به گزارش سرويس دين و انديشه (ايسنا)، رمضان از مصدر «رمض» به مفهوم شدت گرما و تابش آفتاب بر رمل... معنا شده است. انتخاب چنين واژه‌اي به راستي از دقت نظر و لطافت خاصي برخوردار است چرا که سخن از گداخته شدن است و شايد به تعبيري دگرگون شدن در زير آفتاب گرم و سوزان نفس و تحمل ضربات بي امانش، زيرا که رمضان ماه تحمل شدائد و عطش است.
نگوييم؛ رمضان آمد بگوييم ماه رمضان آمد
رمضان اسمي از اسماء الهي است و نبايد آن را به تنهايي ذکر کرد مثلا ً بگوييم رمضان آمد يا رفت، بلکه بايد گفت ماه رمضان آمد، يعني ماه را بايد به اسم اضافه كرد. در اين زمينه هشام بن سالم از حضرت امام محمد باقر (ع) نقل روايت مي‌كند و مي‌گويد: ما هشت نفر از رجال در محضر حضرت ابي جعفر امام باقر (ع) بوديم، پس سخن از رمضان به ميان آورديم. امام عليه السلام فرمود: نگوييد اين است رمضان و نگوييد رمضان رفت و يا آمد، زيرا رمضان نامي از اسماء الله است که نمي‌رود و نمي‌آيد که شيء زائل و نابود شدني مي‌رود و مي‌آيد، بلکه بگوييد ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنيد در تلفظ به اسم، که اسم، اسم الله مي‌باشد، و ماه رمضان ماهي است که قرآن در او نازل شده است و خداوند آن را «مثل» و «عيد» قرار داده است همچنانکه پروردگار بزرگ، عيسي بن مريم (س) را براي بني اسرائيل مثل قرار داده است، و از حضرت علي بن ابي طالب (ع) روايت شده که حضرت فرمود: شما به راستي نمي‌دانيد که رمضان چيست (و چه فضائلي در او نهفته است!)
فضيلت اعمال مستحبى ماه رمضان
- دعا و استغفار در ماه رمضان
حضرت علي(ع) در حديثي مي‌فرمايند:" بر شما باد در ماه رمضان به استغفار و دعاى زياد. اما دعاهاى شما دافع بلا از شماست. و اما استغفار شما از بين برنده گناهان است". بنابراين از وظايف روزه داران در اين ماه، دعا و درخواست حوايج از حضرت حق است كه بنده احساس نياز به پيشگاه بى نياز كرده، و دست‌هاى احتياج خويش را به درگاه او دراز مي‌كند.
- روزهاى ماه رمضان
رسول خدا (ص) مي‌فرمايند:"اى مردم ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش به شما رو كرده است، ماهى است كه پيش خدا بهترين ماه است و روزهايش بهترين روزها و شب‌هايش بهترين شب‌ها و ساعاتش بهترين ساعات".
- اعتكاف در ماه رمضان
پيامبر اكرم(ص) در حديثي اعتكاف در يك دهه از ماه مبارك رمضان را برابر با ثواب دو حج و دو عمره مي‌شمارند.
در ايام و ليالى مقدسهاى، طبق روايات رسيده از ائمه معصومين (عليهم السلام) مستحب است كه هر مسلمانى در صورت امكان دهه آخر ماه مبارک رمضان را در مسجد معتكف شود، كه پيامبر اكرم(ص) در تمامى عمرش چنين ميكرد.
- تلاوت قرآن در ماه رمضان
بهترين اعمال در شب‌ها و روزهاى ماه مبارک رمضان، تلاوت قرآن است. اگر چه تلاوت قرآن در تمام اوقات ثواب دارد، ولى چون قرآن در ماه رمضان نازل شده است، از اجر و ثواب ويژهاى برخوردار است چنانچه وارد شده:
حضرت امام صادق(ع) در اين باره مي‌فرمايند:"براى هر چيزى بهارى است و بهار قرآن رمضان است". بنابراين امتيازات قرآن به اعتبار نزولش در ماه رمضان از ماه‌هاى ديگر بيشتر است.
همچنين رسول خدا(ص) فرمودند:"اگر كسى در اين ماه يك آيه از قرآن تلاوت كند، ثوابش مثل كسى است كه در غير ماه رمضان يك ختم قرآن كرده است".
