عوامل مختلفی از جمله فردی و اجتماعی ممکن است دست به دست هم دهد و فرد را از نظر سلامت روانی تضعیف کند. اما مشاور بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌گوید فقر و نابرابری می‌تواند افراد را بیشتر در معرض خطر اختلال روانی قرار دهد.
بنا بر آمارهایی که نایب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی داده، ایرانی‌ها 2 برابر میانگین جهانی دچار اختلالات روانی هستند. حمید پیروی گفت: «بنابر پیمایش‌های مختلفی که صورت گرفته است، به طور میانگین 33 درصد از جمعیت ایران اختلال روانشناختی دارند. میانگین جهانی 12.5 درصد است. افرادی که در معرض شرایط نامطلوب از جمله فقر، نابرابری و خشونت هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.»
روز گذشته (10 اکتبر) برابر با روز جهانی سلامت روان بود. در ایران هم به همین مناسبت هفته سلامت روان از 18 مهر آغاز شد و تا 24 مهر ادامه دارد. شعار امسال این است: 《سلامت روان مسئولیت فردی و اجتماعی همه ماست.》 مناسبتی که با هدف افزایش آگاهی و اهمیت دادن به این موضوع نامگذاری شده است.
از هر 8 نفر، یک نفر اختلال روانی دارد
حمید پیروی، نایب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی و مشاور بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران در همایشی که روز دوشنبه در این دانشگاه برگزار شد به بررسی وضعیت ایران و جهان از نظر سلامت روان پرداخت.
او گفت: «سلامت روان حالتی از بهزیستی روانی است که افراد را قادر می‌سازد تا با استرس‌های زندگی کنار بیایند، توانایی‌های خود را درک کنند، خوب یاد بگیرند، خوب کار کنند و به جامعه خود هم کمک کنند. سلامت روان چیزی بیش از نداشتن اختلالات روانی است.»
پیروی ادامه داد: «اطلاعاتی از گزارش سازمان بهداشت جهانی ارائه می‌دهم که مربوط به سال 2022 است. در جهان 970 میلیون نفر با اختلال روانی زندگی می‌کنند، یعنی از هر هشت نفر یک نفر. اختلالات اضطرابی و افسردگی شایع‌ترین آنهاست.»
اختلال روانی ایرانی‌ها 2 برابر میانگین جهانی
او گفت: «اگر جمعیت جهان را هشت میلیارد نفر در نظر بگیریم، به نظر می‌رسد حدود 12.5 تا 13 درصد از جمعیت جهان اختلال روان دارند.»
پیروی گفت: «بنابر پیمایش‌های مختلفی که صورت گرفته است، به طور میانگین 33 درصد از جمعیت ایران اختلال روانشناختی دارند. میانگین جهانی 12.5 درصد است. مقایسه وضعیت ایران با آمار جهانی نشان می‌دهد که باید موضوع سلامت روان بیشتر مورد توجه قرار گیرد.» بنابراین ایرانی‌ها بیش از 2 برابر میانگین جهانی اختلال روانشناختی دارند.
چه کسانی در معرض اختلال روانی هستند؟
پیروی در ادامه توضیح داد: «مجموعه متنوعی از عوامل فردی، خانوادگی، اجتماعی و ساختاری ممکن است برای محافظت یا تضعیف سلامت روان ترکیب شوند. اگرچه اکثر مردم انعطاف‌پذیر هستند، اما افرادی که در معرض شرایط نامطلوب از جمله فقر، خشونت، ناتوانی و نابرابری هستند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.»
نایب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران ادامه داد: «عوامل محافظتی و خطر شامل عوامل روانشناختی و بیولوژیکی فردی مانند مهارت‌های عاطفی و همچنین ژنتیک است. بسیاری از عوامل خطر و محافظت از طریق تغییرات در ساختار یا عملکرد مغز تحت تاثیر قرار می‌گیرند.»
یک سوم افراد مبتلا به افسردگی خدمات درمان می‌گیرند
پیروی گفت: «سیستم‌های بهداشتی هنوز به اندازه کافی به نیازهای افراد مبتلا به اختلالات روانی پاسخ نداده‌اند و به میزان قابل توجهی در کمبود منابع قرار دارند. شکاف بین نیاز به درمان و ارائه آن در سراسر جهان گسترده است و هنگام ارائه اغلب از نظر کیفیت ضعیف است.»
او ادامه داد: «آمارهای جهانی نشان می‌دهد که برای مثال تنها 29 درصد از افراد مبتلا به روان‌پریشی و تنها یک سوم از افراد مبتلا به افسردگی، مراقبت‌های رسمی سلامت روان را دریافت می‌کنند.»
