ایران اکونومیست- مجتبی برزگر: چند روزی است از اختتامیه جشنواره فیلم فجر می‌گذرد. جشنواره‌ای که بخشی از جایزه‌های خودش را به یک پویانمایی و یک فیلم با محتوای کودکانه - خانوادگی اختصاص داد. کودکان در این جشنواره سهمی داشتند و به‌زودی برای دیدن بچه‌زرنگ به سینماها خواهند رفت. انیمیشن سینمایی «بچه‌زرنگ» با صدای هدایت هاشمی، هومن حاجی‌عبداللهی و میرطاهر مظلومی گرما را به جشنواره آورد و اهالی رسانه تهیه‌کننده و عوامل کار را تشویق کردند.
کارشناسان اعتقاد دارند صنعت پویانمایی ایران از این جهت به‌طور ویژه اهمیت دارد که بیشتر کسانی که دست‌اندرکار ساخت این آثارند، جوانان‌اند، با علاقه کار می‌کنند. محمدرضا کریمی صارمی معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که در ساخت «بچه زرنگ» سهیم بوده، تأکید کرد، باید حمایت‌ها شروع شود؛ اگر ما فکر کنیم و به این برسیم که انیمیشن صنعت است، مطمئناً از خیلی صنایعی که سرمایه‌گذاری‌های سنگین کردیم بازده خوبی داشته باشد، ضمن اینکه در فرهنگ و ایدئولوژی‌مان می‌توان به همین واسطه صادر کرد.
صنعتی که یکی از نگرانی‌ها نسبت به آن، مهاجرت انیماتورهایش بوده؛ این دغدغه در چند سال اخیر، ظهور و بروزِ بیشتری پیدا کرده است. همان‌گونه که کریمی صارمی هم معتقد است باید در این مسیر حمایت‌ها بیشتر شود؛ به گفته او، آن چیزی که نیاز است حمایت‌ها در حوزه پخش است. اگر در این حوزه خوب عمل کنیم انیمیشن را از این به بعد جدّی بگیرند وضعیت بهتر خواهد شد.
البته کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، فیلم دیگری هم در جشنواره فیلم فجر داشت و آن فیلم «در آغوش درخت» بود. این فیلم به کارگردانی بابک لطفی خواجه‌پاشا و تهیه‌کنندگی محمدرضا مصباح تولید شده است. «در آغوش درخت» روایتی دراماتیک، ملتهب و مینی‌مال از آخرین تلاش‌های یک خانواده در آستانه فروپاشی را به تصویر می‌کشد و در خلاصه داستان آن آمده است: «بحران پیچیده زندگی کیمیا و فرید که 12 سال از ازدواج‌شان می‌گذرد، جهان زیبای فرزندانشان را به‌هم می‌ریزد. کودکانی که هیچ چیز جز سادگی و مهربانی را در زندگی نمی‌شناسند.»
مشروح گفت‌وگوی با محمدرضا کریمی صارمی معاون تولید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ادامه آمده است:
* به عنوان مقدمه درباره فیلم‌های امسالِ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بگویید که در جوایزِ اختتامیه و نگاه داوران هم نشان می‌داد درخشیدند.
همان‌طوری‌که می‌دانید کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با دو فیلم در بخش مسابقه حضور داشت و بیشتر به سینمای بزرگسال برمی‌گردد؛ اما خوشبختانه امسال دو فیلم (بچه زرنگ و در آغوش درخت) در میان 24 فیلم جشنواره داشتیم که خوب دیده شد. برای ساختِ انیمیشن «بچه زرنگ» 5 سال تلاش کردیم. حامد جعفری به عنوان تهیه‌کننده و مدیر این کار که جزو صاحب‌نظرانِ حوزه انیمیشن به شمار می‌رود، این کار با حضورِ او پیش رفت. پیش از این موفقیت‌هایی را با «فیلشاه» به وجود آورده بود.
«بچه زرنگ» فیلم کاملاً ایرانی است و از این جهت برای ما و سینمای ایران یک دستاورد به شمار می‌رود. علاوه بر آن، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به صنعت پویانمایی ورود کرد و این اتفاقِ بزرگ و مبارکی است. البته ما این روند را هر ساله داریم که تقریباً 9 فیلم کوتاه می‌سازیم و برای مراکز کانون پرورش فکری، نمایش می‌دهیم. این آثار در جشنواره‌های داخلی و خارجی، بازتاب‌های خوبی دارد. یکی از فعالیت‌های 60 گانه کانون پرورش فکری، ساخت و نمایش فیلم است و ساختِ انیمیشن یک اتفاق بزرگ در این مسیر به حساب می‌آید.
انیمیشن سینمایی با تکنیکِ تری‌دی اولین تولید ما است و خوشبختانه یک تیم پرتلاش توانستند یک فیلم ماندگار را تولید کنند. در سینمای رسانه‌ها و سینماهای مردمی انعکاسِ خوبی داشت و حتی به سانسِ ویژه هم رسید و در مجموع اتفاق خوبی برای هر دو فیلم در جشنواره فیلم فجر افتاد.
