به گزارش خبرنگار اقتصاد بین‌الملل ایران اکونومیست، در سال میلادی 2022 جمهوری اسلامی ایران طبق آمار بین‌المللی پیشرفت‌های خوبی را در حوزه دور زدن یا کم اثر کردن تحریم‌های آمریکا علیه خود به ثبت رسانده که یکی از این حوزه‌ها، صادرات نفت بوده است.
یکی از مهم‌ترین تحریم‌هایی که سال‌هاست علیه ایران در جریان است محدود کردن توانایی کشورمان در فروش نفت است. اگرچه ایران توانسته طی سال‌های گذشته وابستگی خود به درآمدهای نفتی در تامین بودجه را کاهش دهد، اما همانند دیگر کشورهای نفتی همتراز خود همچنان در تامین بخشی از نیازهای مالی به درآمدهای نفتی وابسته است.
پس از خروج آمریکا از برجام، یکی از اصلی‌ترین آسیب‌های بازگشت تحریم‌ها، کاهش شدید صادرات نفتی کشورمان بود. به دلایل مختلف از جمله لو رفتن مسیرهای فروش نفت کشورمان در دوران تحریم‌ها و قبل از امضای برجام به خاطر اعتماد بیش از حد به غرب و توافق هسته‌ای، صادرات نفت کشورمان به فاصله چند ماه پس از خروج آمریکا از برجام به شدت کاهش یافت و حتی در برهه‌ای از زمان به 100 تا 200 هزار بشکه در روز رسید. این رقم حتی به اذعان یکی از نمایندگان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس وقت به حدود 80 هزار بشکه در روز رسیده بود و این در حالی است که ظرفیت صادرات نفت کشورمان چیزی حدود 2.5 میلیون بشکه در روز است.
به طور کلی اما طی 12 ماه گذشته، به اذعان برخی نهادهای بین المللی صادرات نفت ایران افزایش خوبی را به ثبت رسانده است.
به گزارش نشریه فوربس، ایران در سال 2021، بیشترین نرخ افزایش تولید نفت در جهان را در یک بازه زمانی 12 ماهه به ثبت رسانده است. در‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حالی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌که مصرف جهانی نفت در همین سال 6 درصد افزایش یافت و تولیدنفت برخی کشورها هم کم شد اما در این سال تولید نفت ایران بیش از 16 درصد افزایش یافت و کشورمان با تولید روزانه 3.2 میلیون بشکه‌ای نفت در رده هفتمین کشور تولیدکننده نفت در جهان قرار گرفت. در پس این افزایش تولید حالا شاهد آن هستیم که صادرات نفت کشورمان هم با وجود پابرجا ماندن تحریم‌ها و به نتیجه نرسیدن مذاکرات احیای برجام، افزایش یافته است.
در اولین نگاه، یکی از دلایل افزایش صادرات نفت کشورمان در سالی که گذشت، افزایش خرید نفت چین از ایران بوده است. در ماه ژانویه سال 2022 واردات نفت چین از ایران به 700 هزار بشکه در روز رسید که حتی از واردات این کشور در دوران اوج اجرای توافق هسته‌ای هم بالاتر بوده است.
رویترز در این باره گزارش داده که در سال 2017 و پیش از خروج آمریکا از برجام، پکن روزانه 623 هزار بشکه از ایران نفت می‌خرید، اما در سال 2022 این رقم به 700 هزار بشکه در روز رسیده است. حتی در برهه‌ای از زمان موسسه کپلر گزارش داد که چندین محموله نفتی از ایران در نزدیکی سواحل چین لنگر انداخته‌اند و منتظر تخلیه بار خود هستند.
از سوی دیگر طی سال گذشته بازار نفت از زمانی که اوکراین و روسیه وارد جنگ شدند، با شرایط سخت‌تری در سمت عرضه روبه‌رو است، تقاضای نفت چین بالا رفته و اعمال برخی محدودیت‌ها صادرات نفت روسیه را هم کاهش داده است.
رویترز چند ماه پیش گزارش داد که برخی پالایشگاه‌های بزرگ آسیایی از کره جنوبی گرفته تا ژاپن، به فکر ازسرگیری خرید نفت از کشورمان افتاده‌اند و این در حالی است که این مشتریان از سال 2019 خرید نفت از ایران را متوقف کرده‌اند. در این بین مدیرعامل یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های ژاپن گفته بود که این کشور می‌خواهد واردات نفت از ایران را دوباره آغاز کند و برای این‌کار به چند ماه زمان نیاز دارد.
