به گزارش ایران اکونومیست، قطعی برق در طول تابستان ابعاد جدیدی به خود می‌گیرد و زندگی برای مردم در هوای داغی که نمی‌توانند با تهویه مطبوع خنک شوند، دشوار می‌شود.
قطعی برق در مصر، عراق، لبنان، سوریه، یمن، سودان و کویت شدیدتر است و مردم به انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان جایگزین متوسل شده‌اند که در نهایت پس‌انداز آنها را می‌بلعد.
مصر
کمبود برق مصر در ماه‌های اخیر، به یک بحران واقعی تبدیل شده است. دولت تلاش کرده است تا با قطع روزانه برق به مدت حدود دو تا سه ساعت، بحران را مدیریت کند. شرکت هلدینگ برق مصر با تشدید بحران کمبود برق، برنامه‌ای برای خاموشی‌ها ارائه کرد تا مردم بتوانند امور روزمره خود را بر اساس آن، سازماندهی کنند. دولت مصر اخیرا اعلام کرد که به عنوان بخشی از تعهد برای رفع کمبود برق، طرحی را برای رسیدگی به مشکلات فنی اجرا خواهد کرد.
مصطفی مدبولی، نخست وزیر مصر، اعلام کرد که مصرف برق در سال ۲۰۲۴، به سطوح جدیدی افزایش یافته است. مصر، حدود ۳۷.۵ مگاوات در روز مصرف می‌کند که رشد ۱۲ درصدی در مقایسه با سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد. این مقام مصری به تاثیر ساخت شهرهای جدید بر تقاضا، اشاره‌ای نکرد.
وی گفت: سه تا چهار مگاوات برای رفع این کمبود و تامین نیازهای روزانه نیاز است. وی با بیان اینکه مصر در این راستا با امارات عربی متحده همکاری می‌کند، اعلام کرد: این برق از طریق انرژی‌های جدید و تجدیدپذیر تامین خواهند شد.
تنها ۱۲ درصد برق تولید شده در مصر، از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود.
تاثیر کمبود برق بر محصولات زراعی
کمبود برق، تاثیر غیرمستقیمی بر محصولات زراعی دارد. یک کشاورز سویا در گفتگو الشرق الاوسط، درباره کمبود کود برای محصولاتش با صحبت کرد که ردپای بحران برق در آن دیده می‌شود.
شرکت‌های تولیدکننده کود، در مصر به دلیل قطع برق، مجبور به توقف فعالیت شدند. شرکت تولید کودهای مصر (MOPCO) در ژوئیه اعلام کرد فعالیت سه شرکت خود را به دلیل کمبود گاز متوقف می‌کند.
شرکت دولتی برق مجبور شد از گازی که معمولا به MOPCO و سایر شرکت‌ها اختصاص می‌یابد، برای بهره‌برداری از نیروگاه‌های خود استفاده کند. سایر شرکت‌های تولید کود هم با همین مشکل مواجه هستند.
مصر یکی از صادرکنندگان بزرگ کود است و رتبه ششم جهان را در اختیار دارد. با این حال، کاهش تولید کود، به شکل‌گیری بازار سیاه منجر شده که در آن محصول با قیمت‌های سودجویانه فروخته می‌شوند. کشاورزان هم فقط برای اینکه محصولاتشان از بین نرود، مجبورند به بازار سیاه روی بیاورند، حتی اگر به قیمت متضرر شدن باشد.
افزایش قیمت کود همچنین به افزایش قیمت مواد غذایی منجر شده است که به نوبه خود، به رشد تورم که یک مشکل جهانی است، دامن می‌زند.
تاریکی در بیروت
قطعی‌های مکرر برق در لبنان که ممکن است ۲۴ ساعت طول بکشد، بر همه جنبه‌های زندگی از جمله آموزش تاثیر گذاشته است. یک شهروند لبنانی به نام هنادی الحاج، به الشرق الاوسط شرح داد چگونه قطع برق باعث می‌شود کودکانی که به صورت آنلاین درس می‌خوانند نتوانند از رایانه خود استفاده کنند.