* درباره اهمیت تولید فیلم در حوزه کودکان با درنظر گرفتن شرایط فعلی جامعه، گفت‌وگو را ادامه دهیم.
در هر شرایطی جوامع در حال توسعه، نیاز به تصویر و فیلم دارد. از این جهت است که بسیاری این اعتقاد را دارند رسالتِ ساخت و تولید فیلم در بخش‌های مختلف از جایگاه رفیعی برخوردار است. چرا که با ساختِ فیلم می‌توان بسیاری از مفاهیم را در حوزه تعلیم و تربیت پیش برد. حوزه سرگرم‌کردن اوقات فراغت بسیار اهمیت دارد اما نباید از تعلیم و تربیت غافل شد. ما با این رویکرد واردِ صنعت سینما شده‌ایم.
فیلم‌های کودک در سینمای جهان، جزو پرفروش‌ترین‌ها به شمار می‌رود. در سینمای ایران هم این فروش به چشم می‌خورد که تعداد زیادی از آنها فیلم کودک است، اما شرایط اکران باید برای آن فراهم شود. صحبت از 2600 سالن نمایش است که در کشورهای خارجی اکران می‌شود اما در کشورمان تعداد سالن‌های نمایش برای فیلم‌های کودک، محدود است. ما بیشترین سالن‌ها را به فیلم بزرگسال اختصاص می‌دهیم و واقعاً لازم است در این حوزه، تصمیم‌گیرندگان و سیاستگذاران به طور ویژه فیلم کودک را ببینند.
در این مسیر باید هماهنگی با آموزش و پرورش هم شکل بگیرد. با شوراهای صدور مجوز و نمایش این هماهنگی به وجود آید و مسیر سیاستگذاری در این راستا، با اشراف بهتری به حوزه کودک و نوجوان پیش برود که جریان جدیدی را در سینمای ایران ایجاد کند. وقتی آموزش و پرورش به میدان بیاید حتماً گیشه رونق بهتری پیدا می‌کند. چرا که در بسیاری از شهرها، بچه‌ها خودشان به تنهایی نمی‌توانند به سینما بروند و باید برنامه‌ریزی شود یا خانواده و یا مدارس، دانش‌آموزان را به سینماها ببرند.
در دنیا فیلم یکی از ابزارهای بسیار مناسب در تعلیم و تربیت است. مطمئن باشید سینمای کودک و نوجوان ما می‌تواند ابزار بسیار خوبی برای تنوع‌بخشی و شادی و نشاط محیط تعلیم و تربیت باشد. ضمن اینکه فیلم‌هایی که در سینمای کودک ما ساخته می‌شود بیشتر دولتی‌اند. از این جهت در محتوا با خیال راحت‌تر بچه‌هایمان را ببریم ببینند و نگرانی نداشته باشیم. تشویق کنیم مراکز آموزشی را به سینما بروند و فیلم ببینند. آموزش و پرورش و بقیه مراکزی که به این جریان مرتبط‌اند باید جریانی را راه بیندازند که فرهنگ دسته جمعی فیلم دیدن که ارزشمند است، جا بیفتد. دانش‌آموزان گروهی فیلم ببینند و درباره آن تحلیل داشته باشند.
فارغ از انیمیشن «بچه زرنگ» که یک دستاورد ارزشمند بود، «در آغوش درخت» فیلم دیگری بود که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به جشنواره آورد. فیلمی که مخاطبین خیلی با آن ارتباط برقرار کردند. یکی از نقاط ضعف فیلم کودک با تمام پیام‌های فرهنگی و تربیتی که داشت، یک بخش‌هایی مخاطب با آن ارتباط نمی‌گرفت. آن‌قدر این فیلم کنش و واکنش‌ها و قصه و فیلمنامه محکمی دارد که حتی خانواده‌‌ها می‌توانند این فیلم را با هم ببینند. توصیه می‌کنیم در شرایط کنونی که آمار طلاق‌مان زیاد است دیدن این فیلم ضروری است. در واقع به نظرمن اتفاقی که در حوزه کودک افتاده، یک فیلم مخاطب‌پسند تولید شده است.
«در آغوش درخت»
انیمیشن «بچه زرنگ»
* معیارهای انتخاب فیلمنامه و محتوایتان چه بوده است؟
چند سالی است که کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به سمت اقتباس رفته و مطمئناً دو فیلم آینده ما در حوزه اقتباس خواهد بود. خوشبختانه منابع بسیار خوب و غنی‌ای در حوزه ادبیات کودک در کانون داریم و از این جهت چند سالی است آمدیم در حوزه اقتباس ورود کردیم. در سال آینده در حوزه اقتباس فیلم‌های خوبی خواهید دید؛ دو فیلم را حداقل برای تولید پیش‌بینی کردیم.
درباره معیارهای انتخاب فیلمنامه پرسید؛ ما روی ادبیات داستانی و سینمایی‌مان حساسیت‌های ویژه‌ای داریم و از شوراهای متعددی عبور کردیم. حاضر نیستیم تن به هرچیزی بدهیم و تلاش می‌کنیم فیلمنامه‌های محکمی تولید کنیم.
