ایران اکونومیست ،دیروز آن دسته از بیننده‌هایی که بعد از تعطیلی هجده روزه لیگ برتر، برای تماشای بازی پرسپولیس و سایپا پای گیرنده‌های تلویزیونی نشسته بودند، فوتبالی ندیدند . برای اولین‌بار در تاریخ رقابت‌های لیگ برتر و شاید هم برای اولین‌بار در تاریخ بیست و یک ساله تاسیس شبکه سوم سیما، پخش یک فیلم سینمایی خارجی جای پخش زنده مسابقه فوتبالی را که یک پای آن تیم پرهوادار پرسپولیس بود، گرفت تا ادعای فدراسیون فوتبال علیه سازمان صداوسیما رسما وارد مرحله تازه‌ای شود.
نخستین‌بار 13 سال پیش بحث اختصاص درصدی از درآمد صداوسیما به فدراسیون‌های ورزشی، به‌عنوان یک مصوبه در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح شد. این مصوبه پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی، به دلیل آن‌که با ایرادهایی از سوی شورای نگهبان مواجه شد، به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع و مجمع نیز پس از بحث آن را رد کرد.
در مصوبه جلسه 26/5/81 مجمع تشخیص آمده است:
مجمع تشخیص مصلحت نظام با بررسی مفاد مصوبه مجلس شورای اسلامی و استماع اظهارات نماینده دولت (رئیس سازمان تربیت بدنی) و دفاعیات رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و یکی از نمایندگان ارائه‌دهنده طرح و پس از اظهارات موافقان و مخالفان به این نتیجه رسید که این مصوبه ضمن ایجاد اختلال در ضبط و پخش مسابقات ورزشی، به روابط جاری و تفاهم باشگاه‌ها و صدا و سیما آسیب خواهد زد و صدا و سیما را به سمت برنامه ورزشی خاص و محدود سوق خواهد داد که نتیجه نهایی آن تقلیل برنامه‌های ورزشی صدا و سیما، تضعیف مسابقات ورزشی و در نهایت تنزل ورزش کشور خواهد بود.
ضمن این‌که اختلاف نظر دولت و مجلس شورای اسلامی در نحوه تقسیم وجوه حاصله از این مصوبه، اجرای آن را مشکل خواهد کرد و باعث اختلافات جدیدی بین باشگاه‌ها، فدراسیون‌ها و دولت خواهد شد. با عنایت به مراتب فوق و فقدان مصلحت ملزمه برای عدول از قانون اساسی، مصوبه مجلس شورای اسلامی مورد تائید قرار نگرفت.
همچنین مجمع تشخیص مصلحت نظام ضمن تاکید بر اهمیت ورزش و ضرورت ارتقای سطح ورزش کشور و تقویت و توسعه باشگاه‌های ورزشی و با توجه به این‌که صدا و سیما از بابت پخش مسابقات ورزشی درآمدی کسب نمی‌کند و هرگونه پرداخت به فدراسیون‌ها ضرورتا از محل بودجه‌های دولتی تامین خواهد شد، توصیه می‌نماید دولت سهم مناسبی از بودجه کشور را به ورزش اختصاص دهد و با عنایت به اهمیت برنامه‌های صدا و سیما در گسترش ورزش و با در نظر گرفتن تفاهم موجود بین باشگاه‌ها و صدا و سیما، توصیه می‌شود برای ترغیب باشگاه‌های ورزشی به مشارکت فعال و گسترده در برنامه‌های ورزشی کشور، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران همکاری و مساعدت بیشتری به عمل آورد.
مصوبه فوق در اجرای اصل یکصد و دوازدهم (112) قانون اساسی و در جلسه مورخ 26/5/1381 مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسید.
نامه لاریجانی به خاتمی
یکسال‌ونیم بعد یعنی در تاریخ 19/12/82 علی لاریجانی رئیس وقت صداوسیما طی نامه‌ای به خاتمی رئیس‌جمهور وقت به مصوبه مجمع تشخیص در رد پرداخت حق پخش تلویزیونی اشاره کرده و می‌نویسد:
« با این حال مشاهده می‌شود در صفحه 26 «سند راهبردی نظام جامع توسعه تربیت بدنی و ورزش کشور» که در جلسه مورخ 19/6/82 به تصویب هیات محترم وزیران رسیده است مجددا پخش تلویزیونی به عنوان یکی از منابع مالی تربیت بدنی برشمرده شده است، بنا به مراتب فوق و از آنجا که شایسته نیست موضوعی که در شورای نگهبان قانون اساسی و مجمع تشخیص مصلحت نظام جنبه قانونی به خود نگرفته، به نحوی دیگر توسط هیات محترم وزیران تصویب شود، انتظار دارد دستور فرمایید نسبت به اصلاح مصوبه فوق اقدام لازم صورت گیرد.»
