ایران اکونومیست - نشست خبری سی و سومین جشنواره بین المللی تئاتر
فجر صبح امروز ۲۳ دی‌ماه با حضور اردشیر صالح پور دبیر جشنواره و مهدی
حاجیان مسئول دبیرخانه و اهالی رسانه در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر
برگزار شد.
در ابتدای نشست صالح پور گفت: با توجه به شعار امسال که
سال فرهنگ نامگذاری شده است، در فراخوان نیز تلاش کردیم گامی به سوی تحقق
تئاتر ملی برداریم. بر همین اساس تم جشنواره امسال فرهنگ ایرانی- تئاتر ملی
است و رویکرد جشنواره نیز بر اساس فرهنگ و هویت شرقی و تئاتر ملل مسلمان
استوار شده است.
صالح پور در ادامه با قرائت محورهای مورد توجه در
این دوره از جشنواره که در فراخوان ذکر شده است، یادآور شد: در فراخوان
جشنواره من از لفظ صمیمی خانواده تئاتر ایران استفاده کردم و همچنان اعتقاد
دارم تئاتر یک خانواده جهانی است و ایران هم عضوی از این خانواده جهانی
محسوب می شود و چنانچه پژوهشگرانی بخواهند تئاتر ایران را بررسی کنند باید
جشنواره تئاتر فجر را هم مورد کنکاش قرار دهند.
وی افزود: خوشبختانه
به رغم تمام کمبودها و کاستی هایی که در یک سال اخیر برای تئاتر وجود
داشته، اما خانواده تئاتر رویکرد جانانه ای نشان داده و دعوت جشنواره فجر
را پاسخ داده است. خوشبختانه کمبودها باعث نشد که هنرمندان ما از رسالت خود
دور شوند. امسال به لحاظ کمی ما از اقبال فوق العاده ای برخورداریم که جای
خرسندی دارد.
جانفشانی خانواده تئاتر و مسئولیت مسئولان
صالح
پور متذکر شد: وقتی خانواده تئاتر اینقدر ایثارگرانه برای احیای این هنر
جانفشانی می کنند، مسئولان باید امکان فعالیت مناسب را برای آنها فراهم
کرده و از تئاتر حمایت کنند.
دبیر جشنواره در ادامه به ارائه
توضیحاتی درباره آمار حضور آثار مختلف در جشنواره پرداخت و گفت: در بخش
تازه های تئاتر ۵۴۸ متقاضی شرکت کننده داشتیم که به دلیل کمبود مکان و وقت
ابتدا ۴۸ اثر و نهایتا ۱۲ اثر برای حضور در این بخش انتخاب شد. بخش نسل نو
این دوره از جشنواره به ۳۰ ساله ها اختصاص دارد و اعتقاد دارم که سی ساله
های امروز تئاتر پشتوانه ۶۰ سال آینده این هنر هستند. برگزیدگان بخش مناطق،
بخش خیابانی، بخش تولید متون نمایشی، بخش مرور، بخش مهمان، بخش بین الملل،
رادیو نمایش، بخش عکاسی تئاتر، بخش کارگاه های آموزشی و سمینارها از دیگر
بخش های این دوره از جشنواره تئاتر فجر هستند.
آثار بخش بین‌الملل فجر ۳۳
وی
افزود: متأسفانه در بخش بین الملل به دلیل کمبود بودجه مجبور شدیم حضور
گروه ها را کاهش دهیم اما در این بخش آثاری از کشورهای لهستان، ارمنستان،
گرجستان، آلمان، فرانسه، کویت، روسیه، عمان، کردستان عراق و دو اثر به صورت
مشترک از ایران و نروژ و ایران و ایتالیا حضور دارند.
صالح پور در
توضیح بخش عکس تئاتر یادآور شد: معتقدم که تئاتر یک شب به دنیا می آید و
همان شب هم از دنیا می رود و این عکس است که به یادگار می ماند. در این بخش
قسمتی هم به گرته برداری دراماتیک از فوتورمان که قبلا در مجلات مختلف به
چاپ می رسید، انجام شده است که فوتودرام نام دارد که در آن عکس های مختلف
یک نمایش با توضیحی درباره همان صحنه در کنار هم قرار می گیرند.
