انکار و توجیه اشتباهات با واژه "غفلت" / تشدید سوداگری ماحصل جمع‌آوری نقدینگی
محمد خوش‌چهره در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا» با بیان اینکه برخی سیاست‌های بانک مرکزی مغایر با رویکرد حمایت از تولید است، اظهار داشت: برخی از این اقدامات به جای اینکه از تولید حمایت کند، موجب افزایش فضای سوداگری در اقتصاد می‌شود که از مدیریت کلان اقتصادی، بعید است.
وی افزود: وقتی مقام معظم رهبری چند سال پیاپی را در جهت تولید نامگذاری می‌کنند به نظر می‌رسد یکی از دلایل آن این باشد که در سال قبل دولت و مجلس در این زمینه خوب عمل نکرده‌اند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری، باید حمایت از تولید اولویت قرار گیرد، گفت: مبنای قضاوت سیاست‌های اقتصادی میزان بهبود تولید و رشد اقتصادی است و این شا‌ه‌کلید و معیار بررسی موفقیت و عدم موفقیت سیاست‌ها خواهد بود.
وی با طرح این سوال که آیا رویکرد‌های سیاست‌های پولی و مالی در جهت حمایت از تولید ملی بوده است، بیان‌کرد: بنابراین معتقدم ضمن اینکه پیش‌فروش سکه موجب فروش ذخایر با توجیه جمع‌آوری پول صورت صورت گرفت، قضاوت عقلایی و منطقی زمانی است که تاثیر آن را بر روی تولید ملی و رونق اقتصادی ارزیابی شود.
*بانک مرکزی می‌توانست سیاست پیش‌فروش سکه را با تزریق منابع به تولید اصلاح کند
این نماینده مجلس هفتم با بیان اینکه به طور کلی این سیاست برای کنترل بازار طلا غلط بوده گفت: اگر ادعای مدیران اقتصادی کشور یا بانک مرکزی این بوده که با فروش ذخایر ارزی و طلا نقدینگی را جمع‌آوری کرده‌ایم، میتوان سکوت کرد ولی در صورتی که این نقدینگی پس از جمع‌آوری بلافاصله برای بخش‌های تولیدی اختصاص می‌یافت اقدام نادرست بانک مرکزی مناسب ارزیابی می‌شد.
وی تاکید کرد: گرچه این تصمیم در ماهیت خود اشتباه بوده و هم از نظر مبانی نظری و تئوری و شواهد تجربی در بسیاری از کشورها، درست نیست اما اگر همین اقدامات در جهت حمایت از تولید و مقابله با جریانات دلالی و واسطه‌گری انجام می‌گرفت، این اقدام مباح یا مستحب تلقی می‌شد.
این استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، ادامه داد: این سیاست‌ها منجر به اتفاق و چالش جدیدی می‌شود که خروجی و پیامدهای آن هم بسیار وسیع است؛ در واقع به جای اینکه تاثیر این سیاست‌ها کاهش فقر و افزایش اشتغال و درآمد باشد، منجر به افزایش سوداگری، افزایش فقر و ایجاد شکاف طبقاتی خواهد شد.
وی با بیان اینکه سیاست کنترل بازار سکه بانک مرکزی در راستای حمایت از تولید نبوده گفت: از یک سال گذشته بنده این هشدارها را به مسئولان داده بودم اما این مساله جدی گرفته نشد نقش این سیاست‌ها در تولید ملی چیست که بررسی‌ها نشان می‌دهد به زیان تولید بوده است.
*مسئولان عادت کرده‌اند علت بروز مشکلات را غفلت عنوان کنند
خوش‌چهره با بیان اینکه برای پاسخ به این سوال باید چند نکته را مد نظر قرار داد، گفت: نکته اول اینکه تجربه نشان داده که سیاست‌گذران و مدیران اقتصادی و برخی نمایندگان مجلس در هر زمینه‌ای که مشکلی به وجود می‌آید، ابتدا مشکل را نمی‌پذیرند اما پس از مدتی که مشکل شدید می‌شود دلیل آن را غفلت عنوان می‌کنند.