* همان‌طور که می‌دانید اکنون اغلب مخاطبان سینما، بازه سنی حدود 13 تا 23 سال دارند برای این گروه و موضوع تولید محتوا، آیا معیاری مثل گروه‌بندی کتب هست؟
آن‌قدر گستره دنیای کودک و نوجوان وسیع است؛ به همین خاطر گستره آموزش، تعلیم و تربیت و یادگیری به مراتب بالاتر است و باید به دنبال کارهای خلاقه و نو باشیم. امروز جامعه به مفاهیم گذشت و فداکاری نیاز دارد که کاملاً کودکان ما به این مفاهیم ارزشی و اسلامی نیازمندند اما باید با نوترینِ روش‌ها، بتوانیم این مفاهیم را به مخاطب‌مان عرضه کنیم. یکی از هدف‌های اصلی ما در کانون پرورش فکری همین است.
اگر فردا بدانیم فضای‌مجازی و نمایش‌خانگی، تئاتر، تله‌تئاتر، فیلم کوتاه، گیم و انیمیشن با کلام و بدون کلام، می‌تواند مؤثر باشد حتماً سرمایه‌گذاری خواهیم کرد.
* انتخاب سوژه‌ها در ساخت انیمیشن به چه صورت دنبال می‌شود؟
«بچه زرنگ» را ببینید الگوی اصلی ما در قهرمان‌پروری، نشاط و قدرت ایمان است. آن‌چیزی است که ما می‌خواهیم که یک قهرمان واقعی را به کودکان معرفی کنیم. ما درون‌مایه زیادی برای تولید در حوزه کودک و نوجوان داریم. در آثار اخیر به خصوص سینمایی، دقت زیادی روی قهرمان‌پروری داریم که در تلاشیم خروجی آثار منطبق با فرهنگ زندگی ایرانی- اسلامی‌مان باشد.
* نکته‌ای که برخی به آن اشاره کردند بحث کمبودِ تجهیزات در حوزه انیمیشن‌سازی است. کانون پرورش فکری در این زمینه کمکی به تولیدکننده‌ها دارد یا خیر؟
تجهیزات انیمیشن هر روز، به‌روز می‌شود. با شرکت «هنر پویا» که به حامد جعفری برمی‌گردد قرارداد داریم، مجهز به بهترین تجهیزات انیمیشن‌سازی‌اند. سازمان‌ها نباید خودشان را درگیر تجهیزات کنند. آن‌قدر قدرت جا به جایی و تغییر ابزار با توجه به تکنولوژی، وجود دارد که باید این فضا بیشتر در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرد و آنها ورود کنند.
* به نظر شما سینما و تئاتر چطور می‌توانند در شکل‌گیری شخصیت کودکان و زندگی اجتماعی آنها اثرگذار باشد؟
اگر به دنبال پیوست فرهنگی آثار نمایشی که ارائه می‌دهیم، باشیم یکی از ابزارهای بسیار خوب در کنار فیلم، کتاب و تئاتر است. در همه دنیا هم این اتفاق می‌افتد، فیلم خوب ساخته می‌شود کتاب آن منتشر و بازی آن نیز طراحی می‌شود. یک کتاب خوب تولید می‌شود انیمیشن و تئاتر آن را تولید می‌کنند. تئاتر خوب در دنیا اجرا می‌شود و پایه فیلمنامه، کتاب و بازی‌های رایانه‌ای خوب می‌شود. هر اثر نمایشی می‌تواند یک پیوست داشته باشد، تأثیرگذاری‌اش بیشتر می‌شود. درباره «بچه زرنگ» و انیمیشن‌های دیگر، نوشت‌افزار تولید کردیم و الان هم این اتفاق افتاده است. بنابراین برای همه آثار نمایشی باید پیوست فرهنگی طراحی شود.
* «بچه زرنگ» آیا نسخه سریالی دارد و درباره اکران این فیلم برنامه‌ریزی شده است؟
سال آینده نوبت اکران «بچه زرنگ» خواهد بود. ما تازه ورود کردیم به سریال، که یک سال آن پیش رفته است.
* با توجه به دیجیتالی‌شدن زندگی ما در شرایط فعلی تولید محتوا برای کودکان در چه فضایی مورد توجه است؟
ما باید به این واقعیت نزدیک بشویم که نیاز مخاطبان چیست. در کانون پرورش فکری تلاش می‌کنیم نیاز مخاطبان‌مان را شناسایی کنیم. براساس نیاز آنها قدم برداریم، جامعه هم باید خودش را براساس نیازهای مخاطب به‌روزرسانی کند. منتها با یک برنامه‌ریزی هدفمند قدم‌هایی را بردارد؛ در واقع ما نباید عقب‌تر از مخاطب باشیم، اگر نمی‌‌توانیم جلوتر از او باشیم. بایستی پیام‌هایمان را با ابزار مختلف به مخاطب منتقل کنیم.
