به گزارش مهر، تابستان سال گذشته بود که هشدار تازه ای بر هشدارهای روزانه اضافه شد و وزارت بهداشت و مدیریت شهری نسبت به وضعیت خطرناک اشعه ماورای بنفش در برخی از روزهای تابستان و اثرات مخرب آن بر پوست شهروندان هشدار دادند. حالا به جز آلودگی هوا و صوت عامل تازه ای برای به خطر افتادن سلامت شهروندان مطرح شده بود.
هشدارهای روزانه وزرات بهداشت سبب شد شورای شهر تهران نیز محدودیتهایی برای فعالیت استخرهای سرباز و استفاده از زمین های چمن در ساعاتی از روز مصوب کند اما برخی معتقد بودند این هشدارها برای فروش کرم های ضد آفتاب و عینک های آفتابی است و ریشه علمی ندارد. یکی از مخالفان اعلام روزانه میزان اشعه ماورای بنفش، مدیر مرکز ازن‌سنجی ایران و خاورمیانه بود که اعتقاد داشت میزان تابش اشعه ماوراءبنفش در کشور 14 سال است که ثابت مانده است.
او این هشدارها را تشویش اذهان عمومی دانسته و گفته بود بهتر است وزارت بهداشت به جای هراس‌آفرینی در جامعه، زمان تابش این اشعه را به مردم اعلام کند، میزان تابش شدید این اشعه در فصل تابستان تنها 10 دقیقه است که طبق بررسی‌های انجام شده حدودا از ساعت 14:30 تا 14:40 دقیقه هر روز در فصل تابستان است.
به گفته مدیر مرکز ازن‌سنجی ایران و خاورمیانه مردم می‌توانند در این زمان کوتاه حتی‌المقدور در سایه قرار بگیرند یا اگر اجباری به حضور در زیر نور خورشید دارند از کرم‌های ضدآفتاب و عینک‌های آفتابی استفاده کنند.
سایر کارشناسان نیز بر ثابت بودن میزان اشعه ماورای بنفش تاکید داشتند. به گفته یوسف رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بالا بودن اشعه ماورای بنفش تهران مساله تازه‌ای نیست و از آنجا که اطلاعات مربوط به آن اخیرا اندازه‌گیری می‌شود، به تازگی مورد توجه قرار گرفته است.
اما امسال مسئولان ترجیج دادند با وجود 10روز خطرناک تنها در ماه خرداد ماه و 4 روز وضعیت زیانبار سکوت کرده و هیچ هشداری در خصوص میزان بالای اشعه ماورای بنفش به شهروندان ندهند. این در حالی است که مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران تاکید می کند این آمار به طور روانه به دستگاه های مسئول گزارش می شود و هشدارهای لازم در خصوص حفظ سلامت شهروندان باید از سوی این نهاد ها و سازمان ها اعلام شود.
اما این اشعه خطرناک و نامرئی چیست و چه زیانهایی دارد؟
اشعه فرابنفش UV
اشعه فرابنفش انرژی الکترومغناطیسی است که طول موج کوتاه و انرژی زیادی دارد و برای چشم انسان نامرئی است و در طیف الکترومغناطیسی، بین اشعه ایکس و نور مرئی قرار دارد. وجود این اشعه در نور خورشید باعث آفتاب سوختگی پوست بدن می‌شود. این اشعه طول موجی بین 400-100 نانومتر دارد. اشعه ماورای بنفش نور خورشید به 3 دسته UVA، UVBو UVC با طول موج های مختلف تقسیم بندی می شود؛
• (UVA(315–400 nm
• (UVB (280–315 nm
• (UVC (100–280 nm0
حدود 95درصد از اشعه ماوراء بنفش نور خورشید که به سطح زمین می رسد از نوع UVA است و تقریبا تمامی UVC و قسمت اعظم UVB (حدود 90درصد) قبل از رسیدن به سطح زمین توسط لایه ازن، دی اکسید کربن، اکسیژن و بخار آب در اتمسفر جذب می شود. در سال های اخیر ایجاد آلودگی های صنعتی و تولید گازهای گل خانه ای سبب کاهش ضخامت لایه ازن گردیده اند، در نتیجه میزان بیشتری از UVB و UVC ازجو زمین عبور کرده و به سطح زمین می رسند.
میزان اشعه UV متأثر از عوامل ذیل است:
- میزان نور خورشید: میزان اشعه UV متأثر از زمان روز و سال است. میزان اشعه UV در حدود ظهر (در طول شبانه روز) و در فصل تابستان بیشترین مقدار است.
- عرض جغرافیایی: با نزدیکی به خط استوا میزان اشعه UV افزایش می یابد.
- میزان ابرناکی: با کاهش میزان ابرناکی اشعه UV افزایش می یابد هر چند با وجود ابری بودن آسمان امکان بالا بودن میزان اشعه UV وجود دارد.
- ارتفاع: با افزایش ارتفاع در سطح زمین و با رقیق شدن هوا میزان اشعه UV افزایش می یابد، بطوریکه هر هزارمتر ارتفاع میزان اشعه UV 12-10% افزایش می یابد.
- ازن: ازن باعث جذب اشعه UV می گردد که میزان آن در طول سال و در ساعات شبانه روز متغیر است.
- انعکاس در سطح زمین: انواع مختلف پوشش سطح زمین میزان متفاوتی از اشعه UV را منعکس می کند.بطور مثال پوشش برف تا 80%، شن ساحلی خشک 15% و سطح آب دریا 25%، اشعه UV را منعکس می کنند.
شاخص اشعه UV
این شاخص میزان انعکاس اشعه UV را در سطح زمین نشان می دهد. میزان این شاخص از صفر به بالا بوده و افزایش این شاخص باعث تشدید اثرات نامطلوب اشعه UV بر پوست و چشم می شود.
