تا کنون تاسیس داروخانه برای داروسازان جوان، فرآیندی پیچیده و پر از موانع قانونی بوده است؛ اما اخیراً، خبر امکان تاسیس داروخانه توسط غیر داروساز، موجی از نگرانی را در جامعه دارویی و درمانی کشور ایجاد کرده است. این تصمیم که در پی تغییراتی در آییننامههای مربوطه اتخاذ شده، سوالات بسیاری را در خصوص آینده نظام دارویی کشور و کیفیت خدمات دارویی به بیماران مطرح کرده است.
در این مطلب، قصد داریم به بررسی ابعاد مختلف این موضوع پرداخته و به این سوالات پاسخ دهیم که آیا تاسیس داروخانه توسط غیر داروسازان، میتواند بر کیفیت خدمات دارویی تأثیر بگذارد؟ آیا این تصمیم میتواند به افزایش دسترسی مردم به دارو کمک کند یا خیر؟ و در نهایت، چه پیامدهایی برای نظام دارویی کشور در پی خواهد داشت؟ با ما همراه باشید تا بهطور دقیقتر به این موضوع بپردازیم.
اخیراً خبر تاسیس داروخانه توسط غیر داروسازان جنجال بسیاری بهپا کرده است. گرچه در گذشته تنها داروسازان مجاز به تاسیس داروخانه بودند، اما با رأی دیوان عدالت اداری، این محدودیت برداشته شد و امکان تاسیس داروخانه برای سایر افراد نیز فراهم شد. با اینکه سازمان غذا و دارو به این موضوع انتقادهایی وارد میداند، اما مکلف به تمکین رأی دیوان عدالت اداری است که بر اساس آن، متقاضیان تاسیس داروخانه دیگر صرفاً به داروسازان محدود نمیشوند.
با اینحال، این بهمعنای آزادی عمل کامل برای همه افراد در تاسیس داروخانه نیست. متقاضیان تاسیس داروخانه، مانند سایر مؤسسات پزشکی، باید شرایط خاصی را دارا باشند. این شرایط در قالب یک بخشنامه به معاونتهای غذا و دارو ابلاغ شده و درخواستهای متقاضیان پس از بررسی دقیق در کمیسیون ماده ۲۰ و تأیید صلاحیت آنها، منجر به صدور مجوز میشود.
یکی از دغدغههای اصلی در این زمینه، تعیین قیمت مجوز داروخانه است. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که هم باید هزینههای راهاندازی داروخانه را پوشش دهد و هم از سوءاستفادههای احتمالی جلوگیری کند. از طرف دیگر، تعیین قیمت بالا برای مجوز، میتواند مانعی برای ورود افراد جدید به این حوزه باشد.
اجرای آییننامه تاسیس داروخانه توسط غیر داروساز، چالشهای جدی را برای نظام دارویی کشور به همراه داشته است. افزایش بیرویه تعداد داروخانهها، بهویژه در مناطقی که از نظر پوشش دارویی اشباع شدهاند، نهتنها به بهبود دسترسی مردم به دارو کمک نکرده، بلکه سبب بینظمی و رقابت ناسالم بین داروخانهها شده است.
یکی از مهمترین نگرانیها در این زمینه، کاهش کیفیت خدمات دارویی است. حضور افرادی که تخصص کافی در حوزه دارو ندارند، میتواند منجربه تجویز خودسرانه دارو، خطاهای دارویی و در نهایت، به خطر افتادن سلامت بیماران شود. از سوی دیگر، برخی کارشناسان معتقدند که این تصمیم میتواند بر درآمد داروخانه ها و در نتیجه، قیمت دارو نیز تأثیرگذار باشد. اگرچه رقابت بیشتر بین داروخانهها ممکن است در کوتاهمدت به کاهش قیمت برخی داروها منجر شود، اما در درازمدت میتواند به کاهش کیفیت خدمات و افزایش هزینههای سیستم سلامت منجر شود.
