به گزارش ایران اکونومیست، نشست «بررسی مسائل خبرگزاری‌ها در ایران؛ گذشته حال و آینده» امروز (24 بهمن ماه) در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه ها با سخنرانی سهیلا خلجی- پژوهشگر رسانه، علیرضا عبداللهی- دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی و همچنین حسن عابدینی -کارشناس رسانه با بررسی آینده مرجعیت رسانه‌ای ایران در دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها برگزار شد.
عابدینی در بخشی از این نشست درباره مرجعیت رسانه‌ای در دنیا عنوان کرد: تصویری که ما از دنیا داریم برگرفته از تصاویری است که رسانه‌های بزرگ دنیا برای ما می سازند. با این حال باید ببینیم آیا مسیری که در رسانه هایمان می رویم منجر به نتیجه ثمربخش بوده است یا نه؟
خبرگزاری‌های ما باید به سمت خبرگزاری‌های مالتی مدیا بروند
وی گفت: من معتقد هستم که بنگاه رسانه‌ای در دنیا به مثابه یک بنگاه اقتصادی هم تلقی می شود، اگر این موضوع مورد تاکید قرار بگیرد باید دو اقدام صورت بگیرد یکی کاهش هزینه و دیگر افزایش سرعت که طبعا کاهش هزینه می تواند با افزایش سرعت، گزینه سومی را به عنوان افزایش بهره‌وری به دنبال داشته باشد.
عابدینی معتقد است در حال حاضر خبرگزاری ها به سمت خبرگزاری های مالتی مدیا پیش می روند و تصویر را نمی توان در خبرگزاری ها حذف کرد و در این باره اظهار کرد: باید چند کار صورت بگیرد اینکه سعی کنیم آموزش را در قبال نیروی انسانی مدنظر قرار دهیم که این آموزش هم جزو آموزش های حین کار است و هم آموزش های مربوط به دانشگاه‌هاست. در حال حاضر دانشگاها بیشتر بر روی روزنامه نگاری کار می کنند و شاید به گونه ای ما از این مسیر عبور کردیم و روزنامه نگاری به تنهایی پاسخگوی نیاز افکار عمومی در دهه سوم قرن 21 نیست. بنابراین باید به سمت ژورنالیسم تلویزیونی برویم.
وی افزود: برای مدیا دو اتفاق طی 20 سال گذشته افتاده، ما زمانی خبرنگاری کوله پشتی یا خبرنگاری خوداتکا را تبلیغ می کردیم که خود فرد تصویر دهد و نریشن بخواند و حالا روزنامه نگاری موبایلی یا (موجو) در دستور کار رسانه‌ها قرار دارد.
به باور وی هنوز اپریالیسم رسانه‌ای در دنیا حاکم است علی رغم اینکه عنوان می کنند جریان آزاد اطلاع رسانی وجود دارد.
عابدینی در این زمینه اظهار کرد: شما مشاهده می کنید نهادی به نام آفکام (سازمان تنظیم کننده مقررات رسانه ای بریتانیا) نظارت جدی دقیقی نسبت به رسانه های مخالف جریان اصلی دارد و آنها را حذف می کند. در مورد رسانه هایی مثل ایران و رسانه های حوزه مقاومت و حتی شبکه هایی مثل روسیا الیوم یا راشیا تودی روسیه هم آنها را قلع و قمع می کند و اجاره پخش شدن در زیست بوم کابلی خود را نمی دهد. در فرانسه نیز چنین نهادی به نام شورای عالی نظارت بر رسانه های صوتی و تصویری فرانسه وجود دارد که آن هم همین رویه را دنبال می کنند. علی رغم اینکه در کتاب ها و دانشگاه‌ها موضوع جریان آزاد اطلاع رسانی را تدریس می کنند اما بی رحمانه با رسانه های دیگر برخورد می کنند.
این کارشناس رسانه در بخش دیگری از این نشست مطرح کرد که رسانه ها باید سه ضلع یک مثلث را مدنظر قرار دهند. اول مخاطب محوری، دوم اصول حرفه ای و سوم سیاست رسانه و در عین حال نقطه تلاقی تعادل این سه ضلع را باید پیدا کنند و مدنظر قرار دهند که کار دشواری است.
وی تاکید کرد که خبرگزاری های ما باید به سمت خبرگزاری های مالتی مدیا بروند.
این کارشناس رسانه تاکید کرد که نظریه های قدیمی ارتباطات منسوخ شده و حالا تازه ترین نظریه ها در ارتباطات مطرح است که باید پرسید این نظریه ها در کدامیک از مقالات اساتید ارتباطات ما به آن پرداخته شده است؟
نتوانستیم به خبرمان مالکیت ببخشیم و بگوییم از خبر ما استفاده کن
سهیلا خلجی-پژوهشگر رسانه نیز درباره مرجعیت رسانه ای رسانه‌ای ما در دنیا توضیح داد: با وجود اینکه خبرگزاری های ایرانی به زبان های خارجی مطلب منتشر می کنند، اگر نتیجه این اخبار را در صفحات انگلیسی گوگل دنبال کنید این اخبار خیلی خیلی کم در صدر اخبار قرار می گیرند. بیشتر اخباری که به عنوان منابع دست اول استفاده می شود اغلب به صورت نقل قول جزئی است که از خبرکوتاهی استفاده و مابقی را از نکات خود استفاده می کند و این یعنی اینکه ما نتوانستیم به خبرمان مالکیت ببخشیم و بگوییم از خبر ما استفاده کن.