لذا براساس اسناد و مصوبات قانونی حقی به نام حق پخش که صداو سیما را ملزم به پرداخت وجهی به فدراسیون‌ها یا وزارت ورزش و غیره کند وجود ندارد و طبق نظر مجمع تشخیص هرگونه پرداخت به فدراسیون‌ها باید از محل بودجه‌های دولتی تامین شود. با این حال مسئولان سازمان صداوسیما در راستای ضرورت گسترش و ارتقای سطح ورزش کشور و کمک به فدراسیون‌ها بابت پخش تلویزیونی مسابقات فوتبال، مبالغی به این فدراسیون پرداخت کرده است.
مبالغ کمک‌ها در سه سال87 تا پایان 89 مجموعا 34 میلیارد تومان و سال 90، 11.5 میلیارد، سال 91، 13.5 میلیارد و در سال 92، 17.5 میلیارد تومان بوده است.
آمادگی صداوسیما برای پرداخت
با همین نسبت مسئولان صداوسیما رقم پیشنهادی سال چهارم را 22 میلیارد تومان پیشنهاد کردند، اما خواسته فدراسیون فوتبال بمراتب بیشتر از این رقم بود. آنها برای قرارداد سه ساله دوم 160 میلیارد تومان از صدا و سیما طلب کردند و گفتند باتوجه به استانداردهای جهانی این مبلغ باید 180 میلیارد تومان باشد. جالب آن‌که در بسته پیشنهادی فدراسیون فوتبال مواردی چون واگذاری آگهی‌های 10 دقیقه قبل از بازی، 15 دقیقه میان بازی و 10 دقیقه بعد از پایان بازی به فدراسیون فوتبال یا تامین آگهی تبلیغاتی زمان پخش مسابقات فوتبال از سوی شرکت حامی تبلیغات محیطی سازمان لیگ فوتبال ایران بود که رسما حکم ورود به حیطه وظایف و اختیارات سازمان صداوسیما را داشت.
یکدندگی فدراسیون فوتبال
در نهایت پس از این‌که در جلسات میان مسئولان فدراسیون فوتبال و صداوسیما، نتیجه‌ای درخصوص حق پخش تلویزیونی حاصل نشد، قرار شدعملا موضوع به دولت کشیده شد تا دولتمردان در این مورد به تصمیم‌گیری بپردازند، اما انگار مرغ فدراسیون فوتبال یک پا داشت. به همین منظور معاونت مربوط در وزارت کشور نیز ماموریت یافت تا در جلسه‌ای با حضور نمایندگان صداوسیما و فدراسیون موضوع را بررسی و جمع‌بندی خود را ارائه کند. حاصل این جلسه که شهریور 93 تشکیل شد، جمع‌بندی زیر بود:
1ـ فدراسیون فوتبال مشکلات خود را در چارچوب قانون دنبال کند. بر این اساس در صورت لزوم فدراسیون می‌تواند به تهیه متن پیش‌نویس آیین‌نامه‌ای برای تصویب هیات وزیران اقدام یا لایحه‌ای جهت تصویب مجلس تهیه و از طریق وزارت ورزش به دولت ارسال کند.
2ـ تصمیم فدراسیون مربوط به ممنوعیت ورود دوربین‌های صدا و سیما به ورزشگاه‌ها ملغی اعلام شود.
اما فدراسیون فوتبال که طی ماه‌های اخیر به دلیل ناکامی در جام جهانی و بازی‌های آسیایی اینچئون تحت فشار افکار عمومی است و حتی انتقادهای صریح وزیر ورزش از مدیریت فوتبال را نیز در پی داشت، اقدام به فرافکنی نمود و بی‌توجه به تصمیمات فوق و ضوابط قانونی موجود راه خود را رفت.
سرانجام دیروز پس از آن‌که فدراسیون اجازه نداد ، دوربین‌های صداوسیما به سالن‌های نشست خبری بروند، از صدور مجوز برای حضور این دوربین‌ها در ورزشگاه‌ها نیز ممانعت کرد، تا با این تصمیم میلیون‌ها بیننده تلویزیونی را از تماشای یک مسابقه فوتبال محروم کند.
مسئولان فدراسیون فوتبال باید بدانند فوتبال بدون تلویزیون هیچ است و این اقدام خودسرانه علاوه بر تضعیف بیشتر جایگاه فوتبال خسارت زیادی را متوجه باشگاه‌ها و فدراسیون خواهد کرد که قطعا آقای کفاشیان باید پاسخگو باشد.
اسپانسرهایی که معمولا بین دو تا شش میلیارد تومان به تیم‌ها می‌پردازند تا نام و آرم بانک یا برندشان روی پیراهن بازیکنان نقش ببندد، به این امید این مبالغ هنگفت را به تیم‌ها می‌‌دهند که از قاب تلویزیون دیده شوند.
