خاورمیانه در آستانه صلح فراگیر

به گزارش ایران اکونومیست، روزنامه «اطلاعات» نوشت: حسن هانی زاده، کارشناس مسائل خاورمیانه در یادداشتی برای وب سایت شورای راهبردی روابط خارجی نوشت:کشورهای منطقه از جمله ترکیه و اعضای شورای همکاری خلیج فارس از توافقنامه تهران – ریاض در پکن استقبال و آن را ضامن حفظ ثبات و امنیت منطقه تلقی کردند.نخستین تاثیرات جانبی این توافقنامه رویگردانی کشورهای عرب خلیج فارس از رژیم صهیونیستی است؛ بگونه ای که عربستان از دادن ویزا به یک هیات بلند پایه اسرائیلی خودداری کرد. همچنین امارات متحده که اخیرا شاهد سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران به ابوظبی بود، قرارداد خرید سامانه دفاعی از رژیم صهیونیستی را لغو کرد.سفر بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نیز نشان می دهد که سوریه در حال خروج از یک بحران نفسگیر ۱۲ ساله است.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه نیز در آستانه انتخابات سراسری این کشور، تمایل خود را برای برقراری رابطه با سوریه و حل مشکلات خود با دمشق اعلام کرد. ترکیه در بحران داخلی سوریه نقشی کاملا تخریبی ایفا می کرد و با تقویت گروهک های تروریســـتی در این کشـــور، بخشی از استان ادلب در شمال غرب سوریه را اشغال کرد. حضور ۱۵ هزار نظامی ترک در یک صد پایگاه در مناطق شمالغرب سوریه نشان داد که دولت ترکیه قصد دارد بخش مهمی از خاک سوریه را تجزیه کند. اما توافقنامه اخیر ایران و عربستان در پکن مسیر صلح پایدار در منطقه را هموار خواهد ساخت؛ زیرا ایران و عربستان دو کشور تاثیرگذار در غرب آسیا هستند و هرگونه تنش میان دو کشور بازخورد منفی بر سایر کشورها خواهد داشت.جنگ ظالمانه عربستان علیه مردم یمن که هفتمین سال خود را پشت سر گذاشت برای عربستان بیش از ۳۵۰ میلیارد دلار هزینه داشته است؛ به گونه ای که بخشی از پروژه های عمرانی عربستان در طول ۷ سال گذشته تقریبا متوقف شده است. از آنجایی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان برای پیشبرد طرح ۲۰۳۰ خود و رسیدن به قدرت، نیازمند یک حاشیه امن سیاسی است، لذا از سال گذشته سیگنال های مثبتی برای توافق با ایران ارسال کرد. از فروردین ماه سال گذشته مذاکرات هیات های ایرانی و سعودی در بغداد با تلاش دولت عراق آغاز شد و پنج دور مذاکره چالشی و نفسگیر در حوزه مسائل امنیتی بین هیات های دو کشور انجام شد.

خروجی اولیه این مذاکرات، برقراری آتش بس بین ریاض و صنعا بود، زیرا یکی از شرایط ایران برای دستیابی به صلح پایدار منطقه ای پایان جنگ یمن بود. قرار بود که مذاکرات از فاز امنیتی وارد فاز سیاسی شود اما رخدادهای داخلی پائیز گذشته در ایران و نقش تخریبی رسانه های سعودی در حوادث اخیر ایران به توقف روند مذاکرات بغداد منجر شد. اما سفر اخیر شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین به ریاض، بن بست مذاکرات ایران و عربستان را شکست؛ زیرا رئیس جمهوری چین در این سفر به طرف سعودی پیشنهاد کرد که بین این کشور و ایران میانجیگری کند که سعودی ها از این پیشنهاد استقبال کردند. همچنین در سفر بهمن ماه گذشته رئیس جمهوری اسلامی ایران به پکن، رئیس جمهوری چین همین پیشنهاد را به همتای ایرانی خود ارائه داد که مورد پذیرش قرار گرفت.مذاکرات بین علی شـــمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و مساعد بن محمد العیبان مشاور امنیت ملی عربستان در فضائی بسته و به دور از نگاه رسانه ها انجام شد که خروجی آن توافقنامه اخیر بود.

اکنون فصل برداشت سیاسی از این توافقنامه فرا رسیده زیرا بسیاری از کشورهای عرب منطقه از جمله امارات، بحرین، اردن و مصر قطعا به تاسی از ریاض در آینده به حلقه توافق ایران وعربستان خواهند پیوست. در چنین فرایندی و با توجه به اینکه رجب طیب اردوغان در آســـتانه انتخابات سراسری ترکیه برای پیروزی حزب عدالت و توسعه نیازمند یک دستاورد سیاسی بین المللی است، لذا گمانه زنی ها این است که رئیس جمهوری ترکیه در آینده نزدیک به سمت صلح با همسایه خود سوریه حرکت خواهد کرد. این صلح پایدار هم برای چین که نیازمند انرژی فسیلی ایران و عربستان است و قصد دارد که شبح آمریکا را از منطقه دور کند، آورده های اقتصادی و امنیتی بالایی دارد و هم کشورهای منطقه به جای ادامه تنش و تقابل، مسیر همگرایی و تفاهم را در پیش خواهند گرفت.درمجموع، به نظر می رسد سال ۱۴۰۲ را باید سال صلح، همگرایی، توسعه منطقه ای، انزوای رژیم صهیونیستی و آغاز یک تعامل سازنده برای تامین منافع مشترک کشورهای مسلمان منطقه نام نهاد.