ارتباط یک ویروس معمولی با بیماری ام‌اس

بنابر مطالعات اخیر، پاسخ ایمنی بدن به یک ویروس معمولی موسوم به «اپشتین بار» (EBV) که معمولا بی‌خطر است و امکان ابتلا به آن از همان دوران کودکی وجود دارد، ممکن است درست عمل نکند و به اشتباه، یک پروتئین مهم در مغز و نخاع را هدف قرار دهد.  

اولیویا توماس از موسسه کارولینسکای سوئد و نویسنده ارشد این مقاله، گفت: ام‌اس، بیماری بسیار پیچیده‌ای است اما مطالعه ما قطعه مهمی از این پازل را که توضیح دلیل ابتلای برخی افراد به این بیماری است، ارائه می‌دهد.

وی افزود: یافته‌های ما نشان می‌دهد آنتی‌بادی‌های خاصی که با ویروس اپشتین بار مبارزه می‌کنند، ممکن است به اشتباه مغز و نخاع را هدف قرار دهند و به آن‌ها آسیب برسانند.

کشف این موضوع به توسعه درمان‌هایی برای محافظت از سیستم عصبی مرکزی در برابر آسیب‌های احتمالی ناشی از سیستم ایمنی کمک می‌کند. درمان‌های فعلی در کاهش تکرار علائم ام‌اس موثرند اما هیچ‌کدام قادر نیستند جلو پیشروی این بیماری را بگیرند.

این پیشرفت به‌دنبال یک مطالعه‌ برجسته ۲۰ ساله روی ۱۰ میلیون نفر از اعضای نیروی مسلح  آمریکا که سال گذشته منتشر شده، حاصل شد و شواهدی قاطع ارائه داد که ثابت می‌کند ویروس اپشتین بار به بروز ام‌اس منجر می‌شود. همچنین نشان می‌دهد که افراد مبتلا به اپشتین بار ۳۲ برابر بیشتر در معرض ابتلا به ام‌اس‌ هستند.

توماس گفت: حالا می‌دانیم که این ویروس پیش‌نیازی برای ابتلا به ام‌اس است؛ فرد پیش از آلودگی به اپشتین بار به ام‌اس مبتلا نمی‌شود. از منظر همه‌گیرشناختی، کاملا متقاعد شده‌ایم که این ویروس یکی از عوامل اصلی است اما از سازوکار آن هنوز مطمئن نیستیم.

اپشتین بار، یکی از شایع‌ترین ویروس‌ها در انسان است. بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهان به این ویروس مبتلا شده‌اند. بیشتر مردم پس از ابتلا، فقط علائم سرماخوردگی خفیف دارند. این ویروس بعد از بهبود، به صورت نهفته در بدن باقی می‌ماند و آنتی‌بادی‌ها آن را سرکوب می‌کنند. اما این مطالعه نشان می‌دهد که همین آنتی‌بادی‌ها ممکن است در بروز ام‌اس در برخی افراد نقش داشته باشد.

طبق یافته‌های اخیر، آنتی‌بادی‌هایی که به پروتئینی خاص در ویروس اپشتین بار تحت عنوان «ئی‌بی‌ان‌ای ۱» (EBNA 1) متصل می‌شوند می‌توانند به پروتئینی بسیار مشابه به آن در مغز و نخاع به نام «سی‌آروای‌ای‌بی» (CRYAB) نیز متصل شوند و این درحالیست که این پروتئین در محافظت در برابر آثار التهاب، نقش مهمی ایفا می‌کند.

اگر آنتی‌بادی‌ها سی‌آروای‌ای‌بی را از بین ببرند، باعث آسیب‌دیدگی سیستم عصبی می‌شود و به بروز علائم شدید در بیماران ام‌اس از جمله مشکلات تعادل، تحرک و خستگی می‌انجامد.

با این حال هنوز این نکته مشخص نیست که چرا برخی افراد سالم این آنتی‌بادی‌ها را دارند بی‌آنکه روی آن‌ها تاثیر مخربی داشته باشد. یک احتمال این است که آنتی‌بادی‌ها فقط در خون این افراد وجود دارد اما در بیماران ام‌اس این آنتی‌بادی‌ها از سد خونی مغز عبور کرده‌اند.