به گزارش خبرنگار فضا و نجوم ایران اکونومیست، رشد صنعت فضایی کشور در دولت قبل با رکود قابل توجهی روبه‌رو بود تاجایی که جلسات شورای عالی فضایی با توقف 10 ساله روبه‌رو شد اما در دولت جدید با اهتمام و توجه ویژه رئیس‌جمهور، جلسات شورای عالی فضایی بعد از یک دهه وقفه آغاز شد. در این گزارش مروری بر عملکرد دولت سیزدهم در حوزه صنعت فضایی کشور خواهیم داشت.
رویکردهای تحول‌آفرین دولت سیزدهم در شتابدهی رشد صنعت فضایی کشور شامل موارد تصویب برنامه 10 ساله فضایی کشور، فعالسازی دبیرخانه شورای عالی فضایی و پایش منظم رشد صنعت فضایی، دستیابی به ماهواره سنجش از دور با دقت بالا و توان کنترل و بهره‌برداری آن، احداث پایگاه فضایی ملی با قابلیت پرتاب‌های زمین و خورشیدآهنگ، توسعه زیرساخت‌های تجمیع و آزمون سامانه‌های فضایی (ماهواره و پرتابگر)، تثبیت توانمندی دستیابی به مدارهای عملیاتی لئو، طرح‌ریزی دستیابی به مدار زمین‌آهنگ 36000 کیلومتری، به‌کارگیری ظرفیت‌های بین‌المللی (تفاهم‌نامه با آژانس فضایی روسیه)، طرح‌ریزی مسیر دستیابی به منظومه‌های ماهواره‌ای سنجشی و مخابراتی بومی و فعالسازی بخش خصوصی در توسعه سامانه‌های بومی با ابزار تضمین خرید است.
طراح و ساخت ماهواره‌های بومی
تعداد ماهواره‌های در دست ساخت از ابتدای دولت سیزدهم 8 ماهواره و تا پایان سال 1401، 12 ماهواره بوده است. تعداد ماهواره‌های آماده پرتاب از ابتدای دولت سیزدهم 3 ماهواره و تا پایان سال 1401 عدد 8 ماهواره خواهد بود.
ماهواره ظفر
ماهواره‌های بومی ساخته شده به شرح ذیل است:
- ماهواره ظفر 2 یک ماهواره سنجش از دور و 16 متر رنگی است.
- ماهواره طلوع 3 یک ماهواره سنجش از دور که 5 متر سیاه و سفید و 10 متر رنگی است.
- نمونه دوم ماهواره پارس نیز یک ماهواره سنجشی با طیف 15 متر رنگی است.
- ماهواره ناهید 2 در دست ساخت که یک ماهواره مخابراتی است.
توسعه توان پرتاب محموله‌های فضایی
تعداد پرتاب‌های تحقیقاتی سری سیمرغ و ذوالجناح و قائم از ابتدای دولت سیزدهم 6 پرتاب و تا پایان سال 1401 عدد 11 پرتاب است؛ تعداد پرتاب‌های عملیاتی تا پیش از دولت سیزدهم، صفر پرتاب و تا پایان سال 1401 عدد 2 پرتاب است؛ تعداد تزریق موفق ماهواره تا قبل از دولت سیزدهم، صفر پرتاب و تا پایان سال 1401 دو پرتاب بوده است.
تصویر گرافیکی از انواع ماهوارهبرهای ایرانی با نسبت اندازه‌ها
ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها و دارایی‌های مولد فضایی
تعداد ماهواره قابل بهره‌برداری با مالکیت ایران در ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم، صفر و تا پایان سال 1401 یک ماهواره است؛ تعداد ایستگاه‌های زمینی فعال توسعه‌یافته در ابتدای دولت سیزدهم یک ایستگاه و تا پایان سال 1401 عدد 2 ایستگاه بوده است؛ تعداد پایگاه پرتاب ملی با قابلیت پرتاب خورشیدآهنگ و زمین‌آهنگ (درحال ساخت) در ابتدای دولت سیزدهم، صفر و تا پایان سال 1401 عدد یک پایگاه است.
