المیادین: گروه هفت نگران عملکرد موفق بریکس است

به گزارش ایران اکونومیست، شبکه المیادین در گزارشی با توجه به گسترش ائتلاف بریکس با پیوستن کشورهایی از جمله ایران، درباره ظرفیت این ائتلاف برای رقابت با جی ‌۷(ائتلاف هفت کشور بزرگ صنعتی جهان) نوشت: کشورهای بریکس ظرف مدت ۱۳ سال توانستند با تشکیل دادن حدود یک سوم اقتصاد جهانی، از جی‌۷، ائتلاف رقیب خود که نیم قرن پیش تشکیل شد، موفق‌تر عمل کنند. برآوردها نشان می‌دهد که طی پنج سال آتی، سهم بریکس از تولید ناخالص داخلی جهانی به ۳۳.۳ درصد افزایش خواهد یافت، در حالی که انتظار می‌رود سهم بریکس به ۲۷.۸ درصد در اقتصاد جهانی کاهش بیابد.

کشورهای بریکس ظرف مدت ۱۳ سال توانستند با تشکیل دادن حدود یک سوم اقتصاد جهانی، از جی‌۷، ائتلاف رقیب خود که نیم قرن پیش تشکیل شد، موفق‌تر عمل کنبررسی‌های ویژوآل کپیتالیست، یکی از مراکز اصلی تحقیقاتی درباره بازارهای جهانی، فناوری، انرژی و اقتصاد جهانی نشان می‌دهد که در سیری تاریخی، کشورهای جی‌۷(آمریکا، کانادا، ایتالیا، ژاپن، فرانسه، انگلیس و آلمان) با توجه به شرایط کشورهای صنعتی‌شان به حدود ۴۰ درصد میزان تولید ناخالص داخلی جهانی کمک کرده‌اند که برای این کار بیشتر از رونق تولید پس از جنگ(جهانی) بهره بردند.

اگرچه، در سال ۲۰۰۰، رهبران چهار کشور که اقتصادشان با سرعتی روزافزون در حال رشد بود، یعنی برزیل، روسیه، هند و چین تصمیم گرفتند الگوی خودشان را برای نظم اقتصادی جهانی ارائه دهند و یک ائتلاف تشکیل دادند. در سال ۲۰۱۰، آفریقای جنوبی نیز یکی از اعضای سازمان بریکس شد. این تحول چالش قابل توجهی برای نظم لیبرال بین‌المللی ایجاد کرد. با توجه به این که بریکس در حال حاضر ۴۰ درصد از جمعیت جهان و میزان تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد، افزوده شدن اعضای دیگر به آن موجب افزایش قدرت و نفوذ این ائتلاف و پیشبرد بیشتر مفهوم چندقطبی بودن خواهد شد.

رهبران پنج کشوری اصلی بریکس در نشست ۲۰۲۳ این ائتلاف در ژوهانسبورگ

رشد بریکس

سهم بریکس از میزان تولید ناخالص داخلی جهانی که در سال ۱۹۹۲ برابر با ۱۶.۴۵ درصد بود، در سال ۲۰۲۲ به ۳۱-۶۷ درصد افزایش پیدا کرد، در حالی که سهم جی‌۷ که ۴۵.۸۰ درصد در سال ۱۹۹۲ برآورد می‌شود، به میزان ۳۰.۳۱ درصد کاهش پیدا کرده است. اقتصاد کشورهایی مانند هند و چین به ارتقای بریکس به طور کلی و افزایش سهم آن کمک کردند.

پس از دورانی که طی دهه‌های ۸۰ و ۹۰ میلادی با صنعتی‌سازی سریع شناخته می‌شود، فعالیت‌های صادراتی چین پس از پیوستن آن به سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۲ ارتقای قابل توجهی یافت. این عامل به ظهور و صعود چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان در سال ۲۰۱۰ کمک کرد.

