به نقل از وزارت نیرو، علیرضا دائمی دیروز در آیین گشایش سومین همایش سد و تونل در دانشگاه تهران، با اشاره به پیشینه چندهزار ساله ساخت تونل در کشور و پتانسیل موجود ایران برای توسعه مباحث مدیریت منابع آب، اظهار داشت: اگر در صنعت سدسازی مقایسه‌ای با وضعیت جهانی داشته باشیم، ایران جزو سه کشور نخست دارای تاسیسات آبی است اما صنعت سد و تونل در کشور ما با تاخیر چندساله نسبت به جهان آغاز شده است.
وی با اشاره به آثار اجتماعی و محیط زیستی ساخت سدها در کشور، گفت: سدسازی علم نیست بلکه مجموعه‌ای از علوم است و در این صنعت باید مطالعه‌های زمین‌شناسی، هیدرولیک و جنبه‌های اقتصادی و معماری سد درنظر قرار گیرد، اما مهم‌ترین بعد سدسازی مطالعه آثار اجتماعی و محیط زیستی آن است.
وی ادامه داد: رویکرد وزارت نیرو احداث سد برای سد نیست بلکه باید مولفه‌های مختلف آن همچون بحث آمایش سرزمین درنظر گرفته شود و نباید با سدسازی بی‌رویه و بدون مطالعه، جمعیت کشور در محدوده‌های مشخص متمرکز شود؛ همانند تجربه مصر که 95 درصد جمعیت مصر در کنار رود نیل ساکن هستند و سایر بخش‌های این کشور خالی از سکنه است.
وی با اشاره به بحران آب در سال‌های اخیر، گفت: بر اثر کمبود آب در ایران، برخی از نقاط در حال تخلیه جمعیتی هستند چراکه ما نتوانسته‌ایم زیرساخت‌های لازم ازجمله تاسیسات آب‌رسانی را در این مناطق ایجاد کنیم.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون در مناطق مرکزی کشور با وضعیت قرمز منابع آب مواجه هستیم، ادامه داد: بحث تغییر اقلیم و تغییرهای جهانی آب و هوا یک امر مهم و اجتناب‌ناپذیر است ضمن آنکه در کمتر از یک قرن، جمعیت زمین چهار برابر شده و بر اثر توسعه صنعت، بحث افزایش دما و تغییر اقلیم با سرعت بیشتری در حال گسترش است.
وی تصریح کرد: تا سال 2050 دمای متوسط کره زمین چهار درجه گرم‌تر خواهد شد درحالی که ما در سال‌های گذشته شاهد تبخیر یک میلیارد مترمکعب آب حوضه آبریز دریاچه ارومیه در اثر افزایش دو درجه‌ای دما هستیم که این یک هشدار جدی است.
وی افزود: نگاه شتاب‌زده به سد و سدسازی باید تعدیل شود به‌طوری که ما تاکنون به سد نگاه مهندسی داشته‌ایم درحالی که باید مباحث محیط زیستی و اجتماعی در اولویت باشد.
وی با بیان اینکه در آینده نزدیک امکان تاسیس سد و شبکه‌های آبیاری و زه‌کشی در بخش‌های وسیعی از کشور به‌دلیل کم‌آبی وجود نخواهد داشت، ادامه داد: تجربه ما در شبکه‌های آبیاری و زه‌کشی حوضه آبریز اصفهان نشان داد که 220 هزار هکتار شبکه آبیاری و زه‌کشی بدون مطالعه لازم احداث شده که فقط 50 هزار هکتار از آن به‌دلیل کمبود آب قابل استفاده است.
دائمی گفت: باید در بحث سدسازی نگاه به آینده داشته باشیم زیرا حوضه‌هایی مانند اصفهان، کرخه، فلات مرکزی و سفیدرود براثر خشک‌سالی ظرفیت لازم را برای احداث سد از دست داده‌اند و در سال 1400 به‌جز ناحیه غربی کشور و کرانه دریای خزر، ظرفیت منابع آب در سایر نقاط کشور بسیار محدود خواهد بود.
وی ادامه داد: آنچه امروز شاهد هستیم اینکه توسعه ظرفیت اتفاق افتاده است اما میزان تقاضا بیشتر از پتانسیل منابع موجود است؛ به‌طوری که هم‌اکنون از 360 سد کشور حدود 60 سد توان آبگیری کامل دارند.
وی خاطرنشان کرد: باید مدیریت توامان عرضه و تقاضا به جای مدیریت عرضه آب به‌وجود آید و طرح‌های انتقال آب حوزه به حوزه باید منوط به تامین آب شرب باشد و وضعیت کنونی منابع آب کشور این امر را برای ما ضروری ساخته است.
*تسنیم
ف/ف