وی ادامه داد: اگر خبرگزاری ها را به عنوان رسانه در نظر بگیریم بخشی از ابزار دیپلماسی آن کشور محسوب می شوند. باید این پرسش را مطرح کنیم که آیا ما در مسیر دیپلماتیک حرکت کردیم؟ در ذهن ما جواب های زیادی وجود دارد اما باید بررسی دقیق تری بشود. تمام اظهار نظرهای سیاسی مان در توئیتر است آیا این فضاسازی رسانه ای ما در مسیر دیپلماسی رسانه ای حرکت می کند؟ خیر اینگونه نیست. اغلب توئیت‌هایی که از خبرگزاری ها صورت می گیرد، شخصیت محورند چرا که شخصیت محوری در خبرهای یمان بسیار زیاد است. با این سبک چطور می توان یک مخاطب بین الملی را جلب کرد. به ویژه اینکه الان فردی می آید و یک فضای رسانه ای آنلاین درست می کند و مرجعیت رسانه ای هزاران رسانه می‌شود. ما به عنوان رسانه باید آگاه باشیم آیا ما به عنوان رسانه از این ابزاری که دنیا برای رسانه هایش استفاده می کند، استفاده درست و حرفه ای می کنیم؟ رسانه هایمان را دعوت می کنیم به یک بازنگری برای این 40 و اندی خبرگزاری که همه شبیه به هم هستند و از روی هم اخبار را کپی می کنند.
به باور وی بازبینی یک رویداد تابعی از شرایط دورن سازمانی و برون سازمانی است این شرایط درون سازمانی و برون سازمانی منجر به رشد 44 بنگاه رسانه ای شده و تعاریف مختلفی از یک رویداد را ارائه می دهند. آیا مخاطبی که در خارج از کشور این رسانه ها را دنبال می کند به حقیقت می رسد یا نه؟
اخبار در دست چند رسانه قدرتمند دنیاست
علیرضا عبداللهی- دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی نیز درباره وضعیت خبرگزاری های ایران و مرجعیت رسانه ای در دنیا عنوان کرد: با همه تاثیراتی که در جریان اخبار در مرزهای ملی و بین مرزهای ملی در گستره بین المللی ایجاد شده، اما مونوپل و جریان اصلی اطلاعات و اخبار در دست چند رسانه قدرتمند دنیاست.
وی با اشاره به پژوهشی که سال‌ها پیش در ساختار اخبار خارجی در مطبوعات ایران انجام شده بود، عنوان کرد که در این پژوهش به این نتیجه رسیده بودند که بیش از 70 درصد مطالبی که از دنیای پیرامون در روزنامه های آن موقع بوده، وابسته به منابع بین المللی بود. متاسفانه این روزها رسانه های ما حتی در پوشش اخبار کشورهای نزدیک مثل ترکیه عراق و سوریه هم به منابع خبری رسانه های بین الملی وابسته هستند.
عبداللهی سپس توجه به ساختار حرفه‌ای و مدیریت علمی در رسانه ها را از جمله مواردی عنوان کرد که رسانه ها باید در عرصه بین المللی از منظر پوشش اخبار به آن توجه داشته باشند و در این باره گفت: شما بررسی کنید و ببینید کدام رسانه اینگونه است. ما یک دوره طلایی داشتیم آن هم خبرگزاری ایرنا بود که از نیروهای حرفه‌ای بهره برده بود و حتی در برخی اخبار جریان ساز در عرصه بین الملی بود. حتی در غرب هم مخاطبان بین المللی به ایرانا مراجعه می کردند. خبرهایی از جمله خبر دستگیری صدام جزو این جریان سازی‌ها بود. یا زمانی شبکه پرس تی وی یا العالم در بدو راه اندازی خوب درخشیدند و تاثیرگذاری خوبی داشتند اما چه اتفاقی افتاد که این جریان، جریان مستمری نبود؟ ساختار مدیریت علمی و فکری بسیار مهم است. فردی که نسبت به این حوزه بیگانه است چطور انتظار دارید مدیریت آن را برعهده بگیرد. اما رویترز 40 درصد درآمدی که دارد برای سیاست گذاری بهتر و اصول در صحنه هایی که باید حضور داشته باشد، صرف می کند.
وی در ادامه عنوان کرد: دیگر دوران خبرگزاری های دولتی با این ساختاری که ما داریم به سر آمده است. ما فقط یک خبرگزاری ملی می خواهیم. دچار سطحی گرایی شده ایم. خیلی از مدیران رسانه ای ما اصلا مخاطبان را قبول ندارند و هنوز در الگوهای قدمی مانده اند. مخاطب پیام، مهم تر است اما ما آن را شیفت می کنیم.
عبداللهی حرفه‌ای‌گری در رسانه ها را مهمترین ابزار گزینش آن رسانه عنوان کرد چیزی که گم‌گشته این روزهای رسانه‌های ماست.