جدول شاخص UV
اثرات شاخص UVI
کم کمتر از 2
متوسط 3-5
زیاد 6-7
بسیار زیاد 8-10
خطرناک +11
با افزایش مقدار طول موج اشعه UV میزان نفوذ آن در پوست افزایش می یابد. چنانچه UVC به سطح زمین برسد تنها در لایه شاخی اپیدرم نفوذ می کند، در حالیکه UVB که طول موج بیشتری دارد تا قسمت فوقانی درم پیشرفت کرده و UVA نیز که دارای بالاترین مقدار طول موج می باشد تا اعماق درم نفوذ می کند.
نفوذ گروه های مختلف اشعه UV در پوست
استفاده از عینک آفتابی، کرم ضد آفتاب و ماندن درمنزل در ساعات اوج تابش خورشید از توصیه های ابتدایی برای کاهش تاثیرات این اشعه بر سلامت شهروندان است.
توصیه های سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا در حدود مختلف شاخص اشعه UV
میزان اثر شاخص UVI توصیه های سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA)
کم 2-1 • در طول روز از عینک آفتابی استفاده کنید.
• در فصل زمستان، انعکاس برف می تواند میزان اثر اشعه UV را دو برابر افزایش دهد.
• افراد حساس به نور خورشید از پوشش و ضد آفتاب استفاده کنند.
• برف و آب، نور خورشید را منعکس می نمایند. لذا شناگران و اسکی بازان توصیه های ایمنی را رعایت کنید.
• استفاده از عینک آفتابی و ضد آفتاب با SPF بالاتر از 15 توصیه می شود.
• قسمت های چانه و بینی بیش از بقیه اعضای صورت در معرض UV قرار دارند،محافظت از این قسمت ها را در نظر داشته باشید.
متوسط 5-3 • از پوشش مناسب و ضد آفتاب استفاده کنید و در نیمروز که اشعه نور خورشید و UV افزایش می یابد در سایه فعالیت کنید.
• یک راه ساده برای تعیین میزان مواجهه با اشعه ماوراء بنفش نگاه کردن به سایه خود است، اگر سایه شما از خودتان بلندتر باشد، (اوایل صبح و اواخر بعد از ظهر) شما در معرض میزان کمی از اشعه UV قرار دارید. اگر سایه شما از خودتان کوتاه تر است ، شما در معرض میزان بالایی از اشعه UV قرار دارید، بنابراین از محافظ برای چشم و پوست خود استفاده کنید.
زیاد 7-6 • در این شرایط لزوم محافظت از آفتاب سوختگی ضروری است.
• فعالیت در معرض نور خورشید در ساعات 11 صبح الی 4 بعد از ظهر محدود کنید و در صورتیکه در این ساعات در معرض نور خورشید قرار دارید، از کلاه ، پوشش ، عینک آفتابی و ضد آفتاب استفاده کنید.
بسیار زیاد 8-10 • اقدامات احتیاطی مضاعف انجام شود.
• قسمت هایی از پوست که پوشش نداشته باشند به سرعت آسیب دیده و می سوزند.
سعی کنید، در ساعات 11 صبح الی 4 بعد از ظهر از قرار گرفتن در معرض نور خورشید اجتناب نموده و در صورتیکه در معرض نور خورشید قرار دارید از کلاه، پوشش ، عینک آفتابی و ضد آفتاب استفاده کنید.
• طی فعالیت های روزمره در فضای باز ، ورزش ، باغبانی و ... بویژه در ساعات اوج 10 صبح الی 4 بعد از ظهر از عینک آفتابی و ضد آفتاب استفاده کنید.
خطرناک +11 • تمامی اقدامات احتیاطی را رعایت کنید.
• قسمت هایی از پوست که پوشش نداشته باشند در عرض 1 دقیقه آسیب دیده و می سوزند.
• شن و ماسه سفید و سطوح صاف (آب) اشعه UV را منعکس می کنند بنابراین شناگران در معرض میزان بیشتری از اشعه UV قرار دارند.
• از قرار گرفتن در معرض نور خورشید از ساعات 11 صبح الی 4 بعد از ظهر اجتناب کنید.
• از پوشش مناسب، کلاه، ضد آفتاب استفاده کنید.
• از عینک های آفتابی با قدرت حذف 100-99% اشعه UV استفاده کنید.
میزان اشعه ماورای بنفش روزانه اندازه گیری می شود. جدول زیر میزان اندازه گیری این اشعه در خردادماه امسال است.
نتایج اندازه گیری اشعه UV (خرداد ماه 1391)
ردیف تاریخ UV INDEX
1 91/3/1 11.08
2 91/3/2 3.84
3 91/3/6 12.2
4 91/3/7 11
5 91/3/8 11.4
6 91/3/9 10.72
7 91/3/10 11.08
8 91/3/13 12.48
9 91/3/14 12.44
10 91/3/15 12.2
11 91/3/20 11.36
12 91/3/21 9.28
13 91/3/24 11
14 91/3/27 10.12
15 91/3/30 2.16
16 91/3/31 8.56
همانطور که در جدول دیده می شود در اغلب روزها میزان UV INDEX بالاتر از حد مجاز بوده و تنها در روزهایی که شرایط جوی ابری و یا غبار آلود است این میزان کاهش داشته است.
وزارت بهداشت امسال هیچ هشداری در خصوص روزهای خطرناک به شهروندان نداده و حتی برخلاف سال گذشته هیچ گونه اطلاع رسانی نیز در این رابطه نداشته است. این طور به نظر می رسد دستگاههای متولی منتظرند روزهای گرم تر سال از راه برسند تا موتور هشدارهایشان را روشن کنند.