او گفت: قطع برق ما را مجبور به نصب پنل‌های خورشیدی کرد. با این حال، به دلیل نبود نور آفتاب، نمی‌توان در زمستان به پنل‌ها تکیه کرد. بنابراین، باید از برقی که توسط ژنراتورهای خصوصی تولید می‌شود، استفاده کرد که چیزی از پس انداز باقی نمی‌گذارد.
در ابتدای سال، شرکت برق دولتی لبنان، موفق شد روزانه حدود ۶ تا ۱۰ ساعت برق، بر اساس هر منطقه فراهم دهد که در مقایسه با یک تا دو ساعت قبل از آن، بهبود داشت.
دمای جوش در عراق
در ۱۴ ژوئیه، تظاهرات در استان الدیوانیه عراق با وجود اینکه دما تا حد جوش افزایش یافت، به دلیل نبود کامل برق شروع شد. احمد حسین، شهروند معترض به نبود برق، به الشرق الاوسط اظهار کرد: کار او وابسته به برق است. کاری که معمولا سه ساعت زمان می‌برد، اکنون به دلیل قطع برق، ممکن است سه روز یا بیشتر طول بکشد. او توضیح داد که درآمدش در نتیجه آسیب دیده است. این مرد عراقی ناباورانه پرسید در کشوری که دمای آن به درجه جوش می‌رسد، چگونه می‌توان بدون برق زندگی کرد؟ کشور من نفت‌خیز است. چطور ممکن است که اینگونه عذاب بکشیم؟
کشور سرشار از نفت و گاز عراق، ۲۶۰۰۰ مگاوات برق تولید می کند در حالی که برای تامین نیاز محلی به ۳۵۰۰۰ مگاوات برق نیاز دارد.
طنز ماجرا این است که لبنان برای حل مشکل برق خود به سوخت عراق متکی است، در حالی که خود عراق نمی تواند بحران خود را برطرف کند. قطع برق به وخامت زیرساخت نیروگاه‌های برق و کمبود سوخت نسبت داده می‌شود. عراق چهار برابر مصر، ذخایر گازی دارد، اما بیشتر از یک دهم تولید مصر، گاز تولید نمی‌کند. بنابراین، برای رفع تقاضا به واردات گاز از ایران متکی است.
تولید ناخالص داخلی و برق
قطعی برق در یمن، ممکن است حدود ۱۲ ساعت در روز، در عراق ۱۰ ساعت، در سودان ۱۰ تا ۱۴ ساعت، در لبنان ۱۲ تا ۲۰ ساعت، در سوریه۱۰ تا ۲۰ ساعت، در مصر سه ساعت و در کویت ۲ تا ۳ ساعت ادامه داشته باشد.
برق، محرک اصلی رشد و عنصر مهمی در تولید است. مصطفی نصر، کارشناس اقتصادی یمن خاطرنشان کرد: کشورهای عربی که با مشکل قطعی برق روبرو هستند، شاهد کاهش تولید ناخالص داخلی خود نیز بوده اند. او به الشرق الاوسط گفت: برق واقعا بخشی از امنیت ملی است. این کارشناس اقتصادی توضیح داد چگونه قطع سه ساعته برق در مصر، منجر به توقف خدمات صنعتی و الکترونیکی می‌شود و به معنای آن است که اقتصاد، حدود ۹۰ ساعت تولید را در ماه از دست می‌دهد.
کمبود طولانی مدت در طول یک سال، ممکن است بیش از ۱۰۰۰ ساعت یا حدود ۴۵ روز از سال باشد. این به معنای آن است که علاوه بر تعطیلات ملی کشور که در مصر به ۲۲ روز می‌رسد، اقتصاد به مدت ۴۵ روز متوقف مانده است.
تولید ناخالص داخلی مصر در سال ۲۰۲۳، به حدود ۳۹۶ میلیارد دلار، عراق به ۲۵۱ میلیارد دلار، کویت به ۱۶۲ میلیارد و یمن در سال ۲۰۱۸ که آخرین آمار موجود بانک جهانی است، به ۲۱ میلیارد رسید.