انتشار کتاب عکس تئاتر
او
همچنین از انتشار کتاب عکاسی تئاتر خبر داد و با اشاره به استقبالی که از
بخش پوستر تئاتر این دوره از جشنواره شده است، درباره کارگاه های آموزشی
توضیح داد: در این دوره چند کارگاه آموزشی داریم که به گونه ای دستاوردهای
آموزشی تازه را در اختیار اهالی تئاتر قرار می دهد. کارگاه بازیگری خلاق،
کارگاه آموزش بازیگری از کشور آلمان و ایتالیا، کارگاه بازیگری و
دراماتورژی نمایش های رئالیستی از کشور نروژ و کارگاه آموزشی تئاتر عروسکی
از جمله کارگاه های امسال هستند. همچنین در بخش سمینار ، سمیناری با عنوان
«آشنایی با تئاتر کشورهای مسلمان» برگزار خواهد شد.
صالح پور یادآور
شد: در این دوره از چهار شهید عرصه تئاتر تجلیل خواهیم کرد و به حرمت
درگذشتگان که امسال شمارشان به ۱۸ نفر رسید، برنامه ای تدارک دیده شده است.
وی
متذکر شد: در این دوره تلاش کردیم جشنواره از پشتوانه دانش و بصیرت اهالی
تئاتر بهره مند شود. بنابراین درخواست کردیم یک شورای مشورتی و یا اتاق
فکری با حضور هنرمندان تشکیل شود که بتوانند به تئاتر کمک کنند. خوشبختانه
این شورا دو روز قبل با حضور وزیر ارشاد راه اندازی شد. همچنین این مژده را
می دهم که یک سالن تازه تاسیس در خیابان فلسطین به جمع تالارهای جشنواره
اضافه شده است.
صالح پور با اشاره به این که نسبت تولید آثار شرکت
کننده در جشنواره ۶۰ به ۴۰ است، توضیح داد: در این دوره ۶۰ درصد از تولیدات
تئاتر مربوط به یک سال گذشته و ۴۰ درصد آثار تازه تولید شده است. همچنین
باید به حضور پررنگ بانوان هم در بخش های مختلف جشنواره اشاره کنم.
در
ادامه صالح پور به سوالات خبرنگاران پاسخ داد. وی در بخشی از این نشست
تاکید کرد که به عنوان دبیر جشنواره در کنار هنرمندان تئاتر است نه مقابل
آنها. صالح پور همچنین درباره رقم بودجه جشنواره امسال صحبت کرد و آن را یک
میلیارد و ۸۰۰ میلیون دانست.
باز هم چالش پوستر تئاتر فجر امسال
صالح‌پور
در پاسخ به این پرسش که دلایل انتخاب پوستر جشنواره چه بوده و به چه دلیل
قبل از رونمایی از آن، نظرات کارشناسان پرسیده نشده است، توضیح داد: من
همین جا اعلام می‌کنم که یک مدیر نیستم بلکه یک تئاتری‌ام و مقابل اهالی
تئاتر هم قرار نگرفته‌ام، بلکه کنار شما هستم. هنوز هم معتقدم که تئاتر
فجر، عالی‌ترین تجلی‌گاه تئاتر کشور است و بسیار هم متاسفم که عالی‌ترین
تجلی‌گاه کشور، دستخوش این اتفاقات شده و کاستی‌هایی در آن اعمال می‌شود.
از چهار ماهی که به من حکم دبیری داده‌اند، سه ماه و اندی از آن را به
تغییر مدیران و تعلیق آنها سپری کرده‌ام. متاسفانه همیشه این تغییرات اداری
به تئاتر ما لطمه می‌زند.
وی عنوان کرد: به طور حقیقی باید بگویم
ما در همین ۱۵-۱۰ روز گذشته به شکل جدی و البته شبانه‌روزی استارت جشنواره
را زده‌ایم، امیدوارم دیگر این اتفاقات رخ ندهد و مسئولان ما با توجه
بیشتری مسائل را بررسی کنند. در مورد پوستر هم باید بگویم که من بهترین
برخورد را در این زمینه داشته‌ام. آقای یارتا یاران در وهله اول یک آرتیست
تئاتر است. پس او را از جایی غیرتئاتری نیاوردیم، باید کارش را قدر بدهیم و
حرمت بنهیم. او خودش پیشنهاد طراحی پوستر را مطرح کرد؛ بدون اینکه از ما
ریالی پول بگیرد و یا توقعی داشته باشد.