زنان بیشتر از مردان دچار افسردگی هستند
اختلالات روانی نقش قابل توجهی در کارکردهای حوزه تفکر، تنظیم هیجان یا رفتار دارد. حمید پیروی، نایب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی ایران آمارهایی از وضعیت اختلالات روانی در جهان ارائه کرد.
او گفت: «در جهان 301 میلیون نفر با اختلال اضطرابی زندگی می‌کنند که 58 میلیون نفر از آنها کودک و نوجوان هستند. اختلالات اضطرابی با ترس و نگرانی بیش از حد و اختلالات رفتاری مرتبط مشخص می‌شوند. علائم آنقدر شدید هستند که منجر به ناراحتی قابل توجه در عملکرد شود.»
پیروی ادامه داد: «در سراسر جهان 280 میلیون نفر از اختلال افسردگی رنج می‌برند که 23 میلیون نفر از آنها کودک و نوجوان هستند.»
نایب رئیس جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی توضیح داد: «زنان بیشتر از مردان دچار افسردگی می‌شوند. بیش از 10 درصد از زنان باردار و زنانی که به تازگی زایمان کرده‌اند، افسردگی را تجربه می‌کنند. افسردگی می‌تواند منجر به خودکشی شود. سالانه بیش از 700 هزار نفر به دلیل خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. خودکشی چهارمین عامل مرگ و میر در سنین 15 تا 29 سالگی است.»
او همچنین گفت: «این نکته را در نظر داشته باشید که به ازای هر فوتی، 20 مورد اقدام به خودکشی و 40 نفر فکر خودکشی دارند. ضمن اینکه به ازای هر فوتی ناشی از خودکشی، 135 نفر سوگ شدید را تجربه می‌کنند.»
40 میلیون نفر اختلال دوقطبی دارند
پیروی در ادامه همایش سلامت روان گفت: «در جهان 40 میلیون نفر اختلال دوقطبی دارند. افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، دوره‌های افسردگی متناوب را با دوره‌هایی از علائم شیدایی تجربه می‌کنند.»
او توضیح داد: «در جهان تقریبا 24 میلیون نفر یا یک نفر از هر 300 نفر مبتلا به اسکیزوفرنی هستند. امید به زندگی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی 10 تا 20 سال کمتر از جمعیت عمومی است. اسکیزوفرنی با اختلالات قابل توجه در ادراک و تغییر در رفتار همراه است.»
پیروی همچنین به اختلال رفتار ایزایی و غیراجتماعی اشاره کرد و گفت: «حدود 40 میلیون نفر در جهان از جمله کودکان و نوجوانان با اختلال رفتار غیراجتماعی زندگی می‌کنند.»
اختلال پس از سانحه را بشناسید
از دیگر اختلالاتی که حمید پیروی درباره آن توضیح داد، اختلالات خوردن و استرس پس از سانحه بود. او گفت: «در جهان 14 میلیون نفر از جمله تقریبا سه میلیون کودک و نوجوان دچار اختلالات خوردن هستند. این نوع اختلال مانند بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی شامل خوردن غیرعادی و اشتغال ذهنی به غذا و همچنین نگرانی‌های بارز در رابطه با وزن و شکل بدن است.»
نایب رئیس جمعیت پیشگیری از خودکشی توضیح داد: «اختلال استرس پس از سانحه شیوع PTSD و سایر اختلالات روانی در محیط‌های متاثر از تعارض بالاست. PTSD ممکن است پس از قرار گرفتن در معرض یک رویداد یا مجموعه‌ای از رویدادهای بسیار تهدیدکنند یا وحشتناک ایجاد شود.»
اختلال پس از سانحه با موارد زیر مشخص می‌شود:
1: تجربه مجدد رویداد یا رویدادهای آسیب‌زا در زمان حال (خاطرات مزاحم، فلاش بک یا کابوس)
2: اجتناب از افکار و خاطرات رویدادها یا اجتناب از فعالیت‌ها، موقعیت‌ها با افرادی که یادآوری رویدادها هستند.
3: ادراک مداوم از افزایش تهدید فعلی. این علائم حداقل برای چند هفته باقی می‌ماند و باعث اختلال قابل توجه در عملکرد می‌شوند.
مشاور بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران در پایان به اختلالات عصب رشدی پرداخت. او گفت: «اختلالات عصب رشدی، اختلالات رفتاری و شناختی هستند که در طول دوره رشد به وجود می‌آیند و شامل مشکلات قابل توجهی در کسب و اجرای عملکردهای فکری، حرکتی، زبانی یا اجتماعی خاص می‌شود.»
پیروی گفت: «اختلالات عصب رشدی شامل اختلالات رشد فکری، اختلال طیف اوتیسم و اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و… است.»
