به گزارش ایران اکونومیست، طرح «من شهردارم» با هدف جلب مشارکت‌های اجتماعی شهروندان برای مدیریت و پیشرفت شهر اجرا شد. در این طرح شهروندان تهرانی به پروژه‌های ضروری و دارای اولویت در محله خود، رأی دادند و پروژه‌ای که بیشترین رأی را اخذ کرده در بودجه ۱۴۰۲ به شورای شهر تهران پیشنهاد و پس از تصویب، از فروردین ماه ۱۴۰۲ اجرایی می‌شود.
علیرضا زاکانی شهردار تهران، چندی پیش لایحه بودجه سال آینده را به شورای شهر ارائه داد و حالا اعضای شورا این لایحه را بررسی خواهند کرد. بخشی از این لایحه به پروژه‌های توسعه محلات اختصاص داده شده است. مشارکت مردم نقطه افتراق این بودجه نسبت به ادوار گذشته است.
عبدالمطهر محمدخانی سخنگوی شهرداری تهران در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، با اشاره به دلایل اجرای این طرح، از مشارکت حداکثری شهروندان تهرانی در طرح من شهردارم خبر داد و افزود: طرح "من شهردارم" به نوعی آغاز اولین فاز مهم‌ترین راهبرد شهرداری تهران در دوره جدید مدیریت شهری است و با وجود همه نواقص و مشکلاتی که سر راه بود با موفقیت انجام شد. هدف‌گذاری اصلی این طرح در شهرداری تهران و مدیریت شهری برای رسیدن به اداره شهر توسط مردم یعنی حکمرانی مشارکتی است. مبنای این ایده، مردم سالاری دینی بوده است و معتقدیم هر چقدر مردم مشارکت داشته باشند، حتما میزان دستیابی به موفقیت افزایش پیدا می‌کند.
وی اظهار کرد: مدل حکمرانی مشارکتی به روزترین ادبیات علمی در حوزه سیاست‌گذاری است و تجربه جدیدی در سطح جهان نیز هست. البته در مبانی دینی ما هم وجود دارد. نمونه‌هایی از این طرح در چند سال اول انقلاب اسلامی به وفور وجود داشت. طرح‌های بزرگ و کلیدی و همچنین صحنه‌های مهم تاریخ و انقلاب‌ها بدون حضور مردم شکل نگرفته است. وقتی مردم مشارکت کنند و احساس کنند این اتفاق برای خودشان رقم می‌خورد طرح‌ها با موفقیت همراه خواهد بود.
به گفته محمدخانی، به معنای دیگر، مشارکت مردم در درجه اول بر پایه مبانی دینی است و دوم تجربه تاریخی در این زمینه هم نشان‌دهنده این موضوع است که این اتفاق ضامن موفقیت بوده است. این مشارکت مردم را به سیستم مدیریت شهری و نحوه عملکرد آن نزدیک می‌کند.
وی ادامه داد: با رشد و گسترش شبکه‌های اجتماعی و ابزارهای الکترونیک و سرعت بالای انتقال نظرات، بخشی از بهانه‌ای که برای اجرای دموکراسی مستقیم وجود داشت رفع شد تا نیاز به مراجعه متعدد به آرای عمومی وجود نداشته باشد. می‌توان از طریق سامانه به نظرات دسترسی داشت و به معنای دیگر حکمرانی مشارکتی بازگشت به دموکراسی مستقیم است.
سخنگوی شهرداری تهران گفت: این نوع مشارکت فواید مختلفی دارد که شفافیت اولین موضوعی است که با مدیریت مشارکتی تحقق می‌یابد. یکی از عنصرهای کلیدی برای پیشبرد مدیریت مشارکتی موضوع شفافیت است، چرا که کاملا مشخص می‌شود چه میزان از بودجه بابت چه طرح‌هایی در نظر گرفته می‌شود. موضوع دیگر این است که برای مدیریت مشارکتی باید جلب اعتماد صورت بگیرد.
