بانک مرکزی گزارش عملکرد بانک‌ها در پرداخت تسهیلات در 5 ماه نخست سال جاری را منتشر کرد.
این
گزارش با اعلام رشد تقریبا 40 درصدی پرداخت تسهیلات در این بازه در مقایسه
با دوره مشابه سال قبل، از سهم بالای «تامین سرمایه در گردش» از تسهیلات
پرداخت شده بانک‌ها خبر داده است. به‌نحوی‌که از کل تسهیلات پرداختی به
بخش‌های مختلف، نزدیک به 60 درصد آن صرف تامین سرمایه در گردش شده و در
برخی از بخش‌ها مثل «صنعت و معدن»، این سهم بسیار بالاتر و نزدیک به 80
درصد بوده است. این آمارها نشان می‌دهد عملکرد شبکه بانکی در «تخصیص
منابع»، تقریبا همراستا با سیاست کوتاه‌مدت دولت برای حفظ وضعیت موجود
واحدهای تولیدی بوده است.
رشد 40 درصدی پرداخت تسهیلات
بانک
مرکزی در گزارشی رسمی، با اعلام «پرداخت حدود 5/113 هزار میلیارد تومان
تسهیلات توسط بانک‌ها به بخش‌های اقتصادی» از رشد 5/40 درصدی و افزایش قابل
ملاحظه تسهیلات پرداختی در ماه‌های سپری شده از سال جاری خبر داد. بر اساس
این گزارش، در مدت مشابه سال قبل میزان تسهیلات پرداختی توسط بانک‌ها
معادل 8/80 هزار میلیارد تومان بوده است.
بانک مرکزی در گزارشی که برای
اعلام این خبر منتشر کرده، علاوه‌بر مقایسه ارقام کل تسهیلات پرداختی در
بازه‌های زمانی 5 ماهه سال جاری و دو سال گذشته، «سهم هر یک از بخش‌های
اقتصادی از تسهیلات پرداخت شده» و همچنین، «هدف از دریافت تسهیلات پرداختی»
را نیز به طور جداگانه اعلام کرده است. بر اساس داده‌های منتشر شده توسط
بانک مرکزی، مبلغ کل تسهیلات پرداخت شده بانک‌ها در بازه زمانی 5 ماه نخست
سال 1391 نیز حدود 6/59 هزار میلیارد تومان بوده است. این موضوع نشان
می‌دهد که تسهیلات پرداختی در 5 ماه نخست سال گذشته هم در مقایسه با مدت
مشابه سال 1391، حدود 7/35 درصد رشد داشته است. با مقایسه این ارقام، مشخص
می‌شود که تسهیلات پرداختی 5 ماه نخست سال جاری، در مقایسه با بازه مشابه
دو سال قبل، نزدیک به 6/90 درصد بیشتر شده است.
افزایش سهم «صنعت و معدن» از منابع بانکی
گزارش
بانک مرکزی سهم بخش‌های اقتصادی از تسهیلات پرداختی بانک‌ها را نیز مشخص
کرده است. بر اساس این آمارها، سهم پرداختی تسهیلات بانکی به بخش صنعت و
معدن در 5ماه اول سال جاری بالغ بر 3/36 هزار میلیارد تومان (معادل 32 درصد
تسهیلات پرداختی) است که نسبت به دوره مشابه سال گذشته بالغ‌بر 6/12 هزار
میلیارد تومان تسهیلات بیشتری به بخش صنعت و معدن کشور پرداخت شده است که
رشد 2/53 درصدی را نشان می‌دهد. سهم 32 درصدی بخش صنعت‌ومعدن از کل تسهیلات
در حالی است که این بخش در 5ماه نخست سال گذشته، حدود 29 درصد از تسهیلات
را به خود اختصاص داده است.
این آمارها نشان می‌دهد در سال جاری نیز،
سهم بخش خدمات از دریافت تسهیلات بیش از سایر بخش‌ها و به میزان 4/35 درصد
بوده است. البته در سال گذشته سهم تسهیلات پرداختی به میزان 7/35 درصد بوده
است که نشان می‌دهد این سهم در سال جاری کمتر
شده است.
روند قابل
توجه در آمارهای این بخش، کاهش سهم بخش کشاورزی از تسهیلات پرداختی است که
از حدود 6/8 درصد به حدود 6/5 درصد رسیده است (بازه پنج ماهه سال جاری در
مقایسه با مدت مشابه سال گذشته). همچنین سهم بخش مسکن و ساختمان نیز از کل
تسهیلات به میزانی جزئی کاهش یافته است (از 6/13 درصد به 5/13 درصد رسیده
است).
اولویت: حفظ وضع موجود
بانک مرکزی در ادامه گزارش خود
هدف از پرداخت تسهیلات را نیز مشخص کرده است. بر اساس این آمار که از
سامانه جامع اطلاعات مشتريان براساس اطلاعات ارسالی بانک‌ها مطابق با کدهای
ISIC استخراج شده است، نزدیک به 60 درصد از کل تسهیلات بانک‌ها با هدف
تامین «سرمایه در گردش» واحدهای تولیدی پرداخت شده است (حدود 3/67 هزار
میلیارد تومان که 3/59 درصد از کل تسهیلات را شامل می‌شود). سهم تامین
سرمایه در گردش از تسهیلات پرداختی در حالی است که تنها 1/11 درصد از
تسهیلات پرداختی بانک‌ها به بخش‌های اقتصادی، با هدف «ایجاد» انجام شده
است. مقایسه این آمارها نشان می‌دهد روند پرداخت تسهیلات از سوی شبکه
بانکی، به‌نوعی همراستا با جهت‌گیری دولت برای خروج از رکود بوده است.
