این در حالی است که فارغ از ادعا، اقدامات توسعه ای این سازمان در بخش ارزش افزوده با احداث طرح های فرآوری، اشتغال، ارزآوری، صرفه جویی ارزی ناشی از بومی سازی، کاهش خام فروشی، کاهش چالش های اکتشاف، هم اندیشی با تشکل ها برای رفع چالش های پیش رو و غیره، مشهود است. حتی مقام معظم رهبری نیز در سخنرانی 11 آبان امسال به مطلوب بودن اقدامات دولت سیزدهم در زمینه معادن اشاره کردند.
در ادامه، بخشی از نتایج فعالیت های ایمیدرو طی 2 سال اخیر برای تنویر افکار عمومی تشریح می شود:
ایجاد اشتغال مستقیم برای 4300 نفر
ایمیدرو طی 2 سال اخیر با بهره برداری از طرح های بخش معدن و صنایع معدنی، برای بیش از 4300 نفر به طور مستقیم اشتغال ایجاد کرده است که اشتغال غیر مستقیم آن نیز می تواند حداقل 5 برابر اشتغال مستقیم شود.
صادرات 21 میلیارد دلاری محصولات بخش معدن و صنایع معدنی طی 21 ماه
صادرات بخش معدن و صنایع معدنی، یکی از آثار ملموس سیاست ها و تدابیر ویژه وزارت صنعت، معدن و تجارت و ایمیدرو است که به رغم تحریم های شدید غرب علیه اقتصاد ایران و به ویژه صنایع معدنی، نه تنها از کاهش نیافته بلکه با افزایش آن، توانسته بخش قابل توجهی از ارز مورد نیاز کشور را در شرایط سخت تحریم، تامین کند. به طوری که از ابتدای فروردین 1400 تا پایان آذر 1401 (21 ماه)، بیش از 21 میلیارد دلار محصولات با ارزش افزوده بخش معدن و صنایع معدنی صادر شده است. با صادرات این محصولات، 12 میلیارد دلار در 12 ماهه سال 1400 و بیش از 9 میلیارد دلار طی 9 ماهه سال 1401، ارز به کشور وارد شده است.
کاهش خام فروشی به یک درصد
وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران، موضوع خام فروشی را به عنوان یکی از خطوط قرمز خود در سیاست ها و راهبردهای توسعه ای و صادراتی می دانند و در درنتیجه، تلاش خود را بر این مبنا گذاشته اند. احداث طرح های توسعه ای و اعمال سیاست های منع صادرات مواد خام معدنی، موجب شد تا به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت، اکنون به کمتر از یک درصد برسد. عمده این نوع صادرات هم در حوزه سنگ‌های ساختمانی است که هم بُرش خورده و هم به صورت کوپ صادر می‌شود و یک عرف است.
طبق آمار دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، در سال ۹۴ حدود ۲۴ میلیون تن سنگ آهن صادر می‌شد که با برنامه ریزی های انجام شده، این رقم به ۱.۷ میلیون تن رسیده است و برنامه ریزی وزارتخانه به گونه‌ای بوده که با ورود ماشین آلات و قطعات و تجهیزات به کشور، از خام فروشی جلوگیری کند.
برنامه ریزی برای وادرات 2 هزار دستگاه ماشین آلات معدنی
اقدام مهم دیگری که وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام داده، برنامه ریزی برای نوسازی سالانه ۲ هزار تا ۲۵۰۰ دستگاه ماشین آلات معدنی است. با توجه به اهمیت بازسازی و واردات ماشین آلات‌معدنی، معاونت امور معادن و صنایع معدنی مجوزهای لازم برای واردات 2 هزار دستگاه ماشین آلات طی امسال صادر شده است. براساس دستورالعمل جدید برای واردات ماشین‌آلات نو معدنی، واردکننده هیچ محدودیتی ندارد، برای واردات ماشین‌آلات زیر 5 سال ساخت نیز که سابقه ساخت داخل ندارد برای همه معدن‌کاران آزاد است و واردات ماشین‌آلات بین 5 تا 10 سال از مقرراتی تبعیتی می‌کند که بر اساس ظرفیت واحدها سنجیده می‌شود.
صرفه جویی ارزی ناشی از بومی سازی؛ حدود 1.7 میلیارد دلار
از دیگر گام های اساسی ایمیدرو بسترسازی برای توسعه بومی سازی بخش معدن و صنایع معدنی و ساخت داخلی قطعات و تجهیزات این بخش و درنتیجه، صرفه جویی ارزی است. شرکت های تابعه و وابسته به ایمیدرو طی سال های ۹۹ و ۱۴۰۰ با استفاده از ظرفیت ها و توانمندی های کشور و بومی سازی تجهیزات و قطعات مورد نیاز، حدود یک میلیارد و ۱۸۸ میلیون دلار صرفه جویی ارزی کردند. همچنین برای سال جاری نیز برنامه صرفه جویی ۵۰۰ میلیون دلاری مدنظر است که مجموع صرفه جویی ارزی ناشی از بومی سازی از ابتدای سال 99 تا پایان امسال، به حدود یک میلیارد و 700 میلیون دلار می رسد.