وی ادامه داد: تحولات بازار ارز در دو سال اخیر هم در ابتدا با انکار جدی مواجه شده و در نهایت برای توجیه مساله از واژه غفلت استفاده شده است. اما بسیاری از افراد و کارشناسان به مسئولان درخصوص عواقب یک سیاست هشدار می‌دهد اما پس از مشخص شده این تاثیرات سیاست‌های خود متوجه درستی این هشدارها می‌شوند و بعد اسم آن را غفلت می‌گذارند.
*همه مشکلات بازار ارز به تحریم مربوط نمی‌شود
این اقتصاددان با بیان اینکه همه مشکلات بخش ارزی مربوط به تحریم نمی‌شود، بیان‌کرد: البته تخاصم نظام سلطه با ایران همواره وجود داشته و در سال‌‌های اخیر هم افزایش یافته و آنها از تمام ابزارهای خود برای مقابله با ایران استفاده کرده‌اند، اما خوشبختانه تمام ابزارهایی که در حوزه‌های اقتصادی وجوددارد تقریبا موارد محدودی مانده که هنوز استفاده نشده است.
وی افزود: بنابراین از همه ابزارها برای مقابله با کشور استفاد شده گر چه خسارت‌هایی هم داشته اما توانسته‌ایم در برابر این تحریم‌ها مقاومت کنیم؛ البته در صورتی که دولت‌ها و مجالس در دورهای گذشته سیاست‌های اقتصادی بهتری اتخاذ می‌کردند شرایط از این بهتر بود ولی در مجموع توانستیم نشان دهیم که اقدامات آنها در جهت مقابله با ایران ناکارآمد بوده است.
خوش‌چهره تصریح کرد: همه این مسائل دلیل و عذر برای کوتاهی دولت‌ها و مجالس نمی‌شود و درست است که چنین شیطنت‌هایی داشته‌ایم اما برخی مشکلات به محدودنگری و عدم جامع‌نگری و خوشبینی‌های بیش از حد مروبط می‌شود.
به گفته وی مسئولان می‌توانستند با پیش‌بینی اقدامات تحری‌کنندگان اثرات آن را مهار، کم اثر و حتی بی‌اثر کنند..
وی با اشاره به مدیریت تهدیدها و تبدیل آن به فرصت، در زمان جنگ توسط امام (ره) و پس از آن توسط مقام معظم رهبری اظهار داشت: دوره جنگ فرصتی برای حرکت کشور به سمت خودکفایی و خوداتکایی در بخش دفاعی و بازدارندگی شد و هم‌اکنون ایران در این زمنیه به فناوری‌های نوین و پیشرفته دست یافته است که این یکی از مصداق‌های تبدیل تهدیدها به فرصت است.
این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: بنابراین اینکه دولت بگوید در شرایط تحریم است به نظر می‌رسد بسیار عوامانه است زیرا تحریم، ماهیت نظام سلطه است اما دولت باید برنامه و راهبرد خود را برا ی مدیریت تحریم‌ها نشان دهد نه اینکه آسیب‌پذیری و وابستگی کشور را بالا ببریم.
وی تاکید کرد: دولت‌ها از تحریم نباید سوء استفاده کنند و ضعف سیاست‌های اقتصادی یا عدم به کارگیری ابزارهای مناسب خود را به گردن تحریم بیاندازند.
*تبعات افزایش نرخ ارز بر اقتصاد کشور
خوش‌چهره در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی امکان بازگشت به ثبات و یکسان‌سازی نرخ ارز وجود دارد، اظهار داشت: قطعا در اقتصاد شرایط تعادل تغییر می‌کند اما به چه بهایی و در چه شرایطی؟ یک زمانی نرخ ارز 900 تومان بود و در حال حاضر نرخ ارز در بازار آزاد با دو برابر افزایش به 1800 تومان رسیده است، یعنی از نقطه تعادلی 900 تومان به 1800 تومان رسیده‌ایم.