نکته قابل توجه این است که تصمیمگیری در مورد تاسیس داروخانه توسط غیرداروسازان، صرفاً بهدلیل فشارهای اقتصادی و بدون در نظر گرفتن پیامدهای آن بر نظام سلامت صورت گرفته است. دخالتهای غیرکارشناسی در حوزه سلامت و دارو، نه تنها به بهبود وضعیت موجود کمک نکرده، بلکه مشکلات عدیدهای را برای این بخش حیاتی ایجاد کرده است.
سازمان غذا و دارو نیز بهعنوان متولی اصلی نظارت بر داروخانهها، نسبت به این تصمیم ابراز نگرانی کرده است. این سازمان تلاش کرده است تا با وضع قوانین و مقررات جدید، از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند. با اینحال به نظر میرسد که برای حل این معضل، نیاز به یک رویکرد جامع و مبتنی بر شواهد علمی است. در نهایت باید گفت که تاسیس داروخانه توسط افراد غیر داروساز، یک تصمیم پیچیده با پیامدهای گسترده است که نیازمند بررسی دقیق و همهجانبه است.
این تصمیم باید با در نظر گرفتن تمام جوانب مثبت و منفی آن و با هدف بهبود کیفیت خدمات دارویی و افزایش دسترسی مردم به دارو اتخاذ شود.
همانطور که اشاره شد، تأسیس داروخانهها باید مبتنی بر نیاز جامعه و با توجه به شرایط اقتصادی و دارویی کشور صورت پذیرد. این امر بهویژه در خصوص تأسیس داروخانه توسط افراد غیر متخصص، اهمیت دوچندانی مییابد. این طرح میتواند دو مزیت داشته باشد. مزیت اصلی این طرح، امکان تاسیس داروخانه در مناطق محروم یا کمبرخوردار است.
در مناطقی که دسترسی به داروساز محدود است، افراد متمکن و دارای صلاحیت میتوانند داروخانه تاسیس کنند؛ بههمین دلیل این قانون میتواند به افزایش پوشش دارویی در برخی مناطق کمک کند.
مزیت دیگر، توجه به کمبود منابع مالی داروسازان جوان است. تعداد قابل توجهی از داروسازان جوان، بهدلیل کمبود سرمایه لازم برای تاسیس داروخانه، قادر به افتتاح داروخانه خود نیستند. بنابراین، سوال اینجاست که آیا تاسیس داروخانه توسط غیر داروساز، بهمعنای افزایش تعداد داروخانههای جدید در برخی مناطق خواهد بود؟
باید به این نکته توجه داشت که تاسیس داروخانه یک مسأله پیچیده است که نیازمند بررسی دقیق از جنبههای مختلف اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی است. صرف نظر از اینکه چه کسی مجاز به تاسیس داروخانه باشد، تامین داروی مورد نیاز مردم و حفظ کیفیت خدمات دارویی، همواره باید در اولویت باشد.
در تمام دنیا، مشاغل پزشکی به دقت تنظیم میشوند تا از ایجاد تقاضای کاذب و افزایش بیرویه هزینههای درمانی جلوگیری شود. اگر تعداد ارائهدهندگان خدمات پزشکی، از جمله داروخانهها، بدون برنامهریزی دقیق افزایش یابد، نهتنها به نفع بیماران نخواهد بود، بلکه میتواند باعث افزایش هزینههای درمان از جیب بیماران نیز شود.
تاسیس هر داروخانه نیازمند سرمایهگذاری قابل توجهی است و در شرایط کنونی کمبود دارو، این امر میتواند چالشهای جدی را برای موسس داروخانه و نیز سیستم دارویی کشور ایجاد کند. علاوهبر این، باید به این نکته توجه کرد که آیا داروخانههای جدید قادر خواهند بود تا با توجه به تعداد مراجعه بیماران، گردش مالی کافی داشته باشند یا خیر. افزایش بیرویه تعداد داروخانهها ممکن است منجر به زیاندهی بسیاری از آنها شود.
بنابراین، تاسیس داروخانهها باید بر اساس نیاز واقعی جامعه و با برنامهریزی دقیق صورت گیرد. این بدان معناست که قبل از صدور مجوز تاسیس هر داروخانه، باید مطالعات جامعی در خصوص نیاز منطقه به داروخانه، تعداد جمعیت، دسترسی به سایر مراکز درمانی و عوامل مشابه انجام شود.
رپورتاژ
