تورم و بالا رفتن قیمت‌ها تقریبا باعث حذف «سفر» از سبد هزینه‌‌‌کرد بخشی از خانوارهای ایرانی شده است. در عین حال گروهی را هم به سمت «تورهای قسطی» سوق داده است، به این ترتیب این گروه از خانوارها می‌توانند بخشی از هزینه سفرشان را در ابتدای ثبت‌نام در تور بپردازند و مشابه خرید سایر کالاهای خانه، برای تفریح و سرگرمی نیز اقساط ماهانه پرداخت کنند. سعیده آگاه در یکی از آژانس‌‌‌های برگزارکننده تورهای قسطی مشغول به فعالیت است.
او به «دنیای اقتصاد» درباره مقاصد سفرهای قسطی میگوید: تورهایی که گردشگر هزینه سفرش را به شکل ماهانه و در قالب اقساط می‌‌‌پردازد به همه مقاصد داخلی برگزار می‌شود با این حال برخی مقاصد نسبت به بقیه برای چنین سفرهایی مخاطب بیشتری دارند. او از جزیره «کیش» به عنوان مقصدی نام می‌‌‌برد که مورد توجه گردشگران برای تورهای قسطی است. آگاه میافزاید: در این تورها هزینه‌‌‌های بلیت و هتل یا هتل به تنهایی در نظر گرفته می‌شود. این فعال حوزه گردشگری ادامه می‌‌‌دهد: قشم، چابهار، مشهد و شیراز از دیگر مقاصدی هستند که نسبت به سایرین بیشتر از سوی گردشگران علاقه‌مند به تورهای قسطی مورد استقبال قرار گرفته‌‌‌اند. البته نسبت به فصل و شرایط آب و هوایی گاهی یک مقصد نسبت به سایرین بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، به عنوان مثال شیراز در بهار و کیش در زمستان مطلوب توریست‌‌‌ها هستند.
خرید تور با اعتبار
یکی از مدیران آژانس فعال در حوزه تورهای قسطی نیز به «دنیای اقتصاد» میگوید: گردشگران علاقه‌مند به شرکت در تورهای قسطی معمولا به شکل اعتباری خرید می‌‌‌کنند. آنها از دو مرجع شناخته شده در این زمینه اعتباری با یک مبلغ مشخص می‌‌‌خرند و با همین اعتبار قادرند تا در سایت‌های فروش تور قسطی خریدشان را انجام دهند. او هم مانند آگاه از کیش و مشهد به عنوان مقاصد پرطرفدار نام می‌‌‌برد و میافزاید: با وجود اینکه برای هر دو مقصد استقبال قابل‌توجهی را شاهدیم اما از آنجا که تورهای مشهد قیمت پایین‌‌‌تری دارند، تمرکز چنین تورهایی روی کیش است. منبع آگاه دیگری در یکی از آژانس‌‌‌های برگزارکننده تورهای قسطی درباره جزئیات این شیوه از سفر میگوید: تورهای قسطی به مقاصد داخلی و خارجی برگزار می‌شود. سقف اقساط تا ۱۰۰ میلیون تومان برای تور خارجی به ازای هر فرد ارائه دهنده چک است و کارمزد۳تا ۴درصد به ازای هر ماه قسط در نظر می‌‌‌گیریم ضمن آنکه باید چک‌‌‌های صیادی به نام یکی از مسافران یا بستگان درجه یک فرد ارائه شود.
