به گزارش ایران اکونومیست، سال ۹۶ بود که یک توله یوزپلنگ ماده که از دست قاچاقچیان نجات پیدا کرده بود، برای نگهداری به پارک پردیسان تحویل داده شد. این ماده یوز «ایران» نام گرفت و دامپزشکان در همان مقطع اعلام کردند که «ایران» توان باروری دارد. در دی ماه همان سال ایمان معماریان - دامپزشک سابق پارک پردیسان - از معاینه «ایران» خبر داد و گفت: احتمال تولید مثل «ایران» با کوشکی - یوز نر سایت تحقیقات یوزپلنگ آسیایی- وجود دارد. به گفته او «ایران» قابلیت برگشت به طبیعت را ندارد چراکه این حیوان زمانی که از طبیعت جدا شد، سن کمی داشت و بسیاری از توانایی‌های لازم برای زندگی در طبیعت را نیاموخته است. به همین دلیل «ایران» در سایت نگهداری تحقیقات یوزپلنگ آسیایی در پارک پردیسان در کنار «کوشکی» و «دلبر» نگهداری می‌شد.
۱۷ فروردین ماه ۱۳۹۹ مرحله جدیدی در زندگی «ایران» جوان آغاز شد. قرار بود ماده یوز جوان از پردیسان کوچ کند و به زیستگاه اصلی خود در سمنان بازگردد. با تایید امیر عبدوس- مدیر کل سابق محیط زیست استان سمنان- «ایران» به محل تکثیر در اسارت یوز - که در استان سمنان قرار دارد - منتقل شد.
بیشتر بخوانید: همه با هم برای بقای یوز ایرانی
ابتدای فروردین ماه ۱۴۰۰ «فیروز» - یوز نر ۱۱ ساله منطقه توران - زنده‌گیری و برای جفتگیری با «ایران» - یوزپلنگ ماده - به محیط اسارت واقع در سایت توران منتقل شد. انتشار این خبر واکنش‌هایی را به دنبال داشت و برخی از کارشناسان اعلام کردند که چنین اقدامی می‌تواند معدود یوزهای باقی مانده در طبیعت را تهدید کند.
بیش از یک سال ازاظهار نظرهای کارشناسان محیط زیست درباره پتانسیل باروری «ایران» گذشته بود که ۶ بهمن ماه ۱۴۰۰ و در روزهای پایانی قرن اخبار خوبی از «ایران» به گوش رسید. ساعت ۷ صبح روز شنبه (۲ بهمن ماه ۱۴۰۰ ) علائم استروس(فحلی) در یوز ماده پارک ملی توران مشاهده شد. سه شبانه روز تلاش یوزپلنگ نر و ماده (ایران) برای انجام عمل لقاح موفقیت آمیز بود. سرانجام ۱۱ اردیبهشت‌ماه سال گذشته سه توله نر به روش سزارین صحرایی متولد شدند اما در همان روزهای ابتدایی دو توله تلف شدند.
توله یوز سوم، تنها توله یوز باقی مانده از «ایران» و «فیروز» بود که نام او را «پیروز» گذاشتند. این توله در پارک پردیسان زندگی می‌کرد و قرار بود در فروردین‌ماه به زیستگاه اصلی خود در پارک ملی توران منتقل شود اما عمر او کفاف نداد چراکه ۱۱ اسفندماه سال گذشته پس از فراز و فرودهای بیشمار و با گذشت ۹ ماه و ۲۸ روز پر استرس تلف شد. ۴ اسفندماه بود که دستگاه گوارش «پیروز» دچار مشکل شد و دفع نداشت بنابراین به بیمارستان دامپزشکی مرکزی انتقال داده شد. معاینات لازم انجام شد و با حال مساعد به پارک پردیسان برگشت اما ۶ اسفند دوباره به علت وضعیت نامساعدی که داشت به بیمارستان منتقل شد.
