به گزارش ایران اکونومیست، علیرضا معاف - معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی - در سومین نشست حکمرانی قرآنی که امروز (۴شهریورماه) در سالن غدیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد، اظهار کرد: در قرآن کریم مصداق‌های زیادی در برپایی حکومت دینی داریم. بحث‌هایی که در قرآن ذیل تمکن در زمین مطرح می‌شد و تعبیر به قدرت سیاسی می‌کنند، سوره یوسف آیه ۵۶ نمونه‌ای از این آیات است که تعبیر قدرت دادن به حضرت یوسف در زمین به شمار می‌رود. در سوره حج آیه ۲۲ نیز خداوند می‌فرماید «الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ ۗ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ / (آنان که خدا را یاری می‌کنند) آنهایی هستند که اگر در روی زمین به آنان اقتدار و تمکین دهیم نماز به پا می‌دارند و زکات می‌دهند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و (از هیچ کس جز خدا نمی‌ترسند چون می‌دانند که) عاقبت کارها به دست خداست».
معاون قرآن و عترت تاکید کرد: در سوره کهف آیه ۸۴، خدا می‌فرماید «إِنَّا مَکَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَآتَیْنَاهُ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ سَبَبًا / ما او را در زمین تمکن و قدرت بخشیدیم و از هر چیزی رشته‌ای به دست او دادیم». در این آیه خداوند به توانایی اعمال قدرت می‌پردازد و این در تقابل با سکولاریسم و روندهای سکولاریزاسیون است.
معاف یادآور شد: اگر جدایی دین از نظامات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی را تعریف کنیم طبعا در جامعه سکولار تعیین تمام ارزش‌های فرهنگی و روش‌های مدیریتی در جداسازی دین و عرصه‌های دینی است. از این رو سکولار با تعابیر دین‌زدایی، دین‌ستیزی یا دین‌گریزی و همچنین دین‌پرهیزی هم‌نشینی می‌کند. اگر ما سکولاریسم را به این معنا تعریف کنیم همه آیاتی که به تمکن در زمین و قدرت‌های سیاسی اشاره می‌کند در نفی سکولاریسم قابل برداشت است. تمامی آیاتی که به حاکمیت حرف خدا و تاکید بر اجرای نسخه الهی در قرآن پرداخته به نفس سکولاریسم می‌پردازد، برای نمونه در آیه ۳۶ سوره نحل آمده است «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ ۖ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَی اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَیْهِ الضَّلَالَةُ ۚ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ/ و همانا ما در میان هر امتی پیغمبری فرستادیم که خدای یکتا را پرستید و از بتان و فرعونان دوری کنید، پس بعضی مردم را خدا هدایت کرد و بعضی دیگر ضلالت و گمراهی بر آنان حتمی شد، اکنون در روی زمین گردش کنید تا بنگرید عاقبت آنان که (انبیاء را) تکذیب کردند به کجا رسید (و آنها چگونه هلاک ابدی شدند).
معاون قرآن و عترت ادامه داد: این آیه یک الگو یا یک سیاق را بیان می‌کند و اسلام سیاسی از غیرسیاسی که مهم‌ترین مرز را مشخص می‌کند همین آیه است. تمام آیاتی که به استقلال، جهاد در مقابل کفار و نفاق می‌پردازد بیانگر حکومت دینی و نفی سکولاریسم است. علامه طباطبایی یک بحث لطیف و ظریفی دارند که می‌فرمایند «اساسا اگر جایی نفاق دیدید یعنی حکومت دینی در آنجا قرار دارد، زیرا در حکومتی که دینی نباشد اساسا نفاق به وجود نمی‌آید بلکه در حکومت دینی است که حاکم می‌خواهد دیدگاه دینی را در حکومت اعمال کند و در پی آن نفاق به وجود می‌آید».
معاف ابراز کرد: آیاتی که به تحقق عدالت می‌پردازد مثل آیه ۲۵ سوره «حدید» که می‌فرماید «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ۖ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ ۚ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ / همانا ما پیمبران خود را با ادلّه و معجزات فرستادیم و با ایشان کتاب و میزان عدل نازل کردیم تا مردم به راستی و عدالت گرایند، و آهن (و دیگر فلزات) را که در آن هم سختی (جنگ و کارزار) و هم منافع بسیار بر مردم است (نیز برای حفظ عدالت) آفریدیم، و تا معلوم شود که خدا و رسلش را با ایمان قلبی که یاری خواهد کرد؟ (هر چند) که خدا بسیار قوی و مقتدر (و از یاری خلق بی‌نیاز) است» نیز بیانگر استقرار حکومت دینی است.
وی ادامه داد: این «حدید» به تعبیر علامه طباطبایی همین اعمال قدرت توسط حکومت دینی است. همچنین تمام آیاتی که حکومت را امانت به دست مردم می‌داند و می‌گوید خیانت نکنید در حکومت؛ مثل سوره انفال آیه ۲۷ «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَخُونُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ وَتَخُونُوا أَمَانَاتِکُمْ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ / ای کسانی که ایمان آوردید، زنهار (در کار دین) با خدا و رسول و در امانت‌های خود با یکدیگر خیانت مکنید در صورتی که می‌دانید». مرحوم علامه طباطبایی در اینجا هم می‌گوید تکرار فعل «تَخُونُوا» حکمتی دارد که منظور از امانت همان امور حکومتی و سیاسی است.
