بحران قره‌باغ در دهه‌های اخیر دردسرهای زیادی را برای بازیگران منطقه قفقاز ایجاد کرده است.
اوضاع در قفقاز آشفته به نظر می‌رسد. در پاییز امسال، آذربایجان به قره باغ حمله کرد، منطقه‌ای که محل مناقشه دو کشور بوده است. در جریان این حمله صدها نفر کشته شدند و نیروهای آذربایجانی اعلام کردند که مالکیت این منطقه را به دست آورده‌اند. آن‌ها همچنین خواستار خروج اقوام ارمنی از سرزمین تاریخیشان شدند.
به نوشته وبسایت تحلیلی کلیر ورلد، یک درگیری چند دهه‌ای ممکن است در عرض چند ساعت پایان یافته باشد. با ورود آذربایجانی‌ها به منطقه، ارمنی‌ها مجبور به فرار از منطقه شدند و هر چیزی را که می‌توانستند از خانه‌هایشان بردند. گزارش شده است که بیش از 100،000 ارمنی پس از آغاز حمله اخیر آذربایجان مجبور به نقل مکان شدند و اکنون ارمنستان با بحران پناهجویان مواجه است.
اکوایران در ادامه ترجمه این گزارش اورده است: بسیاری از ارمنی‌ها اکنون نگران این هستند که آذربایجان بخواهد فتوحات خود را گسترش دهد. با تصرف اجباری قره باغ کوهستانی، برخی از ارامنه هشدار داده اند که آذربایجان ممکن است تلاش کند اراضی ارمنی نشین دیگر را نیز تصرف کند.
اما آذربایجانی‌ها تصویر دیگری از وضعیت می‌بینند. پس از تجدید جنگ در سال 2020، مقامات ارشد ارمنستان و آذربایجان برای بحث در مورد آتش بس دیدار کردند. با شروع سال 2021، یک حس امید کاذب بین دو طرف پدیدار شد. در آن زمان، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان گفت که ارامنه تا پاییز قره‌باغ را ترک خواهند کرد. الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان از این خبر استقبال کرد، اما یک سری تاخیرها مانع از خروج ارمنی‌های قره باغ شد. پاشینیان زمان بیشتری درخواست کرد، اما علی اف بی تاب شده بود. در نهایت آذربایجان پس از دو سال انتظار تصمیم گرفت که امور را به دست خود بگیرد و معتقد بود که ارامنه به وعده خود عمل نمی‌کنند.
این بحران فشارهای بیشتری را بر دولت ارمنستان وارد کرده است، و اکنون به دنبال «اسکان دادن 120،000 مهاجر از قره باغ کوهستانی» است. این پناهجویان به دنبال سرپناه و غذا هستند و مشخص نیست که بحران پناهجویان چگونه حل خواهد شد. همچنین چندین موضوع انسانی در قره باغ کوهستانی باقی مانده است، از جمله اینکه برای ارمنی‌هایی که ماندن را انتخاب کرده اند چه اتفاقی خواهد افتاد و آذربایجانی‌ها در کجا ساکن خواهند شد.
حالا پاشینیان و علی اف باید تعیین کنند که چه اتفاقی قرار است بیافتد. قرار بود این دو رهبر در ماه اکتبر با یکدیگر دیدار کنند و مقامات اروپایی در آن به عنوان واسطه ایفای نقش کنند. اما چند روز قبل از اجلاس، علی‌اف از شرکت در نشست انصراف داد و اظهار داشت که اروپایی‌ها به نفع ارامنه تعصب دارند. آذربایجانی‌ها اکنون برای دیدار با همتایان اروپایی خود مردد هستند.
لازم به ذکر است که مذاکرات صلح گذشته بین دو طرف به نتیجه نرسیده است. اخیراً در سال 2020، روسیه و ترکیه تلاش کردند تا با اجرای یک آتش بس جدید، مناقشه را حل کنند. این توافق اما در موارد متعددی نقض شد. روسیه و ترکیه در آن زمان قادر به ایفای نقش به عنوان حافظ صلح نشدند زیرا به سرعت درگیر امور داخلی شدند. در روسیه، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای تسخیر اوکراین وسواس پیدا کرد. این تهاجم ناموفق منجر به کشته شدن بیش از 300،000 سرباز و از دست دادن ده‌ها میلیارد دلار تجهیزات دفاعی شده است. اثرات تحریم‌ها همچنین باعث شده است که روسیه صدها میلیارد دلار ضرر کند و اقتصاد این کشور رو به افول برود.
قره باغ
در همین حال، ترکیه با مسائل اقتصادی خود، از جمله تورم شدید مشغول بود. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و حزبش همچنین سرگرم انتخابات ترکیه شدند، انتخابات رقابتی که مصمم بودند در آن پیروز شوند. با توجه به این مسائل داخلی، ارمنستان و آذربایجان مجبور شدند بین خود به توافق برسند، و روسیه و ترکیه نتوانستند در این گفتگوها به آن‌ها کمک کنند.
در میان این اتفاقات، اروپایی‌ها سعی کرده‌اند با میانجیگری بین ارمنستان و آذربایجان، توافقات صلح برقرار کنند. اخیرا، آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان، از پاشینیان و علی اف درخواست کرد تا سرانجام به اختلافات خود پایان دهند.
باربوک اخیراً گفت: «مردم در سراسر منطقه به صلح امیدوارند. اما این مستلزم تمایل به یافتن راهی جدید برای زندگی در کنار یکدیگر، برای نفع همه آذربایجانی‌ها و ارمنی‌ها است.»
سایر مقامات اروپایی نیز چنین درخواست‌هایی را مطرح کرده‌اند. در اجلاس اخیر جامعه سیاسی اروپا، رئیس شورای اروپا، شارل میشل، اظهار داشت که اروپایی‌ها به دیپلماسی و گفتگوی سیاسی اعتقاد دارند.
اما در نهایت این ارمنی‌ها و آذربایجانی‌ها هستند که باید نارضایتی‌های متقابل خود را برطرف کنند. تلاش‌های قبلی جامعه بین‌الملل برای حل این روابط ناهموار ناموفق بوده است. مذاکرات صلح باید مورد استقبال قرار گیرد، اما نباید به هیچ یک از طرفین تحمیل شود. این فقط وضعیت را بدتر می‌کند.
به طور خلاصه، هیچ کس نمی‌داند ارمنستان و آذربایجان چه زمانی و چگونه اختلافات خود را حل خواهند کرد. زخم‌ها هنوز تازه هستند و بحث‌ها پیرامون قره باغ کوهستانی پرتنش است. با این وجود، جامعه بین المللی باید با احتیاط به نظارت خود بر اوضاع ادامه دهد. در حال حاضر، جهان باید به گذر زمان تکیه کند، شاید زمان بتواند این زخم‌ها را التیام بخشد.