صالح‌پور درباره ویژگی‌هایی
که این پوستر داشته است، توضیح داد: پوستر یاران با توجه به شعار امسال
همسو با هویت و فرهنگ ایرانی طراحی شده بود. برای طراحی این پوستر، وی به
سمت و سوی هنر نگارگری ایرانی و طراحی مینیاتور روی نقشه ایران و از
سیماچه‌هایی که برگرفته از طرح‌های اسلیمی قدیمی گرفته شده است، بهره گرفت و
چون مِدیوم هنر ایران بر پایه روایت‌گری بنا شده، از کانسِپت پرده‌خوانی
در طراحی پوستر استفاده کرده بود. من از پیشنهاد یاران استقبال کردم اما
اینکه او در ارائه این پیشنهادات موفق نبوده، مساله دیگری است.
به جای نقد مسخره کردند
دبیر
جشنواره ادامه داد: بعد از آن من با همه اساتید صحبت کردم و نظراتشان را
جویا شدم. ما از طرح‌های پیشنهادی جدید استقبال می‌کنیم و بقیه طرح‌هایی هم
که انتخاب می‌شوند، در نمایشگاه پوستر ارائه خواهیم کرد. اما باید بپذیریم
که بخشی از هنر، سلیقه است. متاسفانه در طی چند روز گذشته حتی یک نقد
تحلیلی درست از کار یاران ارائه نشده و همه تنها به توهین و مسخره کردن او
پرداختند. فردا ممکن است این اتفاق برای قباد شیوا و یا ابراهیم حقیقی هم
رخ دهد.
صالح‌پور بیان کرد: بسیار خوشحالم که تئاتر انقدر ارزش و
اعتبار پیدا کرده که پوسترش تا این اندازه برای همه اهمیت می‌یابد. اما
بهتر است حرمت یارتا یاران را نگه داریم، چون او با هنرمندان بزرگی چون
هوشنگ ابتهاج، حسین علیزاده و محمود دولت‌آبادی کار کرده است.
اوضاع تئاتر خیلی بد است
این
پژوهشگر و نویسنده تئاتر با اشاره به وضعیت نابسامان تئاتر کشور، گفت:
دوستان اوضاع تئاتر خیلی بد است و بیش از آنکه شما بدانید، من می‌دانم که
در تئاتر چه خبر است، اما این خود ما هستیم که باید وضعیت را درک کنیم و
تلاش کنیم که مشکلات برطرف شود. نمی‌دانید که من چقدر در رنج هستم که
می‌بینم دوستان من پول ندارند و برای کوچک‌ترین مساله‌شان در مضیقه هستند.
سال گذشته بودجه جشنواره تئاتر فجر ۲.۵ میلیارد تومان بود اما امسال به
نسبت پارسال این بودجه کمتر شده و ما تنها یک میلیارد و ۸۰۰ تومان در
اختیار داشتیم و من نیز به این شرط این مبلغ را قبول کردم که از باقیمانده
آن مطالبات بچه‌های تئاتر پرداخت شود.
فجر امسال به شهرستان ها نمی رود
وی
با اشاره به حضور گروه‌های بین‌الملل در ایران، توضیح داد: متاسفانه با
وضعیتی که داشتیم، نمی‌توانستیم هزینه حضور گروه‌های خارجی را در
شهرستان‌ها تقبل کنیم. به این دلیل جشنواره تئاتر فجر امسال در شهرستان‌ها
برگزار نمی‌شود، اما شهرستان‌ها حضور پررنگی با آثارشان در جشنواره دارند.
صالح‌پور
با اشاره به اضافه شدن پردیس تئاتر خاوران به سالن‌های جشنواره، گفت:
پردیس خاوران سالنی در حد و قواره تالار وحدت دارد. این سالن همچنین ۶ بلک
باکس نیز دارد که می‌تواند به تئاتر ما کمک بسیاری کند. ما امسال دو نوع
جدول طراحی کردیم؛ یکی با وجود پردیس خاوران و دیگری بدون آن. به این مفهوم
که اگر تا زمان جشنواره توانستیم تفاهم‌نامه‌ای با شهرداری تهران امضا
کنیم، سه تا از سالن‌های این مجموعه در اختیار جشنواره قرار خواهد گرفت،
اما اگر نتوانیم، جدول به همین صورتی که در اختیار شما قرار گرفته و بدون
حضور پردیس خاوران، تئاتر مولوی و برخی تالارهای تئاتر شهر ارائه خواهد شد.