او با اشاره به اینکه اقساط تورها بین یک تا ۱۰ ماه تعریف شده است، میافزاید: به عنوان مثال یک تور به مقصد کیش برای سه شب اقامت در هتل چهار ستاره برای یک زوج ۱۸ میلیون تومان به شکل نقدی هزینه دارد. اگر این زوج بخواهند سفرشان را به شکل اقساطی و ۵ماهه انجام دهند ۵میلیون و ۴۰۰هزار تومان یعنی ۳۰درصد تور را باید در ابتدا به شکل نقدی و مابقی را در ۵ قسط ۳ میلیون و ۵۰هزار تومانی بپردازند. به این ترتیب این زوج ۲۰ میلیون و ۶۵۰هزار تومان پرداخت می‌‌‌کنند که ۲میلیون و ۶۵۰هزار تومان هزینه بیشتر برای پرداخت اقساطی است. این موضوع درباره تور مشهد یا سایر مقاصد نیز صدق میکند. این منبع آگاه البته اضافه میکند که آژانس‌‌‌ها رویه‌های مختلفی برای تورهای اقساطی دارند و گردشگران باید اطلاعات دقیقی در این زمینه کسب کرده و در ادامه نسبت به خرید تور اقدام کنند.
توسعه توریسم داخلی با تور قسطی
آیا تورهای قسطی می‌توانند به توسعه سفر در ایران کمک کنند یا اینکه با توجه به اقساط مختلفی که یک خانوار می‌‌‌پردازد، در نهایت تفاوت چندانی در رونق توریسم داخلی در کشورمان نخواهند داشت؟ فرید جواهرزاده مدرس دانشگاه با گزینه اول موافق است. او به «دنیای اقتصاد» میگوید: جامعه ایران شرایط تورمی را تجربه میکند، همین موضوع سبب شده آسان‌‌‌ترین راه خرید برای عموم افراد رفتن به سمت خرید قسطی باشد.
او با اشاره به اینکه طی چند سال اخیر با کاهش ارزش ریال مواجهیم، میافزاید: همین موضوع سبب شده خرید هر کالایی که امروز انجام شود، نسبت به آینده به صرفه باشد. همچنین از نظر اقتصادی و تورمی، توان پس‌‌‌انداز مردم کاهش یافته و آنها ترجیح میدهند کالاها و خدمات خود را به شکل اقساط تهیه کنند زیرا با تهیه هزینه یک کالا طی چند ماه، قیمت آن کالا زمان خرید افزایش قابل‌توجهی یافته است. از این روست که اقتصاددانان می‌‌‌گویند در این شرایط اقتصادی هر چقدر زودتر بتوانید خرید کنید به نفع شماست زیرا افزایش قیمت‌ها، در نهایت خریدار را عقب می‌‌‌اندازد.
جواهرزاده ادامه می‌‌‌دهد: نکته دوم این است که متاسفانه سفر و محصولات مرتبط با آن نظیر تور، اقامت و بلیت و... جزو مواردی است که اولویت چندم را در سبد هزینه خانوار دارند. معمولا در این سبد مباحث مهم‌تری مانند امورات جاری زندگی مثل سلامتی و تحصیل و معیشت و ... در نظر گرفته شده و گردشگری در حاشیه است. در این شرایط چاره‌‌‌ای نیست جز آنکه به این سمت برویم که خدمات گردشگری به شکل اقساطی عرضه شوند. به گفته این مدرس دانشگاه ما در ایران با چالش کمبود استقبال از تورهای گردشگری مواجهیم. او میگوید: ایرانی‌ها کمتر با مزایای تورهای گردشگری آشنا هستند و همین موضوع سبب شده تا ۹۰درصد سفرها در کشورمان به شکل انفرادی باشد و ۱۰درصد با تور انجام شود، این در حالی است که در کشوری مانند ژاپن این نسبت بالعکس است و ۹۰درصد آنها با تور سفر می‌‌‌کنند.
او اضافه میکند: تورها معمولا هزینه‌‌‌های عمومی سفر را کاهش میدهند، اتلاف وقت در آنها حداقلی است، امنیت مسافران‌‌‌شان را تضمین می‌‌‌کنند و به‌ویژه در سفرهای خارجی استرس و فشارهای روانی به گردشگر را کاهش میدهند. مجموعه این موارد در کنار شرایط اقتصادی باعث می‌شود تورهای اقساطی یک ضرورت و فرصت برای توسعه توریسم در ایران باشند.