ایمیدرو در این زمینه، از مدتی قبل با راه اندازی سامانه کارلینک و ایجاد همرسانی بین سازندگان قطعات و تجهیزات اعم از شرکت های دانش بنیان و غیره و نیز شرکت های فولادی درخواست کننده، تلاش کرده تا با ایجاد فضای مناسب در یک بستر شبکه ای و به اشتراک گذاری دانش و تجربیات بنگاه های معدنی، نسبت به کاهش وابستگی فنی و خدماتی به خارج و جلوگیری از خروج ارز از کشور، نقشی مؤثر در ارتقای روند کمی و کیفی تولید مستمر زنجیره صنعت فولاد، اشتغال آفرینی، حمایت از تولید داخل در راستای بومی سازی این صنعت و نیز قطع وابستگی در این بخش به خارج از کشور ایفا کند.
اقدامات اساسی برای توسعه اکتشاف
بخش اکتشاف ایمیدرو به عنوان یکی از اقدامات پایه ای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی- که در سال های اخیر روند توسعه ای پیدا کرد- طی 2 سال گذشته با بهره گیری از همه ظرفیت ها به کار خود ادامه داده است. ایمیدرو به عنوان بازوی اجرایی وزارت صمت، بیش از ۹۱ پهنه به مساحت ۵۳۵ هزار کیلومتر مربع در اختیار دارد. در حال حاضر، نتایج اجرای فعالیت های اکتشافی در این میزان پهنه، به ثبت ۴۹۲ محدوده و صدور ۱۶۲ پروانه اکتشاف منجر شده که بخشی از این میزان، مربوط به 2 سال اخیر است.
همچنین، ایمیدرو با هدف دستیابی به برنامه سالانه یک میلیون حفاری اکتشافی، تلاش کرده اقدامات لازم را برای رفع چالش های پیش رو انجام دهد. ورود دستگاه‌های حفاری عمیق به کشور، از جمله این اقدامات بوده است. به طوری که با ترغیب شرکت های بزرگ، ۱۰۷ دستگاه حفاری سفارش خرید و ۴۵ دستگاه وارد کشور شده است.
اعطای وام کم بهره به پیمانکاران حفاری برای نوسازی دستگاه حفاری و تجهیزات آن از طریق شرکت صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت های معدنی، گام دیگر برای این منظور بود. افزون بر این، انعقاد تفاهم نامه سه جانبه بین معاونت معادن و فرآوری مواد وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو و سازمان زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی کشور برای رفع مشکل اصلی اکتشاف، گام دیگر بود و در راستای این تفاهم نامه، برنامه تولید اطلاعات پایه در مقیاس ۵۰۰۰۰: ۱ (زمین شناسی، ژئوشیمی و زمین شناسی اقتصادی) و برداشت ژئوفیزیک هوابرد از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ در دستور کار قرار گرفت.
تعامل ایمیدرو با انجمن ها برای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی
ایمیدرو با اعتقاد به رفع چالش های بخش معدن و صنایع معدنی برای توسعه این بخش مهم اقتصادی، همواره تلاش کرده با اتخاذ رویکرد تعامل با تشکل های این بخش و دریافت پیشنهادهای توسعه بخش فعالان، در این مسیر گام بردارد. از جمله اقدامات مهم صورت گرفته در این حوزه، پیگیری برای تاسیس «صندوق پژوهش و فناوری فولاد» با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و مشارکت شرکت‌های فولادی کشور است که با تاسیس رسمی آن تا پایان امسال، گامی ارزنده در جهت حمایت از شرکت های دانش بنیان و سازندگان داخلی و نیز تسهیل گری طراحی ساخت و تولید داخل تلقی می شود.
گام دیگر، برگزاری جلسات هم اندیشی برای تدوین سند حرفه گوهر سنگ کشور با حضور فعالان این حوزه است. به طوری که این اقدام موجب همگنی استانداردها در این بخش خواهد شد. همچنین، در این بخش، برگزاری آموزش های کاربردی مبتنی بر بازار برای هنرجویان در 31 استان، نوسازی تجهیزات و دستگاه های گوهر تراشی و نیز راه اندازی آزمایشگاه تراش گوهرسنگ منطبق با استانداردهای بین المللی در مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی کرج، از دیگر اقدامات صورت گرفته طی 2 سال اخیر است. هدف ایمیدرو از سرمایه گذاری و راهبری در این بخش، دستیابی به ظرفیت اشتغال 500 هزار نفری موجود در آن است. تهیه نسخه اولیه طرح جامع مس با برگزاری جلسات با حضور و هم اندیشی فعالان انجمن مس، گام دیگر این سازمان است.
افزایش ارتباط با شرکت های دانش بنیان
امسال نیز ایمیدرو با تمرکز بیشتر بر حمایت از شرکت های دانش بنیان، با توسعه مراکز «ایمینو» و «یونیدرو» به دنبال افزایش ارتباط با شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش‌های مختلف معدن و صنایع معدنی است. این حمایت ها در قالب «تسهیل گری به منظور تجاری سازی و سرمایه گذاری بخش خصوصی برای توسعه محصولات و خدمات تیم ها، استارتاپ ها و شرکت های دانش بنیان»، «ایجاد سامانه و پلتفرم های مرتبط با نوآوری و فناوری، پژوهش در نوآوری و فناوری»، «برگزاری رویداد دایان با حضور شرکت های دانش بنیان زنجیره فولاد، شرکت ها و صندوق های سرمایه پذیر، نمایندگان انجمن های بخش خصوصی و ذینفعان» و «جذب شرکت های دانش بنیان برای ساخت ماشین آلات معدنی» است تا درنتیجه، فضای بیشتری برای حضور شرکت های مذکور در عرصه تولید و خدمات فناوری فراهم کند.
