جمعیت ایران یا منفجر می شود یا منقرض

خبرآنلاين: امروز روز جهانی جمعیت است. بیش از 7 میلیارد نفر روی زمین زندگی می کنند و البته هر لحظه هم این جمعیت زیاد می شود. اما جمعیت ایران به چه سمت و سویی می رود؟ دولتمردان و برنامه ریزان می گویند با روند کنونی زاد و ولد در ایران، باید در انتظار رشد منفی باشیم. پیش بینی های انها طبق الگوهای بین المللی البته درست است. اکنون رشد جمعیت ایران، 1.6 درصد در سال است. این درحالی است که در سال 65 پیش بینی شده بود ایران در سال 91، رشد 2.3 درصدی دارد.

نگاه بد بینانه

در جدول زیر، رشد جمعیت با روند کنونی 1.6 درصد و 1.8 فرزند برای هر خانواده نشان داده شده است؛
سال جمعیت درصد باروری درصد جمعیت بالای 60 سال
1390 73974000 1.77 7.5
1400 78657000 1.05 10.7
1410 78985000 0.84 16.3
1420 77392000 0.96 24.4
1440 65880000 1.23 45.5
1460 46417000 1.38 52.9
1480 31397000 1.48 47.4

اعداد جدول واقعا تکان دهنده است. نگاهی به اطلاعات دهه 1460 بیندازید؛ نشان می دهد بیش از نیمی از جمعیت ایران در آن سال، سالمند هستند و این یعنی خرج شدن تولید ناخالص ملی برای قشری که فقط مصرف کننده است. یعنی کمتر از یک سوم جمعیت باید کار کند تا خرج دو سوم دیگر را که یا کودک و نوجوان هستند و یا سالمند، تامین کند. این خودش به اندازه کافی فاجعه بار است.

اگر نگاهی بیندازید به مشکلات اجتماعی که در سال های گذشته کشورهای توسعه یافته ای مانند آلمان، انگلیس و فرانسه داشته اند و به همین دلیل مجبور به افزایش سن بازنشستگی شدند، نشان می دهد آنها هم در تامین مخارج دوران بازنشستگی جمعیت سالمندشان مشکل دارند. هرچند که بسیاری الگوی اروپایی را برای توسعه مناسب می دانند.

نگاه دولتی

اما توصیه هایی که دولت برای افزایش جمعیت دارد، جمعیت ایران را از آن سوی بام پرت می کند و در کمتر از 35 سال به 100 میلیون نفر می رساند. جدول زیر پیش بینی شده است اگر هر خانواده به سمت بیش از دو فرزند برود (از 1.8 به 2.5 فرزند) چه اتفاقی برای جمعیت ایران می افتد؛
سال جمعیت (نفر) رشد (درصد) باروری (درصد)
1385 70500000 1.21 1.8
1390 74600000 1.04 1.55
1395 78600000 1.01 1.68
1400 82300000 0.84 1.82
1410 88310000 0.65 2.09
1420 94160000 0.62 2.36
1425 96960000 0.55 2.49

این حدول پیش بینی خوش بینانه دولت برای افزایش جمعیت را نشان می دهد که البته کارشناسان مستقل می گویند چندان با امکانات طبیعی ایران مانند آب و خاک همخوانی ندارد. پروفسور پرویز کردوانی، اقلیم شناس برجسته ایرانی دراین باره می گوید: "پس اندازهای آب ما دارد تمام می شود. جمعیت روز به روز زیادتر می شود. نه تنها بچه باید کمتر شود، کشاورزی هم باید سطحش پائین بیاید."

این یعنی تمام برنامه های توسعه ای دولت باید بازبینی شود.

نگاه واقع بینانه

اما میان این دو پیش بینی که یکی به انفجار جمعیت و دیگری به انقراض نسل، چیزی که دولت و برخی از نماینده های مجلس موافق افزایش جمعیت می گویند، پیش بینی واقع بینانه دیگری هم وجود دارد.

جدول زیر نشان می دهد با وجود 1.8 فرزند برای هر خانواده که اکنون وجود دارد و ادامه روند گذشته، 35 سال آینده ایران چه جمعیتی دارد؛
سال جمعیت (نفر) رشد (درصد) باروری (درصد)
1385 70500000 1.25 1.8
1390 74790000 1.10 1.6
1395 78530000 0.87 1.54
1400 81280000 0.57 1.48
1415 84200000 0.04 1.35
1420 83960000 0.12 - 1.35
1425 82940000 0.33 - 1.35

این روندی است که اکنون جمعیت ایران سیر می کند. یعنی بیش از 85 میلیون نفر جمعیت، حداقل تا یک قرن آینده در ایران وجود نخواهد داشت.

دولت از چه می ترسد؟

اما اگر روند زاد و ولد در ایران به سمتی است که تا 50 سال آینده بیش از جمعیت فعلی را در خود جا می دهد، چرا باید دولت از آن بترسد؟ دلیل اتفاقی است که از سال 65 تا 85 در ایران افتاد. در سال 65 امار نشان می داد به طور متوسط هر خانواده ایرانی، 6.4 فرزند دارد. پس باید فکری برای ان کرد؛ برنامه ریزان پیش بینی کردند با شعار "فرزند کمتر، زندگی بهتر" که خودش اقدامات بسیاری در پی داشت، تعداد فرزندان هر خانواده ایرانی در سال 90 به 4 برسد.

اما عملا اتفاق دیگری افتاد، ایرانی ها زیادی شعار "فرزند کمتر، زندگی بهتر" جدی گرفتند؛ در سال 70، متوسط خانواده ها 4 فرزند شد، سال 79، 2.1 فرزند و در سال 90، هر خانواده ایرانی، کمتر از دو فرزند داشت؛ 1.8 فرزند.

درواقع رشد جمعیتی که 3.2 درصد بود، باید به 2.3 درصد می رسید، اما عملا به 1.6 درصد رسید.

دولت اکنون اگر با این شدت تبلیغ می کند که باید خانواده های ایرانی حداقل دو فرزند داشته باشند و رییس مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه می گوید با این روند رشد جمعیت، ایرانی ها منقرض می شوند و البته "هر زن باید تا 35 سالگی، 4 بار باردار شود، به این دلیل است.

غیر از این، وزارت بهداشت عملا برنامه های کنترل جمعیتی خودش را تعطیل کرده است؛ علیرضا مصداقی نیا، معاون بهداشت وزیر بهداشت درباره کنترل یا رشد جمعیت چنین می گوید: سیاست وزارت بهداشت در امر جمعیت، سلامت خانواده است. برای مباحث مربوط به باروری تبلیغ نمی‌کنیم، مگر آنکه بخواهیم برای حفظ سلامت و جلوگیری از تولد فرزندان ناخواسته به خانواده‌ها آموزش دهیم. امروز سیاست وزارت بهداشت در قبال جمعیت، سیاست فعالی نیست، ما استفاده از وسایل پیشگیری را تبلیغ نمی‌کنیم، اما اگر جایی لازم شد به خانواده‌ها در این خصوص آموزش می‌دهیم."

نکته: جدوال از بروشوری که به مناسبت روز جمعیت سال 2012 از سوی مرکز مطالعات جمعیتی آسیا و اقیانوسیه منتشر شده، برداشت شده است.