به گزارش ایران اکونومیست از قوه قضاییه، رضا رئوفیان با اشاره به اینکه فعالیت این بانک از سال ۹۴ آغاز شده است، از جهش عملکرد آن در سال گذشته خبر داد و گفت: در سال ۱۴۰۲ زنجیره تأمین کیت‌های مصرفی روی محصولات تولید داخل متمرکز و نیاز به کیت و مواد مصرفی تا حد زیادی مرتفع شد به طوری که زنجیره تأمین به داخل کشور انتقال پیدا کرد.
وی افزود: سال گذشته میزان موجودی‌های سامانه بانک ژنتیک را ۲ برابر کردیم و امیدواریم امسال بتوانیم پروژه را جلو ببریم تا بتوان تا پایان سال ذخایر نمونه مربوط به مجرمین را به‌روزرسانی کنیم و نمونه‌های کار نشده در بایگانی را به صفر برسانیم.
رئوفیان ادامه داد: در صورت تحقق این امر، آزمایشگاه‌های ژنتیک پزشکی قانونی از ابتدای سال ۱۴۰۴ تمام فعالیت خود را به صورت به‌روز و در لحظه در سامانه بانک ژنتیک ثبت می کنند.
ثبت ۱۳۸ هزار پروفایل ژنتیکی در بانک
رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران با بیان اینکه نزدیک به ۱۳۸ هزار نمایه (پروفایل) ژنتیکی در این بانک ثبت شده که حدود ۱۱۱ هزار مورد از آن به مجرمان سابقه‌دار و بقیه به نمونه‌های صحنه جرم، اجساد و بقایای انسانی ناشناس، متهمین و قربانیان اختصاص دارد، خاطر نشان کرد: مرکز تشخیص هویت فراجا یکی از ضلع‌های مربوط به کشف جرم است که معمولاً نمونه‌های صحنه جرم را تهیه و به‌عنوان ضابط قضایی به کشف جرم کمک می‌کند.
رئوفیان اظهار داشت: توانسته ایم ۲۰ درصد از صحنه‌هایی که مرکز تشخیص هویت فراجا به‌عنوان پرونده‌های حل نشده به پزشکی قانونی ارجاع داد را کشف جرم کنیم.
وی ابراز امیدواری کرد که بتوان تمام پروفایل‌های مربوط به صحنه جرم را به‌صورت یکپارچه در سامانه وارد کرد تا تحول عظیمی در بحث کشف جرم رقم زده شود.
تکیه بر توان داخلی برای خودکفایی
رئوفیان با اشاره به این که تقریباً تا ۲ سال پیش از کارت‌های وارداتی برای تشخیص های ژنتیکی استفاده می شد که اکنون جای خود را به محصولات تولید داخل داده است، اظهار داشت: در بازه زمانی کمتر از یک روز کاری در یک مرکز، نزدیک به ۱۰۰ نمونه امکان استحصال پروفایل و ثبت در سامانه وجود دارد که ثبت در سامانه تقریباً به صورت لحظه‌ای بارگذاری می‌شود.
رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران ادامه داد: در مورد نمونه‌های صحنه جرم فرآیند غربالگری روی نمونه انجام می‌شود و به طور معمول فرآیند بررسی آن با در نظر گرفتن دستور قضایی می‌تواند حداقل بین سه هفته تا یک ماه طول بکشد.
وجود ۱۰ آزمایشگاه ژنتیک در کشور
رئوفیان حفظ محرمانگی را از سیاست های بانک ژنتیک ایران عنوان کرد و با اشاره به استقرار ۱۰ مرکز به عنوان آزمایشگاه‌های معین استان‌های کشور اظهار داشت: هر آزمایشگاه به فراخور توان عملیاتی که دارد بین یک تا ۴ استان را تحت پوشش قرار داده است به طوری که نمونه‌های اخذ شده از مجرمان سابقه‌دار به‌صورت متمرکز در بانک ژنتیک جمع‌آوری می‌شود و پس از بایگانی و رمزگذاری، به‌صورت خودکار و تصادفی بین استان‌ها توزیع می‌شود.
رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران با اشاره به وجود ۱۰ آزمایشگاه ژنتیک سازمان و همچنین آزمایشگاه بیولوژی مرکز تشخیص هویت پلیس آگاهی فراجا، گفت: استان‌های آذربایجان شرقی، اصفهان، تهران، خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمانشاه، گیلان و مازندران در حال حاضر مجهز به آزمایشگاه ژنتیک هستند.
وی تمرکز روی کشف علمی جرم را یکی از اهداف این بانک برشمرد و گفت: این جرایم شامل جرایمی می‌شود که آثار بیولوژیک در صحنه به جا گذاشته باشند. مثل بعضی از جرایم امنیتی، جرایم علیه اشخاص و یا اموال عمومی، جرایم مواد مخدر، جرایم منافی عفت.
رئوفیان با تقیم بندی جرایم به دو دسته جرایم خشن، خطرناک و تکرار شونده افزود: هر جرمی که در این دسته‌بندی قرار بگیرد، شامل جامعه هدف ما است و پروفایل ژنتیکی آن مجرم باید در بانک ژنتیک ذخیره شود. اکنون تهیه پروفایل ژنتیک روی مجرمان متمرکز است و در گام بعدی مشاغل پرخطر در دستور کار قرار می گیرند.
تهیه هر پروفایل ژنتیکی حدود سه میلیون تومان هزینه دارد
رئوفیان گفت: به‌صورت میانگین تهیه هر پروفایل ژنتیکی و نگهداری از آن بین ۲.۵ تا ۳ میلیون تومان برای دولت هزینه دارد زیرا بر اساس هدف‌گذاری صورت گرفته برای پروژه بانک ژنتیک از کسی هزینه‌ای دریافت نمی شود.
وی درباره اینکه ذخیره اطلاعات مشاغل حساس همچون خبرنگاران و کادر پرواز گفت: از حدود ۵۰ درصد کادر پروازی که در صورت بروز سانحه ممکن است برای تعیین هویت به روش‌های ژنتیکی نیاز باشد مثل خلبانان، کمک خلبانان، مهندسین پرواز و مهمانداران با همکاری سازمان هواپیمایی کشوری، نمونه‌گیری و یک بانک DNA مرجع از آن‌ها تشکیل شده است.
رئیس بانک اطلاعات هویت ژنتیک ایران گفت: درباره سایر مشاغل از قبیل آتش‌نشانان، خبرنگاران، نیروهای مربوط به عملیات‌های برون‌مرزی، جنگل‌بانان و مشاغل حوزه عملیاتی شرکت نفت مثل اکتشاف با وزارت‌خانه‌ها و نهادهای مربوط به این مشاغل مکاتباتی انجام و اعلام آمادگی شده است اما تاکنون اقدام قابل توجهی از سوی این سازمان‌ها صورت نگرفته است.
وی با بیان اینکه راه‌اندازی هر آزمایشگاه ژنتیک حداقل ۳۰ میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، از به روز رسانی آزمایشگاهها در سال جاری خبر داد و گفت: طرح بانک ژنتیک یک پروژه ملی است و نیاز به یک وفاق ملی دارد.
رئوفیان توسعه سامانه بانک ژنتیک را برنامه اصلی این بانک در سال جاری دانست و گفت: اگر بتوانیم امسال تمامی آزمایشگاه‌های خود را به این سامانه انتقال دهیم، سبب تسریع در فرآیند شناسایی خواهد شد.