وی
در ادامه درباره اجرای عمومی آثار شرکت‌کننده در جشنواره، تصریح کرد: در
سال‌های گذشته تنها راه اجرای عمومی آثار، گذشتن از فیلتر جشنواره بود اما
این روند صحیح نیست و در آن زمان هم تا این اندازه تعداد گروه‌های نمایشی
زیاد نبود. درباره اجرای عمومی در این دوره هم باید بگویم که الان هر سالن
هم مدیر و هم شورای انتخاب دارد. پس ما نمی‌توانیم فقط کارهای جشنواره را
برای اجرا به آنها ارائه کنیم. در حال حاضر سالن‌های خصوصی بسیاری در نقاط
مختلف شهر در حال فعالیت هستند. وقتی مسئولان ما به فکر نیستند، خود
هنرمندان، تئاتر را زنده نگه داشته‌اند اما اولویت ما در مورد آثار بخش
تازه‌های تئاتر، اجرا در سالن‌های تئاتر شهر و ایرانشهر است که حتما آنها
را برای اجرای عمومی، به این تالارها ارجاع خواهیم داد.
۲ بار استعفا دادم
دبیر
جشنواره تئاتر فجر در ادامه با اشاره به اینکه تابحال دو بار از دبیری
جشنواره استعفا داده، عنوان کرد: من دو بار استعفا دادم، اما من را نگه
داشتند و به این دلیل سرپرستی اداره کل هنرهای نمایشی را هم پذیرفتم که چون
هر مدیری که قرار بود بیاید، من باید از ابتدا تمام مسائل مربوط به
جشنواره را برایش توضیح می‌دادم و با سلیقه او کنار می‌آمدم اما در چند روز
باقی مانده به جشنواره، تصمیم گرفته شد که من سرپرستی اداره کل هنرهای
نمایشی را بر عهده بگیرم و حداقل این مشکل به وجود نیاید. در طول مدتی که
سکان‌دار مدیریت هستم، تنها وظیفه من این است که درب‌های تئاتر را به روی
اهالی آن باز کنم تا هنرمندان به خانه‌شان بازگردند. کار دیگری که باید
انجام دهم این است که تئاتر را به اهلش بازگردانند. اگر در این دو کار موفق
شوم، به هدفم رسیده‌ام.
وی درباره پذیرش بیش از اندازه آثار در بخش
انتخاب متون نیز بیان کرد: انتقادی که مطرح می‌شود، کاملا درست است و
نباید تعداد زیادی متن را در مرحله اول بپذیریم و بعد تنها ۱۲ اثر را
انتخاب کنیم. ما قرار بود دو یا سه برابر تعداد متون را اعلام کنیم اما
برخی به ما گفتند که به گروه‌ها فرصت دهید تا آثارشان را آماده کنند. شاید
در مرحله بازبینی اجرا مورد پذیرش قرار گیرد. درست است من معتقدم باید به
نیامده‌ها هم کمک هزینه تعلق گیرد تا حداقل شرمنده پول چایی‌شان نشویم.
صالح‌پور
درباره بخش تولید متون و هیات انتخاب نیز توضیح داد: ۲۳۱ نفر در بخش تولید
متون به دبیرخانه آثارشان را ارسال کرده‌اند که از این میان پنج نمایشنامه
انتخاب شده و طبق رسم هر سال، این آثار را در اختتامیه جشنواره اعلام
می‌کنیم. همچنین این انتقاد نیز درست است که افراد هیات انتخاب نباید
خودشان در آن بخش‌ها متنی را داشته باشند. حتی امیر دژاکام و فارِس باقری
که در یکی از بخش‌ها، متون‌شان حضور داشت، انصراف داده‌اند اما یکی از
بازبین‌ها، نمایشنامه‌ای در یکی از بخش‌های جشنواره دارد که این اتفاق صحیح
نبود و حتی ما به آن هنرمند گفتیم که نظری در مورد آن نمایش ارائه نکند.