یا طرف قراردادی که تبلیغات دور زمین ورزشگاه‌ها هنگام بازی فوتبال را به مبلغی حدود 160 میلیارد تومان (دوساله) خریداری کرده است، آیا حاضر است این مبلغ را بدون پخش تلویزیونی به فدراسیون بپردازد و آیا اساسا تبلیغی می‌تواند انجام دهد؟
اینها حداقل خساراتی است که با این تصمیم گریبانگیر فوتبال و فدراسیون خواهد شد. البته در کشورهایی که شبکه‌های تلویزیونی به صورت خصوصی اداره می‌شود و با توجه به این‌که این شبکه‌ها از منابع مختلفی کسب درآمد می‌کنند، بحث حق پخش تلویزیونی همواره از جایگاهی قابل توجه برخوردار است، اما در کشوری که دولت تامین‌کننده بخش اصلی بودجه تلویزیون و فوتبال است، بی‌شک توجه به توصیه‌های نهادهای مسئول در اولویت قرار دارد؛ توصیه‌هایی که از ایجاد خوراک تبلیغاتی برای رسانه‌های معاند جلوگیری می‌کند و اجازه نمی‌دهد بستر برای سوءاستفاده بیگانگان از فضای داخلی کشور فراهم شود.
این نهادها پیش از این با علم به این‌که هیچ قانونی پرداخت چنین مبلغی را الزامی نکرده است، به فدراسیون فوتبال توصیه کرده بودند مشکلات مربوط به حق پخش تلویزیونی را در چارچوب‌های قانونی حل و فصل کند، ولی متاسفانه فدراسیون فوتبال با پافشاری روی خواسته‌های نامعقول خود به این چارچوب‌ها بی توجهی کرد تا حق مسلم تماشای زنده رقابت‌های فوتبال از مردم سلب شود. واقعیت امر این که فوتبال بدون حمایت رسانه ملی و پخش تلویزیونی، عملا مورد وثوق آحاد جامعه نیست و همه این سال‌ها این رسانه ملی بوده که به عنوان پلی میان فوتبال و مردم ایفای نقش کرده است.
پیش‌تر حسن تقدس‌نژاد، معاون امور مالی صدا و سیما هم با بیان این‌که پخش بازی‌های فوتبال کار ارزشمند و اولویت‌دار کشور است که حتما باید نسبت به آن اقدام کرد، در واکنش به اظهارات رئیس فدراسیون فوتبال مبنی بر جلوگیری از پخش مسابقه‌های لیگ برتر، نظرش را این‌گونه بیان کرده بود که او به جهت نداشتن مدیریت نمی‌تواند فدراسیون فوتبال را اداره کند.
راهی که‌می‌ماند
به نظر می‌رسد با توجه به مصوبه صریح مجمع تشخیص مصلحت نظام و بی‌تدبیری فدراسیون فوتبال تنها راهی که می‌توان پیش‌پای فوتبال کشور گذاشت تلاش برای قانونی کردن ادعاها از مسیر دولت و مجلس است.
روابط عمومی صداوسیما: فدراسیون فوتبال باید پاسخگو باشد
با وجود اعلام صداوسیما مبنی بر پخش زنده مسابقه پرسپولیس ـ سایپا از شبکه سه سیما، این دیدار روی آنتن نرفت تا تهدیدات چند ماه اخیر کفاشیان درخصوص راه ندادن دوربین‌های صداوسیما به ورزشگاه‌ها عملی شود.
سیدتقی سهرابی، مدیرکل روابط عمومی سازمان صداوسیما در گفت‌وگو با ایسنا، درباره پخش نشدن مسابقات لیگ برتر فوتبال از تلویزیون گفت: سازمان صداوسیما آمادگی پخش مسابقات فوتبال را داشت، اما به دلیل کارشکنی فدراسیون فوتبال این اتفاق محقق نشد؛ همان‌طور که ما در شبکه سه اطلاع‌رسانی کردیم و در جدول پخش این شبکه هم لحاظ شده بود، صداوسیما آمادگی پخش زنده مسابقات فوتبال لیگ برتر را داشت، اما به دلیل ناهماهنگی فدراسیون فوتبال این اتفاق محقق نشد؛ بنابراین فدراسیون فوتبال باید پاسخگوی مردم و علاقه‌مندان فوتبال باشد. خود مسئولان فدراسیون فوتبال هم بخوبی می‌دانند ادامه این روند با توجه به مطالبه عموم مردم برای پوشش تلویزیونی مسابقات فوتبال مقدور نیست، بنابراین بهتر است به خواست مردم بویژه جوانان ورزش دوست احترام بگذارند.