دما و برق
احمد السید، استاد اقتصاد و دارایی می‌گوید مشکلات اخیر برق را می‌توان به افزایش دما نیز نسبت داد. او به الشرق الاوسط گفت: مطالعات نشان داده است که سال ۲۰۲۴، احتمالا داغ ترین سال تاریخ خواهد بود. زیرساخت‌ها و ظرفیت تولید از کشوری به کشور دیگر و همچنین تاثیر افزایش دما بر آنها، متفاوت است.
سرویس پیش‌بینی فصلی تغییرات آب و هوایی کوپرنیک (C۳S) نشان داد که ۲۲ ژوئیه ۲۰۲۴، گرم‌ترین روز ثبت شده تاکنون بوده است.
دما در ماه اوت در شهرهای ژاپن، اندونزی و چین به بالاترین حد خود رسید و در کشورهای عربی خلیج فارس و سایر کشورهای عربی، به بیش از ۶۰ درجه افزایش یافت. شهرهای اروپا نیز دمای ۴۵ درجه و گاهی بیشتر را شاهد بودند.
محمد یوسف، مدیر تحقیقات اقتصادی یک مرکز عربی در ابوظبی می‌گوید: همسو با افزایش دما، حل مشکل قطع برق باید از سه زاویه مورد بررسی قرار گیرد. اولین مورد، در توانایی مانند ناتوانی مزمن در تولید نیروی کافی برای پاسخگویی به تقاضا نهفته است. دومی، در ضعف شبکه‌ها نهفته است که مانع از رسیدن برق به مناطق خاصی می‌شود. سومین مورد، ساماندهی تولید در مناطقی است که برق‌رسانی صورت می‌گیرد.
حافظ سلماوی، دستیار بخش انرژی در چندین کشور عربی، به الشرق الاوسط گفت: بحران برق در مصر به دلیل کمبود سوخت است که به نوبه خود ناشی از کمبود دلار است. وقتی ارز خارجی موجود باشد، مشکل حل می‌شود. همین موضوع درباره کویت هم صدق می‌کند.
سوریه و یمن اما به دلیل آسیب دیدن شبکه برق و تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد، با وضعیت متفاوت و بسیار دشوارتری روبرو هستند. بنابراین، مشکلات این کشورها، سیاسی است.
لیبی نفت‌خیز درگیر مشکلات سیاسی است که مانع از حل مشکلات برق این کشور می‌شود. عراق که منابع مالی دارد، با مشکل شبکه‌های فرسوده و ظرفیت تولید پایین، دست و پنجه نرم می‌کند.
راه‌کارهای مشابه
با وجود دلایل گوناگون قطع برق در هر کشور، بحران‌ها همه تحت امنیت انرژی قرار می گیرند زیرا مردم را تحت تاثیر قرار می دهند و کل اقتصادها را تهدید می کنند.
علی الرومیان، کارشناس انرژی بین‌المللی، اظهار کرد: امنیت انرژی برای هر کشوری به معنای یک بخش انرژی پایدار است که امکان سرمایه‌گذاری‌های پایدار و برنامه‌های بلندمدت را فراهم می‌کند. این به معنای تامین منابع لازم و برق‌رسانی به همه افراد است، خواه این برق، الکتریکی، خورشیدی، گازی، بادی یا هیدروژنی باشد. کشورهای عربی و خلیج فارس با توجه به تغییرات آب و هوا و افزایش دمای جهانی باید بیشتر بر تامین امنیت انرژی تمرکز کنند.
درغام محمد علی، کارشناس اقتصادی از عراق، گفت: انرژی‌های تجدیدپذیر به خصوص انرژی خورشیدی، باید به عنوان یک راه حل موثر در کشورهای عربی با توجه به آب و هوای آنها، دیده شود.
محمد یوسف، کارشناس اقتصادی، گفت: یمن باید شراکت‌های بین‌المللی ایجاد کند که کمک‌های بلاعوض و کمک به بخش برق این کشور را فراهم می‌کند. همچنین می‌تواند از حمایت فنی و مالی بانک جهانی بهره مند شود. بعلاوه، باید شبکه‌ها گسترش یافته و تمام مناطق مسکونی روستایی و شهری را تحت پوشش قرار دهند.