طبق محاسبات صندوق بین‌المللی پول، کشورهای بریکس تا سال ۲۰۲۸ حدود یک سوم تولیدات جهانی را انجام خواهند داد که برابر با ۳۳.۳ درصد است. این در حالی است که انتظار می‌‎رود این میزان برای کشورهای جی‌ به ۲۷.۸ درصد اقتصاد جهانی برسد

رشد اقتصادی هند با سرعت بالای چین برابری نمی‌کرد، اگرچه، تا سال ۲۰۲۲، به سومین جایگاه جهانی در میزان تولید ناخالص داخلی می‌رسید که برابر با ۱۲ تریلیون دلار بود. روی هم رفته، این دو کشور حدود ۲۵ درصد میزان تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهند که برابر با ۱۶۴ تریلیون دلار است که مطابق برابری قدرت خرید، برابر با ۱۶۴ تریلیون دلار است.

طبق محاسبات صندوق بین‌المللی پول، کشورهای بریکس تا سال ۲۰۲۸ حدود یک سوم تولیدات جهانی را انجام خواهند داد که برابر با ۳۳.۳ درصد است. این در حالی است که انتظار می‌‎رود این میزان برای کشورهای جی‌ به ۲۷.۸ درصد اقتصاد جهانی برسد.

گسترش اعضای بریکس

سریل رامافوسا، رییس جمهور آفریقای جنوبی در تحولی بزرگ، پنج‌شنبه گذشته در نشست بریکس در ژوهانسبورگ اعلام کرد که رهبران بریکس تصمیم گرفته‌اند این سازمان را با پیوستن ایران، عربستان سعودی،‌ مصر، امارات متحده عربی، آرژانتین و اتیوپی گسترش دهند. اعضای بریکس با این اقدام به ۱۱ کشور افزایش یافت. با افزوده شدن این شش کشور، حالا ۸۰ درصد ذخایر نفتی جهان تحت کنترل بریکس قرار دارد.

پیوستن اقتصادهای قدرتمند خاورمیانه و آفریقای جنوبی به بریکس، به تغییری بزرگ در سیاست‌های کشورهای خاورمیانه با ذخایر غنی نفتی اشاره دارد. لازم به ذکر است که تغییرات در رویکرد دولت بایدن در تعامل با عربستان سعودی به چشم می‌خورد. رییس جمهور آمریکا تصمیم گرفته است که پس از دست‌ به یکی کردن عربستان سعودی و اوپک برای کاهش تولیدان نفتی در اکتبر ۲۰۲۲، حالا زمان آن فرا رسیده است که نگاه دقیق‌تری به روابط سعودی-آمریکایی بیاندازد. در نتیجه، قیمت سوخت در اروپا بالا رفت.

با افزوده شدن این شش کشور به بریکس، حالا ۸۰ درصد ذخایر نفتی جهان تحت کنترل بریکس قرار داردبایدن درباره مسائل حقوق بشری، به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی تندی نشان داد و این موضوع مسلما باعث آزردگی سعودی‌ها شد. در نتیجه، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر همگی در تلاشند با توجه به خلاء قدرت مطلوبی که در نتیجه جنگ روسیه-اوکراین ایجاد شده است، از فرصت موجود استفاده کنند. آن‌ها قصد دارند خلاف جریان شنا کرده و در عرصه جهانی که مدام در حال تغییر است، به دنبال فرصت‌های تازه بروند.

بیانیه ژوهانسبورگ به تمامی شایعات درباره احتیاط برزیل و هند درباره گسترش بریکس پایان داد. رهبران بریکس قویا از توسعه آن حمایت و متفق‌القول، گواهی عضویت این شش کشور را تایید کردند. تلاش آمریکا و گروه‌های غربی برای کاشتن تخم نفاق در جهان چندقطبی ناکام ماند.

بریکس در برابر جی‌۷

بریکس با هدف اولیه تمرکز بر چشم‌اندازهای سرمایه‌گذاری، در دهه گذشته به عنوان رقیب سرسختی برای جی‌۷ ظاهر شده است. از برخی اقدامات آن‌ها با بحث‌های ادامه‌داری که درباره معرفی یک ارز رایج داخلی برای این سازمان انجام می‌شود، می‌توان به تلاش برای ایجاد جایگزینی برای نظام مالی بین‌المللی اشاره کرد.

