلات بهداشتی و رفاهی و افزایش هزینه‌های انرژی از جمله آسیب‌های ناترازی برق در کشور است.
در واقع ناترازی برق منجر به خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌نشده می‌شود که بر زندگی روزمره مردم تأثیر می‌گذارد و مشکلات زیادی برای بخش‌های خانگی، صنعتی و تجاری به وجود می‌آورد، نوسانات برق و قطع و وصل‌های مکرر به تجهیزات صنعتی، لوازم خانگی و سیستم‌های حساس آسیب می‌زند که هزینه‌های تعمیر و نگهداری بالایی به دنبال دارد.
قطع مکرر برق باعث توقف خطوط تولید در صنایع مختلف می‌شود و به بهره‌وری آن‌ها لطمه می‌زند. این امر می‌تواند باعث کاهش تولید، افزایش هزینه‌ها و در نهایت کاهش درآمد ملی شود. ناترازی برق بر مراکز درمانی و بیمارستان‌ها تأثیرات منفی دارد و به دلیل وابستگی بسیاری از تجهیزات پزشکی به برق پایدار، می‌تواند سلامت و جان بیماران را به خطر بیندازد.
ناترازی برق باعث افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی برای جبران کمبود برق می‌شود که علاوه بر افزایش هزینه‌های تولید، به محیط زیست آسیب می‌زند و باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود.
برای مقابله با ناترازی برق و جلوگیری از آسیب‌های ناشی از آن، باید مجموعه‌ای از اقدامات در زمینه مدیریت مصرف، بهینه‌سازی و افزایش تولید برق صورت گیرد. وزارت نیرو برنامه دارد تا با بهره‌برداری از واحدهای گازی، سیکل ترکیبی، برقابی و تجدیدپذیر، ظرفیت تولید برق کشور را افزایش دهد.
این اقدام می‌تواند فشار روی شبکه را کاهش دهد و به تأمین پایدار برق کمک کند. استفاده از تجهیزات با راندمان بالا، تعویض لوازم قدیمی با نمونه‌های کم‌مصرف و اجرای سیاست‌های تشویقی برای کاهش مصرف برق از جمله راهکارهایی است که می‌تواند مصرف را بهینه کند.
استفاده از سیستم‌های مدیریت هوشمند مصرف برق، زمان‌بندی استفاده از تجهیزات پرمصرف به ساعات غیر اوج مصرف و اجرای طرح‌های تشویقی برای مصرف‌کنندگان خانگی و صنعتی از راهکارهای مؤثر در کاهش بار شبکه است. توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و نیروگاه‌های زیست‌توده می‌تواند به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کرده و تولید برق را با کمترین آسیب زیست‌محیطی افزایش دهد.
نوسازی شبکه‌های انتقال و توزیع برق و استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای کاهش تلفات در خطوط انتقال می‌تواند به بهبود کارایی شبکه و کاهش ناترازی کمک کند. ارتقاء فرهنگ مصرف بهینه انرژی در جامعه، آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی درباره اهمیت کاهش مصرف برق در ساعات اوج مصرف می‌تواند نقش مؤثری در کاهش فشار بر شبکه داشته باشد.
وزارت نیرو اعلام کرده که تا پایان سال جاری۵۳۳۳ مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه خواهد شد. این افزایش شامل ۲۸۱۷ مگاوات از واحدهای گازی نیروگاهی، ۹۴۲ مگاوات از واحدهای سیکل ترکیبی، و ۱۲۰ مگاوات از ظرفیت جدید نیروگاه‌های برقابی است.
همچنین ۲۰۰ مگاوات از نیروگاه‌های پراکنده و ۱۲۵۴ مگاوات از نیروگاه‌های تجدیدپذیر به شبکه افزوده می‌شود. با وجود برنامه‌ریزی‌های انجام شده، همچنان ناترازی برق یکی از چالش‌های جدی در سال ۱۴۰۴ خواهد بود. افزایش ۵ هزار و ۳۳۳ مگاواتی ظرفیت تولید ممکن است تأثیرات مثبتی بر کاهش ناترازی داشته باشد، اما اگر رشد تقاضا همچنان بالا بماند، فشار بر شبکه برق همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
به‌ویژه در روزهای اوج گرما، نیاز به مصرف مدیریت‌شده و بهینه‌سازی مصرف برق بسیار حیاتی خواهد بود. این اقدامات اگرچه می‌تواند تا حدودی به کاهش ناترازی کمک کند، اما بدون مدیریت دقیق و همکاری همگانی در بهینه‌سازی مصرف، دستیابی به تعادل کامل میان تولید و مصرف برق در سال ۱۴۰۴ همچنان چالشی مهم باقی خواهد ماند.
ناترازی برق یک چالش پیچیده بوده که نیازمند اقدامات هماهنگ در سطوح مختلف تولید، توزیع و مصرف است. وزارت نیرو با افزایش ظرفیت تولید و بهینه‌سازی مصرف برق به دنبال کاهش این ناترازی بوده، اما همکاری گسترده جامعه، صنایع، و نهادهای مختلف برای دستیابی به برق پایدار و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر ضروری است.