به گفته وی، طی سالیان مختلف به دلایل گوناگون، اعتماد مردم به مسئولین کاهش پیدا کرده. اما مدیریت مشارکتی اعتماد را بالا خواهد برد چون هم اطلاعات به صورت شفاف در اختیار مردم قرار می‌گیرد و هم اینکه مردم در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت می‌کنند. البته اعتماد زمینه مشارکت است. شهرداری با خدمت جهادی و صادقانه باید تلاش کند تا اعتماد افزایش پیدا کند تا به تبع آن مشارکت بالا رفته و این موضوع مانند چرخه است. اعتماد و مشارکت متصل به یکدیگر است و افزایش هر یک به افزایش دیگری می‌انجامد.
سخنگوی شهرداری تهران تاکید کرد: شهرداری در اولین گام برای تحقق حکمرانی مشارکتی سراغ مهم‌ترین بخش یعنی مشارکت شهروندان در بودجه ریزی رفت. شفاف عنوان کردیم؛ مردم می‌توانند پروژه‌های محلی و منطقه‌ای را انتخاب کنند. می‌توانستیم در ابتدا سراغ پروژه‌های بزرگ برویم اما با توجه به موضوع و مطالعات قبلی و هزینه‌هایی که تاکنون انجام شده، انتخاب و تصمیم‌گیری در مورد آن‌ها کار ساده‌ای نباشد و از پیش تعیین شده باشد که مثال آن خط ۱۰ مترو و... است که در طرح تفصیلی و جامع آمده و نمی‌توان در مورد آن‌ها از ابتدای کار این مدل را اجرا کرد. گرچه حتما باید به این مدل برسیم و مردم حق دارند پروژه‌های کلان را انتخاب کنند.
محمدخانی ادامه داد: یکی از قدم‌های جدی حکمرانی مشارکتی این است که در بودجه خود را نشان دهد. مهم‌ترین ابزار دولت‌های محلی، فرمانداری‌ها و شهرداری‌ها در دنیا بودجه است. با بودجه سیاست‌های مدیریتی مجموعه مشخص می‌شود و پروژه‌ها اولویت بندی می‌شوند. اگر این بودجه نسبتی با رأی و نظر مردم پیدا کند حکمرانی مشارکتی کلید می‌خورد.
وی درباره برخی منتقدین که اعلام می کنند مردم در مورد مسائل شهری تخصصی ندارند تا بتوانند مشارکت داشته باشند نیز گفت: منتقدین ممکن است بگویند که مسائل تخصصی است و نمی توان مردمی را که در این زمینه متخصص نیستند درگیر موضوع کنیم، اما جواب این است که پروژه‌هایی در طرح «من شهردارم» اعلام شد که مسیر کارشناسی را طی کرده‌اند و اصل موضوع به لحاظ کارشناسی مورد تائید است و مردم بعد از طی شدن فرآیند کارشناسی نظر می‌دهند.
محمدخانی افزود: مهم‌ترین تفاوت طرح «من شهردارم» با کمپینی که در دوره قبل مدیریت شهری به نام آرزوها وجود داشت این است که در آن طرح‌ها به مردم می‌گویند چه دوست دارید؛ در فضای غیرکارشناسی موضوعی طرح می‌شود که مشخص نیست امکان انجام آن وجود دارد یا نه؟ ولی در اینجا فرآیند کارشناسی طی می‌شود و بودجه آن مشخص است. همچنین شهرداری می‌تواند این کار را انجام دهد یا نه هم معلوم است. چون مجموعه شهرداری منطقه خودش عنوان کرده این پروژه‌ها را می‌تواند انجام دهد و در بودجه‌ریزی، تعداد مشخصی را اعلام کردند تا مردم در این مورد تصمیم بگیرند کدام یک از این پروژه‌ها برایشان دارای اولویت است.
سخنگوی شهرداری تهران ادامه داد: نخبگان محلی، یکسری پروژه‌ها را در طرح رصد مشخص کرده‌اند و آن طرح هم به «من شهردارم» پیوسته است. یعنی همه طرح‌هایی که در بدنه کارشناسی تهران احصا شده بود و همه طرح‌هایی که از زاویه نخبگان محلی و اعضای شورا عنوان شده در این طرح آورده شده است. پس در این طرح نخبگان محلی هم دیده شده‌اند و ظرفیت نهادهای محلی و کارشناسی شهرداری هم استفاده شده است.
