دکتر فرشته علی‌اکبری در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، در خصوص تاثیر مصرف داروی ریتالین بر پارامترهای اسپرم (تعداد، تحرک و مورفولوژی اسپرم) در مردان، گفت: در یک پژوهش مقطعی به مدت ۳۰ ماه، مردان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی(ADHD) از نظر مصرف داروی ریتالین و پارامترهای اسپرم مورد بررسی قرار گرفتند.
وی در مورد علائم اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)، گفت: این اختلال معمولاً در کودکی ایجاد می‌شود و فرد مبتلا عملکرد و فعالیت غیر عادی نسبت به سایرین دارد. این اختلال در برخی مواقع خود را با علائمی چون رفتارهای تکانشی، حرکت‌های مداوم، حواس‌پرتی و غیره نشان می‌دهد. در اغلب اوقات مدیریت بر روی افراد بیش‌فعال ممکن است بسیار دشوار باشد.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در خصوص مطالعه خود توضیح داد: مشارکت کنندگان این مطالعه مردان مبتلا به ADHD بودند که به مراکز روان‌پزشکی مراجعه کرده و برای آنها داروی ریتالین تجویز شده بود.
وی با اشاره به این‌که ریتالین از مشتقات آمفتامین‌ها است و از نظر ساختاری و دارویی مشابه ماده کوکائین است، گفت: این دارو بیشتر در افرادی که اختلالات بیش فعالی دارند، نظیر کودکان استفاده می‌شود.
این پژوهشگر در مورد سوءمصرف این دارو توضیح داد: در مطالعاتی که قبلاً انجام شده، مشخص شده که برخی افراد از جمله دانشجویان ممکن است این دارو را خودسرانه استفاده کنند تا بتوانند در موقع امتحانات، چند ساعت متوالی در شب بیدار بمانند. این افراد در ابتدا استفاده محدودی از این دارو دارند، ولی بعد از مدتی ممکن است به دوزهای پایین عادت کنند و از دوزهای بالاتر استفاده کنند.
وی خاطر نشان کرد: پیشتر مطالعات درباره تاثیر ریتالین بر روی پارامترهای اسپرم، بر روی حیوانات انجام شده بود؛ اما مطالعه این تیم تحقیقاتی، بر روی نمونه انسانی انجام شد.
پژوهشگر مرکز تحقیقات سلامت مردان و بهداشت باروری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی همچنین در مورد شیوه انجام این مطالعه، توضیح داد: در این مطالعه سه گروه شرکت‌کننده وجود داشت. شامل گروه کنترل (افرادی که هیچ‌گاه ریتالین مصرف نکرده‌اند)، گروه مبتلایان به ADHD که در حال مصرف ریتالین بودند و گروه مبتلایانی که سابقه مصرف ریتالین در گذشته را داشتند.
علی‌اکبری در مورد نتایج بررسی‌های این مطالعه، گفت: در گروه کنترل تعداد، تحرک و مورفولوژی اسپرم بهتر بود. ولی در دو گروه دیگر در همه این پارامترها کاهش وجود داشت و اسپرم‌های غیر طبیعی بیشتری مشاهده شد.
وی ادامه داد: در این مطالعه گروه‌های مصرف‌کننده ریتالین نیز با یکدیگر مقایسه شدند. در تحرک و تعداد اسپرم بین این دو گروه تفاوت معناداری مشاهده شد، به این صورت که در گروه در حال مصرف ریتالین تعداد و تحرک اسپرم کمتر بود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره ارتباط سطح خونی ریتالین با پارامترهای اسپرم، گفت: میزان ریتالین موجود در خون با تعداد و تحرک اسپرم رابطه معکوس دارند. یعنی هر چه مقدار ریتالین خون بیشتر، تعداد و تحرک اسپرم کمتر است. همچنین بین سطح خونی ریتالین و مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم رابطه مستقیم وجود داشت.
وی در مورد ارتباط دوز مصرفی ریتالین با پارامترهای اسپرم، توضیح داد: زمانی که دوز بیشتری از داروی ریتالین مصرف شود، تحرک اسپرم کمتر و ناهنجاری اسپرم‌ها بیشتر می‌شود و هر چه مدت زمان مصرف دارو بیشتر باشد، امکان غیر طبیعی شدن مورفولوژی اسپرم بیشتر است.
علی‌اکبری توصیه کرد: افرادی که خودسرانه ریتالین را مصرف می‌کنند، باید به این موضوع توجه داشته باشند که این ماده بر باروری آنها تاثیر دارد. همچنین پزشکانی که قصد تجویز این دارو را دارند، باید با دقت بیشتری این کار را انجام دهند.
