احداث پتروپالایشگاه؛ نسخه مهار تورم بدون رکود

به گزارش ایران اکونومیست بسیاری از پژوهش‌های پولی و بانکی رشد نقدینگی را از مهمترین دلایل ایجاد تورم می‌دانند که با یک وقفه در بازه چندماه تا چند سال نهایتاً اثر خود را بر تورم می‌گذارد. رشد بی‌رویه نقدینگی، باعث رشد سریع تقاضا برای کالاها و خدمات شده و چون در کوتاه مدت عرضه کالا و خدمات محدود است این امر منجر به ایجاد تورم در اقتصاد می‌شود. طبق تعریف نقدینگی مجموع پول و شبه پولی است که در اقتصاد کشور جریان دارد. پول، طبق تعریف شامل اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به علاوه سپرده‌های دیداری است و شبه پول نیز شامل سپرده‌های غیردیداری است.

رهبر معظم انقلاب پس از تعیین شعار سال جدید به نام «مهار تورم، رشد تولید» در جلسه رمضانی ابتدای سال خود با مسئولان نظام فرمودند: «اینکه تورّم بیاید پایین امّا رکود، حاکم بر اقتصاد کشور باشد، چیزِ خوبی نیست. مهم این است که بتوانیم تورّم را مهار کنیم، تولید هم به رکود نینجامد، تولید رشد پیدا کند؛ و این ممکن است.» افزایش نرخ بهره بانکی، افزایش واردات کالاهای مصرفی و جلوگیری از اعطای تسهیلات توسط بانک‌ها راهکارهای ساده‌ای هستند که برای کنترل تورم استفاده می‌شود اما این راهکارها اغلب به رکود در اقتصاد و نهایتاً تعطیلی واحدهای تولیدی و بیکاری منجر می‌شود. رشد تولید با سنگین‌تر کردن طرف عرضه کالا، ارزآوری و از همه مهمتر امکان جذب نقدینگی به‌منظور تأمین مالی احداث واحدهای تولیدی می‌تواند تأثیر محسوس و بلندمدتی بر کنترل تورم داشته باشد.

پتروپالایشگاه‌ها ابر پروژه‌های تولیدی کشور

توسعه ظرفیت پتروپالایشی از جمله پروژه‌های زیرساختی و استراتژیک محسوب می‌شود که از جنبه خنثی کردن تحریم‌ها، ظرفیت ایجاد دیپلماسی با صادرات فراورده‌های نفتی به کشورهای منطقه، ارزآوری، رونق در صنایع مرتبط پالایشگاهی و ایجاد بستر سرمایه‌گذاری مولد؛ اهمیتی راهبردی برای کشور دارد. فرایند احداث پتروپالایشگاه به دلیل درگیر بودن با صنایع مختلف از جمله سیمان، فولاد، مخازن، تجهیزات برق و الکترونیک، مخازن، تجهیزات دوار از جمله پمپ و کمپرسور و … نقش قابل توجهی در رونق صنایع داخلی کشور دارد.

در حال حاضر چندین طرح پالایشی و پتروپالایشی در کشور در دست اجرا می‌باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

بهره‌برداری از طرح‌های فوق با توجه به کرک اسپرد پالایشگاه‌ها از سودآوری سالانه بیش از ۴ میلیارد دلار برخوردار خواهدبود. از طرفی با توجه به تحریم‌های نفتی و با توجه کاهش صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران با فرض قیمت هر بشکه نفت خام معادل ۷۵ دلار، از عدم النفع صادرات بیش از ۲۵ میلیارد دلار در سال نفت خام و میعانات گازی برای کشور جلوگیری می‌کند.

بسیاری از طرح‌های یاد شده به دلیل برخورداری از امتیاز تنفس خوراک و تخفیف خوراک ۱۰ درصد از جذابیت‌های سرمایه‌گذاری قابل توجهی نیز برخوردار هستند. تنفس خوراک با بازگشت کل سرمایه پروژه در سال اول بهره‌برداری و تخفیف ۱۰ درصد خوراک نیز با کاهش محسوس در هزینه‌های عملیاتی در مجموع موجب ارتقای بیش از ۵ درصدی نرخ بازده داخلی یا IRR ارزی این طرح‌های می‌شود. این مشوق‌ها جذابیت سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها را به دنبال دارد.

تأمین مالی طرح‌های پتروپالایشگاهی با جذب سرمایه‌های بخش خصوصی و مردم

همانطور که اشاره شد اولویت اقتصادی کشور مهار تورم بدون ایجاد فضای رکود در کشور است. یکی از بهترین و امن ترین روش‌های تأمین مالی برای شرکت‌های تولیدی، بازار سرمایه است. با توجه به جذابیت‌های ایجاد شده جهت احداث پتروپالایشگاه‌ها در کشور این طرح‌ها ظرفیت جذب نقدینگی مردمی را دارند. این هدایت سرمایه یا نقدینگی با ابزارهای بازار سرمایه از جمله پذیره‌نویسی سهام، صندوق سهامی عام پروژه، انتشار اوراق، عرضه اولیه، افزایش سرمایه و … امکانپذیر است. این سازوکار تأمین مالی که در حال حاضر نقش مهمی در مهار تورم در کشور دارد علاوه بر این باعث حل مشکل تأمین مالی طرح‌های پتروپالایشی خواهدشد.

متأسفانه تأمین مالی از بازار سرمایه برای شرکت‌های تولیدی تنها مختص دولت و انتشار اوراق دولتی بوده و این تأمین مالی به شرکت‌های خصوصی و حتی خصولتی نیز نرسیده است و به عبارت دیگر اراده‌ای برای آن نبوده‌است. در این مسیر تسهیل موانع اداری تأمین مالی از بازار سرمایه، ایجاد جذابیت و تضمین سود سرمایه‌گذاران و استفاده از ابزارهای تشویقی برای صاحبان طرح برای تأمین مالی از بازار سرمایه مواردی هستند که باید مورد توجه قرار گیرد.

لزوم سرمایه‌گذاری بانک‌ها و نهادهای اقتصادی در طرح‌های پتروپالایشی

شرایط تورمی کشور موجب شده اغلب بانک‌ها و نهادهای اقتصادی نیز سرمایه‌های خود را در مسیر فعالیت‌های غیر مولد مثل خرید فروش ملک و سهام صرف کنند. این مجموعه از فعالیت‌ها می‌تواند منجر به کاهش نقدینگی شود و به هدایت سرمایه‌گذاری به سوی تولید کمک کند. به عبارت دیگر، بانک‌ها باید پول را به عنوان تسهیلات به جای دلالی‌کردن، به کارخانه‌ها بدهند تا تولید کنند. رعایت این راهبردها در درجه اول اولویت‌گذاری تیم اقتصادی دولت را می‌طلبد تا در این مسیر تنظیم‌گری‌های مناسب را انجام دهند.