اهم اقدامات دولت سیزدهم در بخش فضایی کشور در سال 1401
سنجش از دور
توسعه زیرساخت:
- تأمین و بهره برداری از ماهواره سنجش از دور دقت بالا (خیام)
- راه‌اندازی ایستگاه زمینی خیام و توسعه ایستگاه قشم
- راه‌اندازی مرکز آرشیو داده‌ها و تصاویر ماهواره‌ای و پلتفرم دسترسی
توسعه توانمندی:
- طراحی و ساخت ماهواره نمونه دوم پارس 1 با دقت 15 متر چندطیفی و طلوع 3 با دقت 10 متر چندطیفی و 5 متر تک‌طیفی
- پیشبرد طراحی و ساخت ماهواره ظفر با دقت 16 متر چندطیفی
- آغاز طراحی ماهواره طلوع 4 با دقت 8 متر چندطیفی و 4 متر تک‌طیفی و پارس 2 با دقت 5 متر چندطیفی و 2 متر تک‌طیفی
- آغاز طراحی محموله سنجشی راداری با دقت بهتر از 20 متر
نمونه تجمیع‌شده ماهواره پارس 1
توسعه خدمات:
- ارائه بیش از 6 خدمت راهبردی فضاپایه مبتنی بر فناوری سنجش از دور در حوزه‌های کشاورزی، مدیریت بلایا و مدیریت منابع
مخابرات فضاپایه
توسعه زیرساخت:
- تعامل با بخش غیردولتی برای تأمین و بهره‌برداری از دو ماهواره مخابراتی زمین‌آهنگ
- ثبت موقعیت‌ها و فایلینگ مداری جدید برای توسعه ماهواره‌های مخابراتی
توسعه توانمندی:
- طراحی و ساخت نمونه کیفی و پروازی ناهید 1
- طراحی و ساخت محموله مخابراتی GTO
- تکمیل بلوک انتقال مداری سامان
- تکمیل نمونه کیفی ماهواره ناهید 2
- آغاز طراحی پلتفرم ماهواره مخابراتی سبک مدار لئو ناهید 3 و ماهواره مخابراتی ایرانست و پلتفرم گپ فیلربومی
سایر حوزه‌ها:
- توسعه 96 ایستگاه GNSS در مناطق مرزی کشور به منظور پوشش کامل دسترسی به خدمات ناوبری
- تکمیل ساخت نمونه کیفی کپسول زیستی
- اجرای دوپرتاب تحقیقاتی پرتابگر ذوالجناح و سه پرتاب تحقیقاتی پرتابگر قاصد و قائم
- آماده‌سازی پرتابگر سیمرغ بهینه به منظور دستیابی به مدار GTO
- تکمیل آزمایشگاه ملی یکپارچه‌سازی و آزمون ماهواره‌های تا کلاس جرمی 100 کیلوگرم
- تأمین تجهیزات آزمایشگاهی و زیرساختی موردنیاز مونتاژ و تست ماهواره‌ها درکلاس 500 کیلوگرم
- آغاز عملیات طراحی و احداث آزمایشگاه ساخت، مونتاژ و تست ماهواره‌ها در کلاس 1000 کیلوگرم
- تکمیل تدوین مدل تجاری ماهواره‌های سنجشی روزولوشن بالا
- تدوین پیش‌نویس قانون ملی فعالیت‌های فضایی ایران
اهمیت برنامه توسعه بخش فضایی کشور در سال 1402
سنجش از دور
توسعه زیرساخت:
- تأمین و انتقال تکنولوژی ماهواره سنجش از دور با دقت بهتر از 1 متر (مشترک)
- تأمین ماهواره راداری با دقت بهتر از 10 متر (مشترک)
توسعه توانمندی:
- اتمام ساخت و پرتاب نمونه دوم پارس 1، ظفر 2 ماهواره پایش طیف سمیع
- پیشبرد طراحی و ساخت ماهواره‌های پارس 2، طلوع 4، و ماهواره راداری بومی
- تأمین تصاویر سنجش از دور با ماهواره‌های بومی توسعه‌یافته بخش غیردولتی
توسعه خدمات:
- راه‌اندازی مرکز آرشیو ملی و پلتفرم دسترسی به داده‌ها و تصاویر فضایی
- راه‌اندازی 15 خدمت راهبردی فضاپایه در حوزه سنجش از دور
مخابرات فضایی
توسعه زیرساخت:
- پیشبرد تأمین ماهواره مخابراتی زمین آهنگ
- پیشبرد حفظ و توسعه موقعیت‌های مداری
- تأمین و انتقال دانش فنی ماهواره مخابراتی مینی ژئو
توسعه توانمندی:
- اتمام ساخت و پرتاب نمونه پروازی ناهید2، ناوک و محموله GTO
- پیشبرد طراحی و ساخت ماهواره‌های ناهید 3، ایرانست و گپ فیلر بومی
- پیشبرد طراحی و ساخت منظومه ماهواره‌ای باند باریک (شهیدسلیمانی)
- طراحی مفهومی منظومه ماهواره‌ای پهن‌باند مخابراتی
توسعه زیرساخت‌ها
- طراحی و راه‌اندازی مرکز تجمیع و آزمون ماهوارهبرهای سنگین
- توسعه پایگاه ملی پرتاب‌های فضایی
- توسعه ایستگاه‌های اخذ و کنترل (سلماس و چناران)
- توسعه مرکز تجمیع و آزمون ماهواره‌های کلاس تا 1 تن
- توسعه فناوری ماهوارهبرهای سبک و نیمه سنگین
توسعه توان پرتاب و عملیات فضایی
- ساخت محموله‌های تحقیقاتی به هدف بکارگیری در پرتاب‌های تحقیقاتی
- اجرای پرتاب‌های تحقیقاتی پرتابگرهای سیمرغ، ذوالجناح و قائم
- طراحی و ساخت نمونه اول پرتابگر سریر (ب)
- اتمام طراحی و ساخت سیمرغ بهینه و پرتاب تحقیقاتی دستیابی به مدار GTO
- پرتاب تحقیقاتی بلوک انتقال مداری
سایر حوزه‌ها
- احداث و راه‌اندازی ایستگاه‌های پایش و رصد اجرام فضایی
- پژوهش و توسعه محموله‌های زیستی و اکتشافی (همکاری با کشور روسیه)
- مطالعات و آموزش فضانورد
- توسعه زیرساخت‌های ناوبری فضاپایه