به گفته غلامرضا ابدالی - مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان محیط زیست - «پیروز» از ابتدای تولد مشکلات گوارشی و نارسایی کلیوی داشته اما با آن مدارا می‌کرده است. عصر روز ۱۱ اسفندماه بود به علت شرایط نامساعد کلیوی برای دیالیز صفاقی به اتاق عمل رفت اما پسر «ایران» نتوانست طاقت بیاورد. همچنین به گفته بابک باستانی - دامپزشک سازمان حفاظت محیط زیست - «پیروز» متاسفانه وارد فاز حاد نارسایی کلیوی شده بود البته این مشکل بار اول نبود که رخ داد. «پیروز» دو نوبت دچار چنین مشکلی شده بود. بار اول دکتر پیتر کالدول - دامپزشک یوزهای آفریقایی - اعلام کرد که حیوان با مشکل نارسایی کلیه مواجه است. درنتیجه ما در تمام مدت درحال درمان بودیم. بار دوم که این مشکل رخ داد خودم توانستم مسئله را مدیریت کنم اما این دفعه بدترین حالت ممکن بود که اتفاق افتاد.
«پیروز»بیشتر بخوانید: «پیروز»؛ تراژدی یوزپلنگ آسیایی
در حال و هوای حال ناخوش مرگ «پیروز» بودیم که ۸ اسفند ماه امید مرادی - رئیس جامعه دامپزشکان ایران - در ویدئویی که در سایت سازمان حفاظت محیط زیست درباره روند درمانی «پیروز» و علت انتخاب روش دیالیز صفاقی به جای همودیالیز منتشر شد، با اشاره به بارداری ایران اظهار کرد: تنها گزینه برای خونی که با خون «پیروز» مطابقت داشته باشد، خون مادر او (ایران) است این در حالیست که «ایران» در حال حاضر باردار است و خون‌گیری از او احتمال سقط جنین را در این گونه افزایش می‌دهد.
این در حالیست که ۹ اسفند دکتر پیام محبی - رئیس جامعه دامپزشکان ایران - در جلسه ویژه فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با موضوع بررسی علت مرگ «پیروز»، درباره انتشار اخباری درباره بارداری «ایران» گفت: ۳۵ روز پیش مادر پیروز جفت گیری کرد و هنوز به‌طور قطعی نمی‌توان گفت او باردار است چراکه با توجه به احتمال بارداری، امکان بیهوش کردن حیوان جهت انجام سونوگرافی و آزمایش وجود ندارد. پزشکان منتظر هستند تا «ایران» به شرایطی برسد تا از روی ظاهر بتوان بارداری او را تشخیص داد.
در همین روز بهرامعلی ظاهری - مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان - اظهارکرد: «ایران» در تاریخ ۵ بهمن ماه امسال جفتگیری موفق با «فیروز» داشت اما تا قبل از انجام سونوگرافی باردار بودن او را نه تایید می‌کنم نه رد.
فردای همان روز علی سلاجقه - رییس سازمان حفاظت محیط زیست - در حاشیه هیات دولت در جمع خبرنگاران خبر باردار بودن «ایران» را تایید کرد.
آخرین اظهارنظر در این زمینه مربوط به بهرامعلی ظاهری است. او ۱۴ اسفندماه با اشاره به انتشار اخباری مبنی بر بارداری یوزپلنگ «ایران» اظهار کرد: جفتگیری «ایران» و «فیروز» در ۵ بهمن ماه ۱۴۰۱ ثبت و تائید شده ولی بدون سونوگرافی نمی‌توانیم درباره باردار بودن یا نبودن «ایران» نظر قطعی بدهیم . در صورت صدور مجوز ، «ایران» را باید ۴۵ تا ۵۰ روز بعد از جفتگیری ، سونوگرافی کنیم تا مشخص شود باردار هست یا نه؟ برای سونوگرافی ایران، این یوزپلنگ نیاز به بیهوشی دارد به همین دلیل انجام سونوگرافی به تصمیم کمیته تخصصی یوز وابسته است و اگر متخصصان سازمان، کارشناسان و دامپزشکان به این جمع بندی برسند، ایران سونوگرافی می‌شود. درصورت انجام و تایید نتیجه سونوگرافی از وضعیت بارداری یوز ماده «ایران»، در اواخر اسفندماه سال ۱۴۰۱، امیدواریم در اردیبهشت ماه ۱۴۰۲، «ایران»صاحب توله یوزهای جدید شود.
