تحلیلگر مسائل منطقه: سیاست خارجی فعال دوره رئیسی راه تغییر تصویر اشتباه غرب از ایران است

الایجا مگنیر، تحلیلگر و خبرنگار بلژیکی مسائل سیاسی و بین‌المللی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست در پاسخ به سوالی درباره دستاوردهای ایران در حوزه سیاست خارجی در سطح منطقه به ویژه در دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی گفت: خروج ایران از انزوا زمانی رخ داد که متوجه شد غرب قابل اعتماد نیست و تمایل ندارد ایران را کشوری مستقل ببیند. ایران نمی‌خواهد حتی پس از ۴۲ سال تحریم، در برابر آنها تسلیم شود. به دنبال جنگ غرب و روسیه در اوکراین، درها برای بسیاری از کشورها برای آزاد کردن خود از هژمونی آمریکا باز شده است. این امر فشاری را که قبلا تنها بر ایران متمرکز بود، تغییر خواهد داد چرا که بسیاری از کشورها حتی در بین متحدان آمریکا، به دنبال جهانی چندقطبی هستند.

این تحلیل‌گر سیاسی افزود: ایران پیشگام این تلاش بوده و تجربه بلند بالایی در جستجوی جهان چندقطبی داشته است. حضور رئیس جمهوری همچون ابراهیم رئیسی که تنها به خاطر منافع ایران حاضر است به غرب روی بیاورد، درست‌ترین راه برای این کشور برای غلبه بر انزواست. سیاست خارجی فعال ایران بهترین راه برای نشان دادن آمادگی ایران و تغییر تصویری است که غرب از ایران به اشتباه ترسیم کرده است. این امر نیازمند یک سیاست خارجی پویاتر به همراه یک کمپین تبلیغاتی فعال است تا بهترین ایران را به جهانیان نشان دهد و انزوا را در تمامی سطوح از بین ببرد.

الایجا مگنیر درباره قدرت سیاست خارجی ایران در رفع تحریم‌های غرب از جمله در آزادسازی دارایی‌های مسدود شده ایران از کره جنوبی گفت: سیاست خارجی ماهرانه ایران و تلاش بر رفع تحریم‌های غرب از جمله آزادسازی دارایی‌های مسدود شده توسط کره جنوبی، عراق و بسیاری دیگر از کشورها و موسسات مالی، موضوع مذاکرات دیپلماتیک و گفت‌وگوهای بین‌المللی کنونی است. ایران از سوی کشورهای غربی به ویژه آمریکا و اتحادیه اروپا ظاهرا به خاطر نگرانی‌ای که آنها به برنامه اتمی، سوابق حقوق بشری و فعالیت‌های منطقه‌ای‌اش نسبت می‌دهند، با تحریم‌های اقتصادی مختلفی روبروست، اما واقعیت متفاوت است. غرب نسبت به حمایت ایران از مردم ستم ‌دیده در سراسر جهان –درست همان طور که در قانون اساسی این کشور قید شده- و افزایش نفوذ آن در خاورمیانه نگران است. از همه مهم‌تر، آمریکا بعید است به خاطر حمایت ایران از فلسطینی‌ها برای پس گرفتن مناطق اشغالی که به طور جدی امنیت اسرائیل را تهدید می‌کند، تحریم‌ها را بردارد.

وی افزود: توانایی ایران برای رفع تحریم‌ها و آزادسازی اموال مسدود شده به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. مشارکت ایران در مذاکرات دیپلماتیک با کشورهای غربی و پیروی‌اش از توافقنامه‌های بین‌المللی از جمله برجام می‌تواند بر توانایی این کشور برای تضمین رفع تحریم‌ها تاثیرگذار باشد. غرب می‌خواهد ایران به برجام پایبند باشد، اما حاضر نیست تضمین کند که آمریکا دیگر از این توافق خارج نمی‌شود همانند سال ۲۰۱۹ که دونالد ترامپ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.

