به گزارش ایران اکونومیست، از همان زمان که پخش قسمت های ابتدایی «سرزمین کهن» صدای اعتراض قوم بختیاری را درآورد و به تغییر چند مدیر در زمان ریاست سید عزت الله ضرغامی منجر شد تا امروز که پیمان جبلی بر مسند کار است، روسای سازمان صداوسیما هر از چندگاهی حداقل در کلام تلاش کرده اند، با دادن وعده هایی درباره پخش این سریال، پول رفته از بیت المال و تلاش از کف رفته عوامل تولید را زنده کنند، اما در عمل تاکنون که این اتفاق نیفتاده است و تکرار این وعده ها، حتی امیدهای اهالی رسانه و سازندگان اصلی را کم رنگ و کم رنگ تر می کند.
با این همه باز هم به تازگی خبری از سوی پیمان جبلی درباره پخش سریال منتشر شده است. رییس صدا و سیما گفته است: درباره مشکلاتی که سرزمین کهن داشته اقدامات بسیار خوبی را انجام دادیم و حتما خبرهای خوبی درباره آن خواهیم داشت. مجموعه‌ای که با هدف معرفی قهرمانان بختیاری ساخته شده است.
با این همه این رشته سر دراز دارد و ماجرای سرنوشت نامعلوم برخی سریال‌های تلویزیونی فقط مختص «سرزمین کهن» نیست. نمونه اخیر آن سریال «۸۷ متر» کیانوش عیاری است که پخش آن با چالش های زیادی مواجه شد و همچنان در وضعیت نامعلوم به سر می برد و یا سریال «کتونی زرنگی» علی ملاقلی پور که به دلیل آنچه که خطای فاحش کارگردان عنوان شده بود سه سال روی آنتن نرفت.
و اما حالا ماجرای پخش سریال «کتونی زرنگی» و همچنین اعلام جدید خبرهای خوب درباره پخش «سرزمین کهن» از زبان پیمان جبلی بعد از ۱۰ سال، این روزها امیدها را دوباره زنده کرده و البته این سوال را در ذهن متبادر می کند که آیا تلویزیون برای مخاطبان از دست رفته خود به دنبال راه چاره است و این اقدام می تواند میانبری برای رسیدن به این هدف باشد؟
ماجرای ساخت «سرزمین کهن»
نیمه دوم سال ۸۷ بود که محمد مسعود مجری طرح و تهیه کننده سریال «سرزمین کهن» به کارگردانی کمال تبریزی از آغاز تصویربرداری این مجموعه تلویزیونی در سه فاز خبر داد. سریالی که تصویربرداری آن یک سال بعد برای ساخت دکور متوقف شد و با گذشت ۱۴ ماهی که به اتمام ساخت فاز اول این مجموعه انجامید، اعلام شد با اعمال ۶ ماه به عنوان پیش‌تولید، تصویربرداری فاز دوم مجموعه دی ماه سال ۸۹ آغاز خواهد شد.
مدیران وقت تلویزیون زمان پخش «سرزمین کهن» را از سال ۹۰ اعلام کردند که این امر تا سه سال بعد محقق نشد و با اینکه قرار بود تصویربرداری فاز سوم سریال در سال ۹۱ انجام شود و معاون وقت سیما پیشنهاد ساخت فاز چهارم آن را نیز ارائه کرده بود، اصلاحات زیاد به این اثر منجر به تصویربرداری مجدد کار و اعمال تغییر در فیلمنامه شد و کار از فاز دوم جلوتر نرفت.
تبریزی: چرا از اول نگفتند؟!
آن سال کمال تبریزی کارگردان سریال «سرزمین کهن» اتفاقات تلخی که بر سریال گذشت را بازگو و عنوان کرد: فیلمنامه ما به تصویب سازمان صدا و سیما رسید و ما هم بر اساس همین فیلمنامه تصویب شده، فیلمبرداری را شروع کردیم و فیلمبرداری دو فاز هم به پایان رسید، اما در اواسط فیلمبرداری فاز دوم بود که اعضای شورای طرح و برنامه سازمان تغییر کردند و دیدگاه‌شان نیز عوض شد. در آن زمان این مسئله مطرح شد که فیلمنامه باید اصلاح شود.