بیشتر بخوانید: گزارش یک آشفتگی؛ تایید و تکذیب‌های بارداری «ایران»
سرانجام تمامی این تایید و تکذیب‌ها روز گذشته ۱۲ اردیبهشت‌ماه بود که غلامرضا ابدالی - مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست - با اشاره به اینکه «ایران» - یوز ماده سایت توران - در بهمن ماه سال قبل جفتگیری کرد توضیح داد: علائم بعدی و به‌ویژه علائم ظاهری در اوایل اردیبهشت‌ماه در این یوز به گونه‌ای بود که دامپزشکان اعتقاد به احتمال بالای بارداری داشتند لیکن در هیچ مرحله‌ای سازمان، خبر رسمی مبنی بر قطعیت بارداری منتشر نکرد و همواره احتمال بارداری مطرح شد.
وی از باردار نبودن «ایران» خبر داد و گفت: در نهایت تیم مستقر شده در سایت توران در هفته قبل در همان بررسی‌های ظاهری اولیه، احتمال بارداری را بسیار بالا عنوان کرد اما پس از انجام محاسبات لازم و تعیین فاصله زمانی بین جفت گیری و زمان زایمان، عصر روز دوشنبه (۱۱ اردیبهشت‌ماه) تصمیم به انجام سونوگرافی گرفتند و با توجه به امکانات پیش بینی شده، در سایت عملیات بیهوشی و سونوگرافی انجام و بارداری یوز ماده تائید نشد اما خوشبختانه حسب اعلام دکتر پیتر کالدول و تیم حاضر در محل، وضعیت رحم، فولیکول‌های تخمدان و بخش‌های مرتبط با اندام‌های تولید مثلی حیوان مناسب و مشکل خاصی برای بارداری‌های بعدی دیده نشده است.
براساس گفته‌های مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست با توجه به توان باروری ضعیف یوزپلنگ‌ها به ویژه توان اسپرمی نرها که در مطالعات مختلف به آن اشاره شده، عدم موفقیت بارداری یوز ماده در همان سال اول پس از جراحی سزارین، نگران کننده نیست و می‌توان از فرصت‌های بعدی برای ادامه فرآیند تکثیر یوزپلنگ آسیایی از این یوز ماده استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: سازمان محیط زیست: «ایران» باردار نیست
امیدواری درباره نجات یوزها از خطر انقراض در حالی مطرح می‌شود که در موضوع بارداری «ایران» علاوه بر بحث علمی و پزشکی، انتقادات بسیاری درباره روند اطلاع‌رسانی آن و حتی خبرهای «پیروز» وجود دارد.
واقعیت آن است که سازمان حفاظت محیط زیست سال گذشته مانور خبری بسیاری برای اولین بارداری «ایران» انجام داد؛ روندی که پس از تولد توله‌ها نیز ادامه داشت به‌نحوی که بسیاری از کارشناسان از سلبریتی‌سازی «پیروز» انتقاد کردند. با استناد به این موضوع و مروری بر سیر انتشار خبرهای متعدد و بعضا متناقض درباره بارداری «ایران» انتظار می‌رود که سازمان در کنار برنامه‌های خود در جهت حفاظت از این گونه ارزشمند، به دور از هیجان‌زدگی در انتشار این گونه اخبار و حساب شده‌تر عمل کند زیرا انتشار اخبار ضد و نقیض نتیجه‌ای جز آشفتگی ذهنی افکارعمومی به دنبال نخواهد داشت.
