حمید ضیایی پرور ـ استاد ارتباطات ـ در گفت‌وگویی با ایران اکونومیست درباره باید و نبایدهای عملکرد حرفه‌ای اطلاع‌رسانی در موضوع غزه، به نقد عملکرد بخش‌های خبری سازمان صداوسیما پرداخت و با بیان اینکه مشکل صداوسیما در انتشار اخبار رویدادها به ویژه در بحران‌ها، مشکل ساختاری است، توضیح داد: صداوسیما متاسفانه خود، مستقلا تصمیم‌گیرنده نیست، اینکه چطور سیاست پوشش خبری داشته باشد. معمولا با دستگاه‌ها، کمیسیون‌ها و شورای‌های متولی چک می‌کند و این در رسانه سم است؛ چراکه سرعت عمل در رسانه بسیار مهم است. از سویی محدویت‌هایی هم به لحاظ اداری دارد و وجود ساختار بروکراتیک طولانی و نیروی انسانی غیرمتخصص و نداشتن سیاست رسانه‌ای مشخص در رویدادها که چگونه به طور خودکار عمل کند، باعث می‌شود، نه تنها نتواند افکار عمومی داخل را تامین کند، بلکه در خارج از کشور هم هیچگاه صداوسیمای ایران به عنوان مرجع و رفرنس خبری حتی در سطح منطقه هم مطرح نبوده است.
چرا روایت اول را از دست دادیم؟
این استاد ارتباطات در پاسخ به اینکه چرا با وجود اینکه موضوع غزه یک دغدغه اساسی برای ماست، شبکه‌های خبری معاونت سیاسی صداوسیما از اغلب شبکه‌های مطرح دنیا عقب‌تر هستند؟ توضیح داد: عینیت‌گرایی، بی‌طرفی و چند منبعی بودن اطلاعات در یک رسانه به آن مرجعیت می‌دهد. کاری که شبکه الجزیره قطر انجام می‌دهد انعکاس عادلانه رویدادها و تریبون دادن به همه طرف‌های یک درگیری و بحران است و این رویکرد باعث می‌شود اعتماد مخاطب به آن رسانه جلب شود؛ در حالی که وقتی شما پای خبرهای صداوسیما می‌نشینی از قبل میدانی که چه می‌خواهد بگوید. از نوع نگاه، زاویه دوربین‌ها و تحلیل‌ها کاملا رویکرد قابل پیش‌بینی است. هم تلویزیون و هم رادیوی ما با این وضعیت مواجه‌اند. فلسطین که از ما خیلی دور است، ما در مواجهه با بحران در عراق هم نتوانستیم مرجعیت خبری داشته باشیم و در واقع خبرهای مربوط به عراق و افغانستان را به نقل از بی بی سی، سی ان ان و الجزیره نقل قول کردیم.
ضریب نفوذ یک رسانه به چیست؟
این استاد ارتباطات درباره‌ی عملکرد حرفه‌ای اطلاع‌رسانی در یک رسانه، معتقد است: یک بخش از عملکرد حرفه‌ای به حضور در صحنه بودن، گزارش میدانی و داشتن سرعت عمل در انتشار اطلاعات تا منبع اولیه بودن و حفظ مرجعیت است؛ زمانی که این موارد رعایت نمی‌شود آن اعتماد و ضریب نفوذی که رسانه باید در بین مخاطب داشته باشد را نخواهد داشت.
مشکل صداوسیما چیست؟
او مشکل اصلی صداوسیما در موضوع اطلاع‌رسانی غزه را نداشتن روایت اول و منبع اولیه، عنوان کرد و گفت: البته این موارد تا حدودی پذیرفتنی است؛ چرا که به هر حال اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسیم، در منطقه هم در داخل غزه که اسرائیل هم هست نمی‌توانیم حضور داشته باشیم. نزدیک‌ترین نقطه به آنجا در لبنان و مصر هست که طبیعتا گزارش از راه دور محسوب می‌شود. این بخش از کار به مشکل فنی برمی‌گردد و قابل پذیرش است که نتواند در صحنه و رویداد حضور داشته باشد. ولی به هر حال صداوسیما با انتشار عادلانه اطلاعات و تحلیل‌های دست اول می‌تواند تا حد زیادی این عملکرد را هم بهبود دهد.
برای مخاطب قابل پیش‌بینی است که صداوسیما چه می‌خواهد بگوید
ضیایی‌پرور مهم‌ترین نقدها به صداوسیما را ایدئولوژیک بودن این سازمان به موضوعات خبری دانست و گفت: برای مخاطب قابل پیش‌بینی است که صداوسیما چه می خواهد بگوید. این در حالی است که خبر، خبر است و تحلیل، تحلیل. رسانه‌های دنیا خبر محض را بیان می‌کنند و بعد تحلیل جداگانه خودشان را می‌روند اما ما در اینجا تحلیل و خبر محض را با هم ترکیب می‌کنیم.
چه زمان می‌توانیم با رسانه‌های دنیا رقابت کنیم؟
این استاد ارتباطات در پایان تصریح کرد: تنها راه حل این مشکل، آن است که اجازه دهند شبکه‌های خصوصی راه بیفتند. کما اینکه در ترکیه بیش از ۱۰۰ شبکه رادیو و تلویزیونی بین‌المللی ماهواره‌ای وجود دارد. در همین افغانستان بیش از ۵۰ شبکه تلویزیونی وجود دارد. در عراق و پاکستان هم به همین ترتیب. اجازه دهیم بخش خصوصی رادیو و تلویزیون ایجاد شود تا بتواند با رسانه‌های حرفه ای دنیا رقابت کند.