- افطارى و صدقه دادن در ماه رمضان
امام محمدباقر(ع) در تاكيد بر اهميت اين مساله در روايتي به "سدير" مي‌فرمايند:" اى سدير! آيا مي‌دانى چه شب‌هايى است اين شب‌ها؟ سدير گفت: بلى فدايت گردم اين شب‌ها شب‌هاى ماه رمضان است، مگر اين شب‌ها چگونه است؟ امام (ع) فرمودند: آيا قدرت دارى هر شب از اين شب‌ها 10 بنده از فرزندان اسماعيل (ع) را آزاد كنى؟ پس سدير عرض كرد: پدر و مادرم به فدايت، ثروتم كفاف نمي‌دهد، پس امام پيوسته تعداد بندهها را كم كرد، تا رسيد به يكى در تمام اين ماه، سدير گفت: قدرت ندارم پس امام(ع) به او فرمود: آيا قدرت ندارى هر شب يك مسلمان روزهدارى را افطار دهى؟ سدير عرض كرد: بلى تا 10 نفر را هم مي‌توانم افطارى بدهم، پس امام به او فرمود: اى سدير همان است كه اراده كردى يعنى با افطارى دادن 10 روزهدار به ثواب عتق و آزاد كردن 10 بنده از اولاد اسماعيل (ع) نايل ميگردى.
همچنين در اين باره از ابى عبد الله (ع) نقل شده است كه فرمودند:"من تصدق فى شهر رمضان بصدقة صرف الله عنه سبعين نوعا من البلاء". "هر كس در ماه رمضان صدقهاى بدهد خداوند هفتاد نوع بلا را از او دور مي‌كند".
امام سجاد (درود خدا بر او باد) اشتیاق خود را به ماه مبارک رمضان در دعای 43 صحیفه کامله این‌گونه بیان می‌کنند:
"ایمان آوردم به آن کسی که تاریکی‌ها را به وسیله‌ی تو روشن گردانید، و چیزهای مبهم را به فروغ تو پدیدار نمود، و تو را نشانه‌ای از نشانه‌های چیرگی و فرمانروایی خود قرار داد، و به فزونی و کاستی و طلوع و غروب و تابندگی و تیرگی رام و مسخّر ساخت، و تو در همه‌ی این حالات، فرمانبردار او بودی و بی‌درنگ در پیِ انجام دادنِ هر چه می‌خواست.
منزّه است خدا، که آنچه در کار تو تدبیر کرده، بس شگفت انگیز است، و آنچه درباره‌ی تو انجام داده، پُر ظرافت و دقیق، و تو را کلید ماهی نو برای کاری نو قرار داده است.
پس من از خدایی که پروردگار من و پروردگار توست، و آفریننده‌ی من و آفریننده‌ی توست، و تقدیر ساز سرنوشت من و تقدیر ساز سرنوشت توست، و صورتگر من و صورتگر توست، می‌خواهم که بر محمد و خاندانش درود فرستد و تو را ماه برکت قرار دهد؛ برکتی که گذشتِ روزها از آن نمی‌کاهد؛ و ماه پاکی و پاکیزگی؛ آن پاکیزگی که چرک گناهش نمی‌آلاید؛
ماه ایمنی از آفات و دور ماندن از بدی‌ها، و ماه سعادت که در آن بدشگونی نباشد، و ماه فرخندگی که سختی و نامرادی بدان راه نیابد، و ماه آسانی و آسودگی که هیچ دشواری با آن نیامیزد، و ماه نیکی و خیر که هیچ بدی آن را نیالاید، و ماه امن و ایمان و نعمت و احسان و سلامت و اسلام.
خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و ما را از خشنودترین کسانی قرار ده که این هلال بر آنان طلوع کرده است، و از پاک‌ترین مردمی که به سوی آن نگریسته‌اند، و از نیک بخت‌ترین کسانی که در این ماه تو را عبادت می‌کنند. در این ماه، ما را توفیق بازگشت به سوی خود عنایت کن، و از گناه در امان دار، و از این که با دست خود نافرمانی‌ات کنیم، حفظ فرما.
به ما الهام کن که نعمتت را سپاس گوییم. بر تن ما جامه‌ی عافیت بپوشان و توفیقی ده که طاعتت را به کمال رسانیم و تو نعمت خود را بر ما تمام کنی؛ زیرا تو بخشنده ی نعمت‌های بزرگی، و در خور سپاسی. خدای تعالی درود فرستد بر محمد و خاندان پاک و پاکیزه‌ی او.
