به گزارش ایران اکونومیست، در مقدمه مترجم می‌خوانیم: کتاب «یولیانوس آخرین امپراتور پاگان روم»، یکی از آثار فاخر فیلیپ فریمن است که نویسنده در آن با دقت و وسواس، براساس منابع و شواهد، به زندگی این امپراتور فیلسوف در قرن سوم میلادی می‌پردازد. سلطنت کوتاه یولیانوس، که کم‌تر از دو سال بود، به یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات تاریخی در تمام ادوار تاریخ امپراتوری روم تبدیل شد. یولیانوس، که آخرین عضو ذکور سلسله کنستانتینی بود، تلاش کرد تا حمایت امپراتوری از مسیحیت و کلیسا را، که در دوران عمویش کنستانتیوس به‌شدت دنبال می‌شد، کنار بگذارد و در عوض مذهب پاگان(پرستش خدایان قدیمی روم) را در سراسر امپراتوری ترویج دهد. با این‌حال، او این کار را به‌شیوه‌ای خاص و ظریف، که نویسنده در کتاب به‌خوبی بدان پرداخته، انجام داد. نکته مهم در اینجا این است که در لشکرکشی ایرانی، یولیانوس درصدد تکرار پیروزی‌های باشکوه رومیان بر اشکانیان در قرن دوم بود و شاید به همین خاطر بود که نام‌های آگوستوس و ترایان را در راهپیمایی به سوی ایران به زبان می‌آورد.
این‌که تا چه حد حمله به ایران تحت تأثیر رویکرد یولیانوس به دین قرار داشت، موضوع بحث‌های جاری است.
از چند جهت، سلطنت یولیانوس پس از مرگش اهمیت بیش‌تری پیدا کرد، زیرا او تصویر بلاغی قدرتمندی را برای هر دو گروه غیرمسیحی و مسیحی به نمایش گذاشت. این رویه، عامل مهمی برای تحلیل متونی است که به کارزار ایرانی یولیانوس اشاره دارند. در مناظره‌های شدید بین پاگان‌ها(طرفداران پرستش خدایان قدیم رومی) و مسیحیان (اعم از آریانی و ارتدکس)، پس از مرگ یولیانوس، لشکرکشی ایرانی بخشی از بحثی شد که هر دو طرف با تمرکز بر محاسن و معایب رویکرد این امپراتور بحث‌برانگیز، با شور و شوق دنبال می‌کردند. برای برخی نویسندگان مسیحی، که در دوره یولیانوس دچار محرومیت‌ها و حملات شده بودند، بازنمایی سلطنت و لشکرکشی ایرانی یولیانوس سرراست و در مواردی شخصی بود. این دسته، شکست امپراتور از ایرانیان و مرگش در این پیکار و از دست رفتن نصیبین و بسیاری از مناطق میان‌رودان را از نتایج الحاد یولیانوس می‌شمردند و به همین دلیل تمامی تقصیرها را به گردن این امپراتور فیلسوف می‌انداختند و او را به باد تمسخر می‌گرفتند و هر نوع شرارتی را به وی نسبت می‌دادند. در عوض، برای نویسندگان پاگان‌ها، مانند آمیانوس و لیبانیوس، سلطنت یولیانوس به دفاع در برابر حمله مسیحیان نیاز داشت. یولیانوس تلاش کرده بود تا پرستش خدایان باستان را در چهارچوب فلسفه نوافلاطونی از نو برقرار کند و در مجموع سلطنت کوتاه او دوره امیدی برای پاگان‌ها بود و به همین دلیل در سال‌های پس از مرگش از آن دفاع شد.
کتاب «یولیانوس؛ واپسین امپراتور پاگان روم» اثر فیلیپ فریمن با ترجمه محمد ملکی در ۱۸۰ صفحه و بهای ۱۸۰ هزار تومان در انتشارات مروارید منتشر شد.