این تحلیل‌گر تصریح کرد: بعلاوه، طرفین اروپایی برجام جسارت نداشتن خود را ثابت کردند و در پایبندی به تعهدات خود نسبت به این توافق ناکام بودند و با پیروی از تحریم‌های آمریکا از آن حمایت کردند. آمریکا و اروپا می‌خواهند ایران را همانند یک کوسه بدون دندان، بدون توانایی‌های اتمی ببینند اما تمایلی به رفع تحریم‌ها ندارند. آمریکا و اسرائیل نمی‌توانند یک ایران قدرتمند را که همه اموال مسدود شده‌اش به بانک مرکزی‌اش باز گشته است، تصور کنند؛ ایرانی که با ۴۲ سال تحریم توانسته حوزه نفوذی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا ایجاد کند.

وی افزود: حتی در حالی که ایران ائتلاف‌هایی ایجاد، روابط دیپلماتیک مثبت را حفظ و به نگرانی‌های امنیتی منطقه‌ای رسیدگی می‌کند، آمریکا و اسرائیل نگران افزایش توانایی‌های نظامی و تسلیحات بازدارنده پیشرفته ایران هستند. به همین خاطر است که تحریم‌ها که می‌توانند به افزایش قدرت ایران کمک کنند، به رغم تلاش‌های دیپلماتیک ایران لغو نمی‌شوند. به همین خاطر است که ایران به سمت شرکای دیگر در آسیا، آمریکای لاتین و آفریقا روی آورده تا اقتصاد خود را تقویت کند و زمانی که غرب تصمیم گرفت از توهم برتری خود دست بردارد، با آن رابطه برقرار کند.

مگنیر تاکید کرد: مهم نیست چقدر دیپلمات‌های ایرانی تلاش کنند، تلاش‌های آنها در تضمین بازگشت اموال مسدود شده و آزاد کردن ایران از تحریم‌های آمریکا به هر حال محدود خواهد بود. امنیت ایران موضوعی غیرقابل مذاکره است اما همین مساله چالشی برای هژمونی آمریکاست که قصد دارد هر دولتی را که به دنبال حاکمیت و استقلال است و از نظر آمریکا نمونه بدی از شورش در برابر یکجانبه‌گرایی تلقی می‌شود، سرکوب کند.

وی درباره تاثیر بهبود روابط میان ایران و عربستان، یمن، امارات و مصر بر منطقه گفت: ایجاد اعتماد میان کشورهایی که برای مدت طولانی اختلاف داشتند، پیچیده و زمان‌بر است. با این حال، عادی‌سازی روابط میان ایران و بازیکنان کلیدی منطقه از جمله عربستان، یمن، امارات و مصر تاثیرات چشمگیری بر منطقه خاورمیانه با نتایج مثبتی همراه خواهد بود. عادی‌سازی روابط می‌تواند تنش‌ها را کاهش و ثبات منطقه‌ای را افزایش دهد. رقابت‌ها و درگیری‌های تاریخی غالبا به بی‌ثباتی دامن زده و بهبود روابط می‌تواند به کاهش این درگیری‌ها کمک کند و منجر به تعاملات دیپلماتیکی قابل پیش‌بینی‌تر شود.

وی افزود: بهبود روابط میان ایران و همسایگانش می‌تواند به حل درگیری‌های کنونی منطقه از جمله جنگ یمن کمک کند و تاثیر عادی‌سازی روابط میان کشورهای حوزه خلیج فارس و اسرائیل را کاهش داد. اگر بازیگران کلیدی به جای رقابت، به طور جدی برای عادی‌سازی کامل و سریع روابط تلاش کنند، تلاش‌های دیپلماتیک می‌تواند شتاب بیشتری بگیرد.

این تحلیل‌گر سیاسی تصریح کرد: عادی‌سازی روابط می‌تواند راه را برای همکاری اقتصادی و فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری میان کشورها هموار کند. این امر می‌تواند توسعه و رشد اقتصادی را تحریک و یک اقتصاد منطقه‌ای به هم پیوسته‌تری را نیز ایجاد کند. ایران، عربستان، امارات و مصر ژانویه سال ۲۰۲۴ میلادی عضوی از بریکس خواهند بود و پلتفورمی را برای افزایش همکاری اقتصادی فراهم می‌کنند. همکاری میان کشورهای منطقه‌ای همچنین می‌تواند تلاش‌ها برای مبارزه با تروریسم و افراطگرایی را تقویت کند چرا که نگرانی‌های امنیتی مشترک می‌تواند منجر به افزایش تشریک اطلاعات و عملیات‌های مشترک شود. اگر ایران و عربستان با یکدیگر تعامل و همکاری‌های امنیتی داشته باشند، بازیگران خارجی هیچ دلیلی برای دامن زدن به تفرقه‌ها و قرار دادن این دو کشور در مقابل یکدیگر نخواهند داشت. در واقع بسیاری از درگیری‌های منطقه‌ای با حمایت‌های نیابتی از سوی کشورهای غربی و منطقه‌ای مختلف تشدید می‌شوند. بهبود روابط می‌تواند به کاهش جنگ‌های نیابتی کمک کند چرا که دولت‌ها به جای جنگ‌های نیابتی، بر مشارکت‌های دیپلماتیکی تمرکز دارند. این امر می‌تواند پیامدهایی برای نفوذ قدرت‌های خارجی در منطقه داشته باشد.