نشست ۲۰۲۳ بریکس در ژوهانسبورگ با حضور رییس جمهور ایران

با وجود اهمیت اقتصادی رو به افزایش کشورهای بریکس،‌ لازم به ذکر است که میزان کلی تولید ناخالص داخلی کشورهای جی‌۷ نیز با میزان ۴۶ تریلیون دلار در مقایسه با تولید ناخالص داخلی ۲۷.۷ تریلیون دلاری بریکس، قابل توجه است. طبق محاسبات صندوق بین‌المللی پول، انتظار می‌رود که تا پایان سال ۲۰۲۳، اقتصاد کشورهای بریکس از کشورهای جی‌۷ در زمینه کمک به اقتصاد جهانی پیشی بگیرند. این میزان با مقایسه برابری قدرت خرید بر اساس میزان تولید ناخالص داخلی دو گروه تعیین می‌شود.

بریکس با هدف اولیه تمرکز بر چشم‌اندازهای سرمایه‌گذاری، در دهه گذشته به عنوان رقیب سرسختی برای جی‌۷ ظاهر شده است

صندوق بین‌المللی پول تخمین می‌زند که نرخ تولید ناخالص داخلی کشورهای بریکس به طور کلی ۵۶ تریلیون دلار است، در حالی که این میزان برای کشورهای جی‌۷ برابر با ۵۲ تریلیون دلار است. آمریکا در مقایسه با دیگر کشورهای جی۲۷ از میزان بالاتر تولید ناخالص داخلی برخوردار است. آمریکا به تولید ناخالص داخلی ۲۶.۹ تریلیون دلاری‌اش می‌بالد، در حالی که این میزان برای ژاپن ۴.۴ تریلیون دلار، آلمان ۴.۴ تریلیون و انگلیس ۳.۲ تریلیون دلار است. چین با میزان ۱۹.۴ تریلیون دلار بالاترین میزان تولید ناخالص داخلی را در بریکس دارد. این میزان برای هند ۳.۷ تریلیون است و روسیه و برزیل نیز هر دو ۲.۱ تریلیون دلار را به  خود اختصاص داده‌اند.

اهمیت ژئوپلیتیکی

رونق اقتصادی کشورهای بریکس پیامدهای مهم ژئوپلیتیکی به همراه خواهد داشت. علاوه بر ایدئولوژی‌های گوناگون سیاسی، نفوذ رو به افزایش بریکس اهرم قتصادی مهمی برای کشورهای تشکیل‌دهنده آن محسوب می‌شود. اهمیت این موضوع در عملیات ویژه نظامی روسیه در سال ۲۰۲۲ در اوکراین است که چین و هند از محکوم کردن این جنگ در اقدامات سازمان ملل خودداری کرده و به خریداری نفت روسیه ادامه دادند.

وضعیت موجود برای کشورهای جی‌۷ نگران‌کننده است، چراکه این کشورها با اقتصادهای توسعه‌یافته، همچنان نفوذ بی‌رقیبی در عرصه جهانی دارند. جی‌۷ از نفوذ مهم مالی و سیاسی برخوردار است، از جمله می‌توان به تحریم‌های هماهنگ علیه روسیه، ایران و دیگر کشورها در آمریکای لاتین و آفریقا به دلیل عرضه کمک‌های نظامی به روسیه اشاره کرد.(مقامات ایران ادعای غرب درباره کمک‌های نظامی ایران به روسیه برای جنگ اوکراین را رد کرده‌اند.)

انتظار می‌رود که چشم‌انداز جهانی در دهه‌های آتی، عمدتا به دلیل پیشتازی چین و هند در رشد اقتصاد جهانی،‌بیش از پیش پیچیده‌تر و چندوجهی شود. اگرچه، مهم است بدانیم که این کشورها، در این مدت، همچنین با چالش‌های جمعیتی در داخل نیز مواجه خواهند شد. متعاقبا، رقابت قدرت میان ائتلاف‌های جهانی موجب خواهد شد نظم جهانی بیش از این پیچیده‌تر شود.