به گفته وی این اصلاحات جزئی نبود بلکه جدی و مفصل بودند؛ یعنی یکسری نکات باید به متن اضافه می شد و فاز یک و دو را اصلاح می‌کردند.
تبریزی گفته بود: اصلاحاتی که به سریال ما وارد شده، اصلاحاتی هستند که اگر از ابتدا می‌گفتند، انجام می‌دادیم. اشکال کار در این است که در نیمه راه مجبور شدیم این کار را انجام دهیم. به علاوه تغییرات طوری نیست که ساختار را عوض کنیم بلکه تمایل بر این است که نکاتی را در تاریخ اضافه کنیم که اگر از اول می‌دانستیم، نویسنده این کار را انجام می‌داد ولی چون اواسط کار است، کمی دشوار می‌شود.
دارابی وارد عمل شد
تا اینجا، سرنوشت سریال الف ویژه تبریزی کماکان نامعلوم بود تا اینکه علی دارابی معاون وقت سیما درباره اینکه تکلیف «سرزمین کهن» چه می‌شود، اظهار کرده بود که فاز یک و دو این سریال تصویربرداری شده است. با این حال از زمانی که من به معاونت سیما آمده قرار شده فیلمنامه سریال‌های الف ویژه آماده شود و بعد از آن عوامل برای تصویربرداری اقدام کنند. «سرزمین کهن» پیش از ورود من به معاونت سیما انجام شده بود. با این حال فاز یک و دو آن به لحاظ برخی روایت‌های تاریخی نیاز به اصلاحاتی داشت که با خود نویسنده و کارگردان برای این موضوع توافق کرده اند.
معاون سیما دلیل آغاز نشدن فاز سه این سریال را اصلاحات لازم برای فاز یک و دوم عنوان کرده و گفته بود: «سرزمین کهن» به عنوان یکی از سریال‌های خوب معاونت سیما سال ۹۲ از شبکه سه پخش می‌شود.
آغاز داستان پرتلاطم سریال «سرزمین کهن»
داستان پرتلاطم سریال «سرزمین کهن» به تهیه‌کنندگی محمد مسعود از دی ماه سال ۹۲ آغاز شد. نخستین قسمت «سرزمین کهن» پنجشنبه ۳ بهمن ۹۲ روی آنتن رفت تا تاریخ سیاسی و اجتماعی کشورمان را از سال ۱۳۲۰ تا انقلاب اسلامی در بستر زندگی یک پسربچه به تصویر بکشد؛ اما پس از پخش چند قسمت، این سریال با حجم زیادی از اعتراضات از سوی قوم بختیاری مواجه شد و این اعتراض‌ها تا آنجایی پیش رفت که پخش این سریال را متوقف کرد.
اعتراض نمایندگان بالا گرفت
به دنبال اعتراض‌های اولیه استان خوزستان، تعدادی از نمایندگان مجلس آن دوره نیز در تذکرات جداگانه‌ای به عزت‌الله ضرغامی، رییس وقت صداوسیما و شورای نظارت بر این سازمان توقف پخش سریال «سرزمین کهن» را به دلیل آنچه اهانت به قوم بختیاری در این سریال خواندند، خواستار شدند.
در پاسخ به این اعتراض‌ها کمال تبریزی با انتشار یادداشتی واکنش نشان داد و به نقش همه اقوام کشور در مبارزات انقلاب ادای احترام کرد؛ در بخشی از این یادداشت آمده بود که «قهرمان اصلی سریال که نقش مهم و موثری در نهضت خرداد و همراهی با روحانیت و امام دارد، از خانواده بختیاری است و قضاوت درباره شخصیت‌های مثبت و منفی این سریال به صبر و حوصله بیشتری احتیاج دارد.»
نامه تذکر ضرغامی و امیدواری به پخش
به دنبال ارسال گزارش توضیحی کارگردان، تهیه‌کننده، مدیرگروه فیلم و سریال شبکه سه سیما و ناظران مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» به معاونت سیما درباره برخی ابهامات پیش‌آمده در زمینه این سریال، عزت‌الله ضرغامی در نامه‌ای، تذکراتی را خطاب به علی دارابی، معاون وقت سیما ابلاغ کرد. این نامه ضرغامی اما رنگ و بوی اصلاح داشت و به دنبال راه‌کارهایی برای ادامه پخش این مجموعه بود.