به گفته معاون قرآن و عترت آیاتی که مبحث اطاعات مثل سوره نسا آیه ۵۹ «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأَمْرِ مِنْکمْ / ای کسانی که ایمان آورده‌اید اطاعت کنید خدا را اطاعت کنید پیغمبر و اولی الامر از خودتان را»؛ را مطرح می کند در آنجا باز هم مفسرین معتقدند «وَأَطِیعُوا» دوم که می‌توانست تکرار نشود همان اطاعات از رسول در امور سیاسی و حکومتی است. اگر حکومت دخالتی در مسائل فردی نداشت همان أَطِیعُوا اول کفایت می‌کرد.
وی اضافه کرد: برخی آیات قرآن به صراحت فرمانده تعیین می‌کند همانند داستان حضرت یوسف(ع) که درخواست می‌کند مرا مسئول امور حکومت کنید. همچنین آیات معروف سوره بقره در مورد داستان جالوت و تالوت نیز به همین شکل است.
معاون قرآن و عترت بیان کرد: مهم است که بدانیم آیات قرآن در این راستا حرف دارد یا خیر. قائلان به سکولاریسم باید نظرات خود را روشن کنند زیرا قرآن که کاملا روشن است، البته عملکرد جمهوری اسلامی و اینکه حیطه ورود حکومت به مباحث سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کجاست نیز پرسشی است که باید پاسخ داده شود، برخی از مباحث از ابتدا در حیطه کار حکومت نبوده و برخی هم بعدا خارج شده است. اما آنچه از قرآن، روایات و سیره اهل‌بیت(ع) روشن است اینکه ما نمی‌توانیم بگوییم قائل به جمعی از سکولاریسم با دین یا سکولاریسم و قرآن هستیم زیرا با هم متناقض است.
معاف یادآور شد: یکی از مباحثی که این موضوع را داغ کرده است نمایه بدی است که سعی می‌کنند از جمهوری اسلامی نشان دهند. دو قطبی‌ای که امروز پیش آمده است نسبت به اصل نظریه مردم را دچار سوال کرده مبنی بر اینکه آیا حکومتی که دین را آورده است به دین ضربه نزده است، برخی دیگر هم نظریه دیگری دارند که از سال ۵۷ بر روی کیفیت اداره کشور توجه دارند.
وی ادامه داد: مباحث همچون پوسیدگی نهادی، کج کارکردی نهادی، سوءمصرف نهادی، دیگردیسی نهادی، بی‌انگیزی در نظام مدیریتی کشورداری، روزمرگی و احساس بی‌آیندگی در بخشی از جوانان، بی‌نتیجه‌گی در برخی نظامات اقتصادی، ناکارآمدی‌های نظامند، ناکارآمدی‌های ساختارمند و رفتارهایی که هرچند سال یکبار باعث کاهش سرمایه اجتماعی نظام می‌شود و اینکه جناح‌های سیاسی به هم اره و تیشه می‌دهند و جمعی از موضوعات این چنینی در مورد حضور دین در حکومت سوال ایجاد کرده است.
معاف گفت: امروز وقت اسلام و توجه به آن است. در مورد توهین به قرآن می‌بینیم که این کنش غرب نیست.
وی افزود: می‌توانیم سکولاریسم را به پیش از امام راحل و بعد از آن تقسیم کنیم. انقلاب اسلامی سال ۵۷ که تدارک آن از سال ۴۲ آغاز شده است تا زمانی که حکومت اسلامی شکل می‌گیرد بسیاری از مباحث را تغییر داده است. برخی معتقدند روندهای سکولاریسم ۴۰۰ الی ۵۰۰ سال سابقه دارد اما این تفکر از صدر اسلام با مدعیان و طرفدارای روبرو بوده است اما از ۴۴ سال قبل می‌توان نظریه سکولاریسم را به پیش و بعد از انقلاب امام خمینی(ره) تقسیم کرد. امام راحل در انقلاب، دفاع مقدس و سیاست خارجی کاملا مبتنی بر قرآن عمل کرده است. در ارائه نظریه استقلال و آزادی، از دل قرآن ارائه نظر می‌کند پس ما با روند میدانی با یک رویکرد مثبت مبتنی بر دین و قرآن مواجه هستیم. امروز قطار حکومت دینی به راه افتاده است و ریل‌گذاری شده و در مسیر هم به آن سنگ می‌زنند که به خاطر کنش‌های ما است. برخی معتقدند شما امروز نباید از برنامه صحبت کنید بلکه باید از کارنامه حرف بزنید که در پاسخ باید گفت اتفاقا ما از کارنامه هم که صحبت می‌کنیم برآیند جمهوری اسلامی به عنوان اصلی‌ترین شکل ظهور و و بروز دین در حکومت، مثبت است.