محمدخانی تاکید کرد: ابتدا بنا بود تا ۲ و نیم همت از بودجه عمرانی برای این طرح اختصاص داده شود اما با استقبالی که صورت گرفت نهایت در بودجه ۴ همت برای این موضوع در نظر گرفته شد. به نظر می‌رسد عدد قابل توجه و قابل قبول برای اولین تجربه و اولین مرحله بودجه ریزی مشارکتی دیده شده است.
وی ادامه داد: ۲ هزار و ۸۰ پروژه در سامانه "من شهردارم" برای ۲۲ منطقه و ۱۲۳ ناحیه در نظر گرفته شده است. در هر یک از این نواحی حداقل حدود ۱۰ پروژه برای اعلام نظر قرار داده شده بود. نزدیک ۶۰۰ هزار ثبت داشتیم (اعلام نظر در مورد محل کار، محل زندگی یا محل تردد) که ۴۵۹ هزار پرسشنامه از آن میان تکمیل شدند و سایرین دارای مشکلاتی بود و به طور کامل تکمیل نشده بودند. اما ۳۴۵ هزار و ۴۵۰ نفر در این طرح با کدملی و سایر مشخصات شرکت کرده بودند. حدود ۵ میلیون و ۱۸۰ هزار رکورد ثبت شده داریم یعنی اینکه بیش از ۵ میلیون نظر در مورد پروژه‌ها داریم.
اولویت شهری تهرانی‌ها در طرح« من شهردارم» چه بود؟
محمدخانی در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به اینکه بخشی از پرسشنامه مربوط به سوالات کلی موضوعات دارای اولویت برای مردم بوده است، افزود: اولویت مردم حوزه خدمات شهری بود که بعد از جمع بندی با دستور شهرداری بررسی مجدد درباره تبصره‌های بودجه انجام شد و بودجه خدمات شهری در مواردی که مردم نظر داده‌اند به بودجه ۱۴۰۲ اضافه شد. به علاوه مردم در همان فرم می‌توانستند پیشنهاد پروژه بدهند که این نظرات نیز احصا شده است.
وی ادامه داد: بعد از بررسی لایحه بودجه و تصویب آن در صحن شورا به همه شرکت کنندگان پیامک زده می‌شود تا بدانند به طرح‌هایی که رأی داده‌اند در بودجه قرار گرفته است و بنا است در سال ۱۴۰۲ اجرا شود. این امر ابتدای کار نظارت پذیری است و به شهروند می‌گوییم آن چیزی که رأی داده اید در بودجه قرار گرفته و با رأی نمایندگان مردم در شورا برایش بودجه تخصیص شده و از فروردین‌ماه سال آینده مردم می‌توانند نظارت داشته باشند که آیا در حال انجام است یا خیر؟.
سخنگوی شهرداری تهران افزود: اولین کمپین «من شهردارم» که بودجه‌ریزی مشارکتی است تمام شده اما من شهردارم تا پایان دوره فعال است که در همه ابعاد تلاش می‌کنیم تا به احصاء نظرات مردم بپردازد. این اتفاق بزرگ تجربه اول بود و می‌دانیم ممکن است مردم با برخی از این پروژه‌ها ارتباط برقرار نکنند. شاید تصاویر و ماکت پروژه‌ها یا توضیحات تکمیلی باید قرار داده می‌شد که ان شاالله در سال‌های آینده این موارد در نظر گرفته می‌شود.
وی تاکید کرد: موضوع مهم درباره طرح این بود که بخش قابل توجهی از همکاران ما درگیر این طرح شدند تا با مردم گفت‌وگو و طرح موضوع کنند و گروه‌های داوطلبانه هم در این طرح مشارکت کردند. اجرای این طرح به این معنا است که برای اولویت‌بندی طرح‌های شهری، نظرات مردم اخذ شده و در درجه اول مردم باید راضی باشند.