الایجا مگنیر در پاسخ به سوالی درباره تاثیر عضویت ایران در سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله بریکس و شانگهای بر ایجاد یک جهان چند قطبی و حل مسائل منطقه‌ای از طریق ساز و کارهای منطقه‌ای گفت: عضویت ایران در بریکس تاثیرات برجسته‌ای بر ایجاد یک جهان چند قطبی، حل مسائل منطقه‌ای از طریق ساز و کارهای منطقه‌ای و مقابله با تحریم‌های آمریکا خواهد داشت. این سازمان‌ها نظم بین‌المللی سنتی متمرکز بر غرب را تغییر می‌دهند، پلتفورم‌هایی را برای کشورها به منظور همکاری در مسائل مختلف ایجاد می‌کنند، سلطه قدرت‌های غربی را به چالش می‌کشند و از یک سیستم جهانی متعادل‌تر و متنوع‌تر حمایت می‌کنند. عضویت در این سازمان‌ها می‌تواند مشارکت دیپلماتیکی ایران را تقویت کند و پلتفورمی را برای بیان دیدگاه‌هایش در مسائل جهانی و منطقه‌ای به وجود آورد.

وی افزود: عضویت در این سازمان‌ها روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی ایران با کشورهای عضو را توسعه می‌دهد و وابستگی‌اش به قدرت‌های غربی و منطقه‌ای را کاهش می‌دهد. کشورهایی چون عربستان، امارات و دیگر کشورهای منطقه‌ای عضو نشدن در این سازمان‌ها و مردد بودن نسبت به ایران را که به طرف همکاری بیشتر با کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین پیش می‌رود، بیهوده می‌بینند.

این تحلیل‌گر تصریح کرد: ایران در حال ایجاد کردن یک جایگزین است و این به همسایگانش بستگی دارد که دنبال ایران بروند یا پشت سر آن بمانند. ایران و همسایگان عربی و آسیایی‌اش باید بر همکاری اقتصادی، توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های ارتباطاتی که می‌توانند تجارت و ارتباط میان کشورهای عضو را افزایش دهند، تمرکز کنند.

وی گفت: سازمان‌های بریکس و شانگهای امکان دسترسی به بازارهای جدید، فرصت‌های سرمایه‌گذاری و همکاری‌ در زمینه تکنولوژی را فراهم می‌کنند. آنها همچنین اقتصاد ایران را تقویت و تاثیر تحریم‌های بین‌المللی را کاهش خواهند داد. این امر پلتفورم‌هایی را برای گفت‌وگوهای دیپلماتیک و حل درگیری‌ها فراهم خواهند کرد. عضویت در این سازمان‌ها، ایران را قادر می‌سازد تا به طور صلح‌آمیز در مذاکرات پیرامون حل درگیری‌های منطقه‌ای به ویژه در خاورمیانه شرکت کند.

این تحلیل‌گر سیاسی در ادامه گفت: ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان بزرگ انرژی همچینن می‌تواند از همکاری‌های مربوط به بخش انرژی با سازمان‌های بریکس و شانگهای سود ببرد. این امر می‌تواند منجر به پروژه‌های مشترک، تشریک تکنولوژی و ابتکارعمل‌های امنیت انرژی شود. مشارکت ایران در این سازمان‌ها می‌تواند نفوذ قدرت‌های غربی در شکل دادن به اصول، قوانین و نهادهای بین‌المللی را تغییر دهد. این امر می‌تواند رویکرد جامع‌تری را در امور بین‌المللی به وجود آورد.