پیش
از این دولت یکی از محورهای مهم در سیاست‌های خود برای خروج غیرتورمی از
رکود اقتصادی را هدایت منابع به منظور تامین سرمایه در گردش بنگاه‌ها اعلام
کرده بود. هدف از این سیاست این بود که در وهله اول با این اقدام، جلوی
تعطیلی و ورشکستگی واحدهای موجود (به دلیل نبود منابع) گرفته شود تا در گام
بعدی، احیای ظرفیت از دست رفته اقتصاد پیگیری شود و در نهایت، اقتصاد به
سمت توسعه بیشتر و ظرفیت‌های جدید گام بردارد. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد
در برخی از بخش‌ها مثل صنعت و معدن، عمده تسهیلات پرداخت شده (حدود 80
درصد) با هدف تامین سرمایه در گردش صورت گرفته است. بانک مرکزی با اشاره به
این آمار، حجم قابل توجه تسهیلات پرداختی به تامین سرمایه در گردش صنعت و
معدن را نشانگر «توجه و اولویت‌دهی به تامین منابع برای این بخش توسط
بانک‌ها در سال جاری» دانسته‌است. مطابق آمار بانک مرکزی، در سال گذشته فقط
حدود 47 درصد از تسهیلات پرداختی صرف تامین سرمایه در گردش شده بود.
رسیدن به هدف 280 هزار میلیارد تومانی؟
پیش
از این رئیس‌کل بانک مرکزی، با اشاره به ظرفیت 240 هزار میلیارد تومانی
بانک‌ها برای تامین سرمایه در گردش، گفته بود یکی از اهداف بانک مرکزی
رساندن ظرفیت تسهیلات شبکه بانکی به رقم 280 هزار میلیارد تومان در سال
جاری است تا بانک‌ها، نقش بیشتری در تامین مالی اقتصاد و کمک به خروج
بخش‌های مختلف از رکود داشته باشند. با توجه به آمار جدید که از پرداخت
حدود 5/113 هزار میلیارد تومان تسهیلات تنها طی پنج ماه خبر می‌دهد،
می‌توان گفت در صورتی که در 7 ماه بعدی سال روند پرداخت تسهیلات دقیقا
مشابه با پنج ماه نخست باشد، کل تسهیلات پرداختی در سال جاری به میزان 272
هزار میلیارد تومان خواهد بود که نزدیک به سطح هدف‌گذاری شده برای پرداخت
تسهیلات در سال جاری است. این در حالی است که بانک مرکزی در گزارش جدید
خود، تاکید کرده که «تسهيلات پرداختي در 6 ماه دوم هر سال (به‌خصوص 3 ماهه
چهارم) از روند صعودي برخوردار مي‌شود.»
بنابراین در صورتی که روند
پرداخت تسهیلات در ماه‌های بعدی، با شدت بیشتری در مقایسه با پنج ماه
ابتدایی سال انجام شود، می‌توان انتظار داشت که کل تسهیلات پرداختی سال
جاری از سطح 280 هزار میلیارد تومان هم فراتر رود.
ملاحظات تورمی بانک مرکزی
بانک
مرکزی با اشاره به «تداوم روند صعودی پرداخت تسهیلات تا پایان سال جاری»،
پیش‌بینی کرده است که در این سال نظام بانکي مشارکت قابل ملاحظه‌اي را در
تامين مالي اقتصاد داشته باشد. با اين وجود، همزمان این هشدار نیز از سوی
بانک مرکزی داده شده است که «از آنجا که اقتصاد از عمق رکود اقتصادي در حال
خارج شدن است و به چرخه رونق رهنمون مي‌شود، لازم است ضمن تداوم مسير جاري
ملاحظات مربوط به کنترل تورم را نيز در نظر گرفت و همواره مراقب قدرت
گرفتن پتانسيل تورمي ناشي از فشار تقاضاي کل در اقتصاد نيز بود». این موضوع
نشان می‌دهد بانک مرکزی، همچنان نگران فشارهایی است که از سوی دستگاه‌های
دیگر برای اعطای منابع به شبکه بانکی وارد می‌شود و این خطر را ایجاد
می‌کند که با افزایش کنترل نشده نقدینگی، فشارهای تورمی سال‌های گذشته را
به‌نوعی تکرار کند.
بانک مرکزی با هشدار نسبت به این موضوع، تاکید کرده
است: « ضروري است به افزايش توان خلق پول بانک‌ها از طريق افزايش سرمايه و
بهبود کفايت سرمايه بانک‌ها، کاهش تسهيلات غيرجاري و بازگرداندن آنها به
مسير صحيح اعتباردهي بانک‌ها، افزايش بهره وري بانک‌ها در تامين سرمايه در
گردش توليدي، پرهيز از فشارهاي مضاعف بر دارايي بانک‌ها و ترغيب بنگاه‌هاي
توليدي به سمت بازار سرمايه به‌عنوان يک ابزار مهم درتامين مالي طرح‌هاي
اقتصادي (ايجادي) توجه ويژه‌اي شود.»