به عنوان مثال در بخشی از این نامه ضرغامی سریال «سرزمین کهن» را مجموعه‌ای تاثیرگذار برای روشنگری و به تصویر کشیدن تاریخ انقلاب اسلامی برشمرده و گفته بود «متاسفانه برابر دانستن نام خانوادگی بختیاری با قوم بختیاری در بعضی دیالوگ‌ها، ظرفیت برداشت‌های متفاوت از این نام خاص را به وجود آورده و موجب نگرانی و انتقاد هموطنان عزیز بختیاری ما شده است. توجه به این نگرانی امری ضروری است. باید اطلاع‌رسانی تصویری در مورد حوادث قسمت‌های آینده سریال درباره شخصیت قهرمان سریال که یک بختیاری اصیل است در دستور کار شبکه قرار گیرد.»
او همچنین پیشنهاد کرده بود: «در برنامه‌های تحلیل هفتگی این سریال، با دعوت از کارشناسان ذی‌ربط به‌ویژه در حوزه تاریخ پرافتخار قوم بختیاری، مردم کشورمان را با فداکاری و سلحشوری‌های آنان بیشتر آشنا کنید.»
تذکر ضرغامی کافی نبود
اما این راه‌کارها برای جلب رضایت معترضان کافی نبود و به همین خاطر به دستور ضرغامی هیاتی برای گفت‌وگو با ائمه جمعه و نخبگان استان‌هایی که مردم بختیاری در آنها ساکن هستند، اعزام شد. به گفته سهرابی، مدیر کل روابط عمومی وقت صداوسیما، ادامه پخش این سریال منوط به نتایج تحقیقات و تحقق کامل دستورات رییس سازمان صداوسیما بود.
در نهایت اواخر بهمن ماه، در نشست نمایندگان حوزه‌های انتخابیه‌ای که جمعیت آنها از قوم بختیاری هستند با ضرغامی، به صورت رسمی تصمیم گرفته شد که پخش سریال «سرزمین کهن» تا انجام برخی اصلاحات متوقف شود.
سال ۹۶؛ خبری از پخش «سرزمین کهن» بود اما اثری نه
مهر ماه سال ۹۶ و در دوره ریاست عبدالعلی علی عسکری بود که صداوسیما تلاشی دوباره را برای پخش سرزمین کهن از سر گرفت. در همین راستا شبکه سه سیما اعلام کرد، سریال «سرزمین کهن» کمال تبریزی با توجه به تغییرات و بازنگری‌هایی که در آن صورت گرفته، آماده پخش شده است. حتی اعلام شد عنوان سریال نیز به «سرزمین مادری» تغییر کرده است. اما با وجود جلسات متعددی که در سه سال (از سال ۹۳) با نخبگان، چهره‌های فرهنگی و همچنین نمایندگان قوم بختیاری صورت گرفت، باز هماین سریال در زمان مشخص شده روی آنتن نرفت که هیچ، هیزم این آتش هم بیشتر شد.
ماجرا از این قرار بود که تعدادی از نمایندگان حوزه‌های بختیاری‌نشین در همان زمان با معاون وقت سیما و قائم‌مقام سازمان صداوسیما دیدار داشتند و دغدغه هایشان را نسبت به ضرورت حفظ وحدت ملی و احترام به همه اقوام مطرح کردند. چنین بود که مقرر شد بازپخش سریال سرزمین کهن هم متوقف شود و از آن سال به بعد تلویزیون دیگر تلاشی برای پخش این اثر نکرد، یا حداقل خبری در این زمینه رسانه ای نشد. فقط هر از گاهی رسانه ای صحبتی را درباره سرزمین کهن پیش می کشد و روسای سازمان صداوسیما هم پاسخ هایی می دهند اما عملا سریالی تاریخی که با صرف بودجه قابل توجه ساخته و بابت آن زحمت ها کشیده شد، همچنان در تعلیق مانده است.
