لزوم حرکت صنایع به سمت استفاده از فناوری‌های روز منجر به ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان متعدد در ایران شده است. گرچه فعالیت برخی از این شرکت‌ها موجبات توسعه صنایع را فراهم آورده، اما نام تعدادی از آن‌ها هم به اسم رمز رانت تبدیل شده و هر بار با وعده تولید محصولی جدید به بودجه‌های میلیاردی دست پیدا می‌کنند. این بار نیز نوبت به خودروی پرنده رسیده تا مورد ادعا قرار بگیرد.
مستعانی دیگر در راه است؟
فروردین سال 1399 بود که در اوج کرونا و زمانی که بسیاری از خانواده‌ها داغدار عزیزان از دست‌رفته خود بودند از دستگاهی به‌عنوان کرونایاب مستعان رونمایی شد که طبق ادعای مطرح‌شده توان تشخیص کرونا را تا شعاع 100 متری داشت. گرچه برخی منابع بودجه ساخت این دستگاه را بین 800 میلیون تا یک میلیارد تومان تخمین زده بودند، اما همان زمان انجمن فیزیک ایران اختراع دستگاه تشخیص آلودگی به ویروس کرونا از راه دور را ادعایی باورناپذیر و در حد داستان‌های علمی و تخیلی خواند. چراکه اصولاً دانش بشری توانایی شناسایی ذرات 100 نانومتری، نظیر ویروس کرونا را از راه دور ندارد.
به‌‌رغم اینکه مستعان هیچ‌گاه کارکردی نداشت و فقط در مرحله رونمایی ماند، اما همچنان برخی آن را در فهرست بلندبالای دستاوردها و افتخارات خود قرار می‌دهند.
چندی پیش نیز فیلمی از یک نمایشگاه فناورانه منتشر شد که از تولید موتور هواپیما حکایت داشت. محصولی که در این فیلم به نمایش درآمد در واقع فن خودروهای سنگین بود که به‌عنوان موتور هواپیما معرفی شد. همچنین ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم، در سفری که خرداد سال گذشته به اصفهان داشت، در بازدید از کارخانه هسا دستور ساخت هشت هوایپمای مسافری را داد. دستوری که پس از گذشت 16 ماه هنوز راه به جایی نبرده است.
تولید خودروی پرنده در کنار 330 هواپیمای زمین‌گیرشده
اکنون دولتمردان در حالی رؤیای پرواز را در سر می‌پرورانند که بر اساس اعلام رئیس سازمان هواپیمایی در اردیبهشت امسال «330 هواپیما در ناوگان هوایی ایران زمین‌گیر شده‌اند.». هواپیماهایی که به دلیل ناتوانی در تعمیر، فعلاً امکان پرواز ندارند. حال کشوری که توانایی و دانش تعمیر هواپیما را ندارد و چندین بار هم در حوزه تولید با شکست مواجه شده، مشخص نیست چرا به ساخت هواپیمای داخلی اصرار دارد؟
رویای پرواز در بین تصمیم‌گیران کشور محدود به ساخت هواپیما نمی‌شود؛ در جدیدترین اتفاق وعده ساخت خودروی پرنده و تجاری‌سازی آن تا دو سال دیگر مطرح شده است.
چهارشنبه هفته گذشته آیین اختتامیه نخستین رویداد طراحی و ساخت خودروی پرنده در دانشگاه صنعتی امیرکبیر برگزار شد که اقبال شاکری، نماینده تهران در مجلس، در این رویداد گفت: یک نمونه اولیه خودروی پرنده ساخته و تست آن انجام شد و یکی از سازمان‌ها متقاضی خرید شده است.
وی مدعی شد که حداکثر تا ۲ سال آینده نمونه اصلی تجاری خودروی پرنده آماده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
باز هم پای بنیاد برکت در میان است؟
بر اساس اعلام شاکری در این پروژه هم پای بنیاد برکت در میان است و این بنیاد برای مرحله بعدی که بهینه کردن طرح و آماده شدن برای ساخت تجاری آن در گام دوم است، همکاری‌های لازم را انجام می‌دهد.
اکنون در حالی موضوع تولید، ساخت و تجاری‌سازی خودروی پرنده مطرح شده که تولیدکنندگان خودروی سواری در تولید و عرضه خودرو با مشکلات متعددی مواجه هستند و با توجه به حجم بدهی انباشته‌ای که دارند بسیاری از کارشناسان آن‌ها را ورشکسته می‌دانند.
در این بین همچنان مصرف‌کنندگان نسبت به ایمنی و کیفیت این خودروها، به‌ویژه محصولات تولیدشده در سال‌های تحریم، نقدهای زیادی را مطرح می‌کنند و می‌گویند به دلیل جلوگیری از ورود خودروهای خارجی، چاره‌ای جز ورود به بازار انحصاری خودروهای داخلی ندارند.
همچنین شرکت‌های کره‌ای و ژاپنی نظیر هیوندای و سوزوکی که در صنعت خودروسازی جهان حرفی برای گفتن دارند همچنان با شک و شبهه در مورد ساخت خودروی پرنده سخن به میان می‌آورند و وعده تجاری‌سازی آن را به سال 2028 موکول کرده‌اند. اما ایران صرفاً با رونمایی از ماکتی که شباهت چندانی هم به خودروهای پرنده ندارد، مدعی تجاری‌سازی خودروی پرنده حداکثر تا دو سال دیگر شده است.
وعده‌های بزرگ‌تر؛ شیرین‌تر
به نظر می‌رسد رونمایی از نمونه آزمایشی خودروی پرنده ترکیه در جریان برگزاری نمایشگاه تکنوفست در هفته گذشته، مسئولان ایرانی را هم بر آن وا دارد که از رقیب منطقه‌ای خود، هر چند با ارائه وعده، عقب نمانند. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان نسبت به تولید خودروی پرنده ترک چندان خوش‌بین نیستند و طرح آن در راستای مسائل سیاسی می‌دانند تا اقدامی تکنولوژیک.
در ایران هم به نظر می‌رسد وعده‌ها هر چه بزرگ‌تر باشند، شیرین‌تر هستند. از این رو گرچه باعث خشنودی است که ایران در صنایع مختلف سرآمد جهان باشد و از سایر کشورها را پشت‌سر بگذارد، اما با توجه به شرایطی که به آن اشاره شد، احتمالاً ساخت خودروی پرنده را هم باید به فهرست وعده‌های شیرین تولید کرونایاب، واکسن کرونا، موتور هواپیما، واردات خودروی خارجی و … اضافه کرد.