وی افزود: در نقطه تعادلی جدید قدرت خرید دلار 50 درصد کاهش یافته است و به عنوان مثال یک فرد با یک میلیون تومان بیش از هزار دلار می‌توانست ارز خریداری کند، با افزایش دو برابری آن، 500 دلار قدرت خرید دلار دارد.
این اقتصاددان ادامه داد: در اقتصاد کشور بسیاری از کالاهایی که در داخل مصرف می‌شود و یا کالاهای تولیدی مواد اولیه آن از خارج از کشور وارد می‌شود که یکی از علل افزایش قیمت در چند ماه گذشته ناشی از افزایش این کالاها در داخل کشور بوده است.
*یکسان‌سازی نرخ ارز در قیمت‌ها ی بالا واجد ارزش نیست
وی با اشاره به التهاب و نوسانات موجود در بازار ارز گفت: اگر چه ارز تک نرخی بهتر از شرایط فعلی است اما اینکه در نرخ 1800 تومان، قیمت دلار یکسان‌سازی شود واجد ارزش نیست.
خوش‌چهره تصریح کرد: البته ممکن است برای به تعادل رساندن و تک نرخی کردن ارز، بانک مرکزی نرخ را تا 1500 تومان افزایش دهند که این افزایش نسبت به قبل از تحولات قیمتی در بازار ارز حدود 70 درصد خواهد بود که این اقدام به معنای تضعیف پول ملی در قبال اقتدار بخشیدن به پول کشوری که با ایران در تخاصم است.
وی با بیان اینکه نقطه مطلوب تک نرخی شدن ارز با قیمت تعادلی مناسب است، گفت: اگر برای ایجاد تعادل نرخ دلار به شدت افزایش یابد مصداق این جمله است که به مرگ گرفتن که به تب راضی شویم؛ تک نرخی زمانی مبنای قضاوت قرار می‌گیرد که در چه سطحی تعیین شود.
این نماینده مجلس هفتم خاطرنشان کرد: قطعا مدیریت پولی بانک مرکزی این خطا را با ساده اندیشی به گونه‌ای ایجاد کرده و در نقطه‌ای تثبیت کرده و آن را یک دستاورد تلقی می‌کند.
*میتوان ارز را در نرخ‌های پایین تک‌نرخی کرد
وی با بیان اینکه گام اول یکسان‌سازی نرخ ارز بازگشت قیمت‌ها به قیمت‌های سابق است، افزود: البته با دولت و مجلس فعلی و تفکرات حاکم این امکان وجود ندارد؛ در صورتی که تفکرات عقلایی حاکم شود امکان یکسان‌سازی نرخ ارز در قیمت‌های پایین وجود دارد اما در مجموع معیار نرخ مناسب دلار این است که کدام قیمت به نفع تولید ملی و در راستای حمایت از تولید کسور است.
خوش‌چهره اظهار داشت: در حال حاضر هر قدر که نرخ دلار افزایش یابد، به زیان تولید ملی است زیرا هزینه واردات مواد اولیه و ماشین‌آلات افزایش می‌یابد و نرخ ارزی که اولویت آن حمایت از تولید ملی باشد ، باید مبنا قرار گیرد.
وی تاکید کرد: سیاست‌های پولی، مالی و ارزی زمانی قابل تایید است که موجب شتاب‌بخشیدن به تولید و رفع موانع آن باشد که عملکرد فعلی نشانی می‌دهد که در این راستا نبوده است؛ البته قبل از اینکه این سیاست‌ها اجرایی شود، از سوی اقتصاددانان هشدار داده شده بود و متاسفانه پیش‌بینی از عواقب اجرای این سیاست‌ها محقق شد.