گزارشات منتشرشده حتی حاکی از انجام برخی مذاکرات با مشتریان کره‌ای برای ازسرگیری تعاملات نفتی با ایران حکایت داشت.
برگزاری نشنال هرالد ایندیای هند هم چند ماه پیش گزارش داد که هند به فکر ازسرگیری واردات نفت از ایران افتاده است؛ چراکه دهلی نو بیش از هر زمان دیگری به واردات نفت از کشورمان نیاز دارد، البته در مورد هند ممکن است این نیاز طی ماه‌های اخیر کاهش پیدا کرده باشد؛ چراکه هندی‌ها به خاطر تخفیف خوردن قیمت نفت روسیه، واردات از این کشور را چند ده برابر کرده‌اند.
در گزارش این خبرگزاری هندی آمده است، البته دیر یا زود هند مجبور خواهد شد به بازار نفت ایران بازگردد زیرا از یک سو می‌تواند نفتش را به روپیه به ایران بفروشد و از طرف دیگر هزینه حمل و نقل نفت برای هند از ایران به صرفه‌تر است. از سوی دیگر برخی پالایشگاه‌های نفتی هند، بهینه‌ترین عملکرد خود را با دریافت نفت شیرین ایران انجام می‌دهند.
* وقتی صادرات نفت ایران اوج می‌گیرد
در خرداد سال جاری بود که زمزمه‌های عبور صادرات نفت کشورمان از رقم یک میلیون بشکه در روز مطرح شد و آمارهای داخلی نشان می‌داد ایران بیش از 800 هزار بشکه نفت و 200 هزار بشکه در روز میعانات گازی صادر می‌کند و در مجموع صادرات نفت و میعانات گازی خود را به بالای یک میلیون بشکه در روز رسانده است.
چند هفته پیش اما رویترز گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد ایران موفق شده صادرات نفت خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
در گزارش رویترز آمده است که اطلاعات شرکت‌های رهگیری خطوط کشتیرانی نشان می‌دهد در دو ماه نوامبر و دسامبر سال 2022 صادرات نفت ایران به بیشترین میزان خود از زمان خروج آمریکا از برجام رسیده و در واقع رکورد جدیدی را از سال 2018 به بعد ثبت کرده است.
در اینکه صادرات نفت ایران به چه میزان رسیده بین موسسات بین‌المللی مرجع در این زمینه اختلاف مختصری وجود دارد، اما چیزی که بین همه این ارزیابی‌ها مشترک بود، این است که صادرات نفت کشورمان از 1.1 تا 1.2 میلیون بشکه عبور کرده است.
به عنوان مثال موسسه بین‌المللی SVB اعلام کرده که صادرات نفت کشورمان در دسامبر سال 2022 به بالای 1.13 میلیون بشکه در روز رسیده که نسبت به ماه نوامبر حدود 50 هزار بشکه در روز افزایش داشته است.
موسسه پترولجستیکز هم که نقل و انتقال محموله‌های نفتی را رصد می‌کند، صادرات نفت ایران را افزایشی ارزیابی کرده بود و اعلام کرد که نرخ صادرات نفت کشورمان به بالاترین میزان در سه سال گذشته رسیده است.
موسسه کپلر اما، اعلام کرده است ایران در ماه نوامبر بیش از 1.2 میلیون بشکه نفت در روز صادر کرده است.
رویترز به نقل از یک کارشناس اقتصادی گفته بود که صادرات نفت ایران در ماه ژانویه سال جاری نیز خوب بوده و درواقع ایران صادرات نفت در سال 2023 را با قدرت آغاز کرده است.
برخی کارشناسان البته موفقیت‌آمیز بودن تلاش کشورمان در بازارسازی برای صادرات نفت را عمده‌ترین دلیل افزایش صادرات نفت کشورمان عنوان می‌کنند. اگرچه برخی بر این باورند که شاید عدم اعمال سخت‌گیرانه تحریم‌ها از سوی آمریکا به افزایش صادرات نفت ایران منجر شده، اما به اذعان چندین مقام آمریکایی، این کشور همچنان با همان شدت و حدت گذشته در حال اعمال تحریم‌ها علیه کشورمان است.
با توجه به آنچه گفته شد می‌توان ادعا کرد که کشورمان در چهل و چهارمین سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی، توانسته تا حدودی در شکستن کمر تحریم‌های اقتصادی به خصوص در حوزه نفت سربلند بیرون بیاید.
پایان پیام/
