عوامل سازمانی مؤثر بر رفتارهای کارکنان نیروی انتظامی

به گزارش ایران اکونومیست، پژوهشگران علوم مدیریت و علوم رفتاری همواره کوشیده‌اند تا تئوری‌های مناسبی را ارائه دهند تا رفتار سازمانی بتواند با تکیه بر آن به رفتاری اثربخش تبدیل شود. سیر تکاملی نظریه‌پردازی درباره رفتار سازمانی دربرگیرنده تئوری‌های زیادی است. اما با توجه به نقدهای وارده به آن‌ها می‌توان گفت که هنوز نظریه رفتار سازمانی جامعی که رضایت کاربران را برآورده کند، تولید نشده است. آن چه مسلم است ما امروز در یک عصر سازمانی زندگی می‌کنیم. درواقع، سازمان به عنوان وسیله و ابزار اجرای اهداف گوناگون اجتماع، پدیده‌ای همه گیر است.

به اعتقاد متخصصان، سازمان‌ها، نظام‌های اجتماعی هستند که اگر کسی بخواهد در آن‌ها کار و یا آن‌ها را اداره کند، باید به شیوه کارکرد آن‌ها آگاهی یابد. در این میان، فنّاوری، پدیده پیچیده‌ای است که وقتی با امور انسان ترکیب می‌شود، یک سیستم اجتماعی پیچیده‌تر حاصل می‌شود که پی بردن به آن کم و بیش دشوار می‌شود. با این همه، اجتماع باید سازمان‌ها را بشناسد و آن‌ها را به درستی به کار گیرد. اهمیت و ضرورت پلیس و نیروی انتظامی در جامعه به اهمیت و ضرورت وجود امنیت در زندگی برمی‌گردد. نیاز جامعه به امنیت ایجاب می‌کند که پلیس در بطن زندگی مردم حضور داشتته باشد. مأموریت‌های نیروی انتظامی و ارتباط دائمی و مستمر کارکنان آن با اقشار مختلف مردم دارای ظرافت‌ها و حساسیت‌های ویژه‌ای است و از جنبه‌ها و ابعاد مختلفی حائز اهمیت است.

در این زمینه، پژوهشگران دانشگاه عالی دفاع ملی و دانشگاه علوم انتظامی (امین) در یک مطالعه تحقیقاتی، به بررسی عوامل سازمانی اثرگذار بر رفتارهای مطلوب کارکنان نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران پرداخته‌اند.

آن‌ها در این تحقیق کاربردی-توسعه‌ای، نظرات ۴۹ نفر از فرماندهان/مدیرانی که با خصوصیات پژوهش تطابق داشتند را جمع آوری کرده و سپس برای تطبیق نظر آن‌ها با واقعیت‌های میدانی ناجا، نتیجه تحقیق را بین ۱۰۰ نفر از کارکنان ناجا از درجه سرهنگ دومی به بالا در استان‌ها و قسمت‌های مختلف ناجا توزیع و بررسی کرده‌اند.

نتایج این تحقیق حاکی از آن هستند که عوامل سازمانی مؤثر بر رفتار مطلوب کارکنان ناجا در سازمان خود و جامعه عبارتند از: عامل فرهنگ‌سازمانی، عامل محیط کار پلیس، عامل روابط بین سازمانی ناجا و نهایتاً عامل درون‌سازمانی.

در این باره، خلیل واعظی، محقق مدیریت راهبردی نظامی دانشگاه عالی دفاع ملی و همکارش می‌گویند: «از دید افراد صاحب نظر شرکت کننده در پژوهش، متغیرهای فرهنگ سازمانی ناجا اثرگذار بر رفتار مطلوب کارکنان پلیس به ترتیب عبارتند از: ۱) تقویت باور و ارزش‌های دینی کارکنان ناجا جهت توانمندسازی و خود توسعه‌ای آنان، ۲) حمایت از عملکرد پلیس توسط فرماندهان و مدیران ناجا، ۳) در نظر گرفتن فرهنگ‌های سازمانی قسمت‌های مختلف ناجا توسط فرماندهان راهبردی ناجا، ۴) اسطوره‌سازی نمادها و قهرمانان شهید ناجا، ۵) تقویت فرهنگ سازمانی پلیس با تعاملات و ارتباطات با دستگاه‌های پلیسی کشورهای دوست، ۶) برقرار کردن ارتباطات بین فرهنگ رسمی و فرهنگ غیررسمی پلیس توسط فرمانده/مدیر در سازمان، ۷) تطبیق فرهنگ سازمانی با محیط بیرون از ناجا، ۸) فرهنگ‌سازی برای حفظ سلامت ناجا، ۹) کم کردن فاصله بین مطالبات کارکنان و قوانین، بخشنامه و رویه‌های ابلاغی، ۱۰) یکپارچه کردن گروه‌های رسمی و غیررسمی سازمان توسط قانون و ۱۱) تطابق قوانین و مقررات ابلاغی با فرهنگ سازمانی پلیس.

این محققان از آنجایی که عملکرد کارکنان ناجا در جامعه نمود بسیاری دارد، پیشنهاد کرده‌اند که فرماندهان/مدیران رده عالی ناجا با اقدامات ذیل باعث رفتار مطلوب‌تر کارکنان ناجا در جامعه و سازمان باشند:

- ارتباط منطقی بین محیط داخلی و خارجی ناجا

- کوتاه کردن مسیر ارتباط بین نیروهای عمل کننده با فرماندهان و تصمیم گیران رده عالی

-  استفاده بهینه از امکانات و منابع سازمان در جهت رفاه کارکنان

- آشنایی با ویژگی‌های خاص کارکنان جهت واگذاری مسئولیت‌ها و اختیارات به آنان

- اصلاح قوانین و بخشنامه‌های موازی،

- پایش عملکردهای کارکنان

- تعیین معیارهای عملکردی و اثرگذاری آن در انتصابات و مسئولیت‌ها به کارکنان.

این یافته های علمی پژوهشی را فصل نامه علمی «مطالعات دفاعی استراتژیک» وابسته به دانشگاه عالی دفاع ملی منتشر کرده است.