به گزارش ایران اکونومیست، امروزه انواع مختلفی از آلاینده‌ها طبقه بندی شده‌اند که تأثیرات منفی متعددی بر زندگی روزمره ما می‌گذارند. به همین دلیل موضوع آلودگی تبدیل به یک موضوع جدی در ابعاد مختلف زندگی ما شده است. علاوه بر آلودگی‌های آب، زمین، هوا و صوتی که می‌توان آن‌ها را اندازه گیری و کمی کرد، اشکال خاصی از آلودگی بر حس زیبایی‌شناختی ما تأثیر می‌گذارند و لذا اندازه گیری و شناسایی آن دشوار است. یکی از انواع این آلودگی‌ها، آلودگی زیبایی شناختی یا آلودگی بصری است. این آلودگی، اصطلاحی است که به عناصر بصری غیرجذاب و ساخته دست بشر، منظره یا هر چیز دیگری که فرد از دیدن آن احساس راحتی نمی‌کند و به عبارتی توانایی فرد برای درک منظره دلپذیر را مختل می‌کند، اطلاق می‌شود.
بنا بر گفته‌های متخصصان، آسایش بصری از مؤلفه‌های مهم و اساسی محیط‌های انسان ساخت به ویژه در فضاهای شهری به شمار می‌رود و همان طور که محیط داخلی زندگی انسان بایستی از زیبایی برخوردار باشد، محیط بیرونی شهر نیز باید زیبا و دارای کیفیت بصری مناسب باشد. جمعیت شهرنشین کره زمین در قرن گذشته بیش از ۱۰ برابر شده است. مطابق پیش بینی سازمان ملل بیش از ۶۰ درصد جمعیت در سال ۲۰۳۰ در شهرها زندگی خواهند کرد که پیامد این افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی، تبدیل فضای سبز شهری به ستون بتنی خشن و نفوذناپذیر است. لذا با توجه به این مسئله، توجه به وضعیت ظاهری شهرها و اجتناب از انواع آلودگی‌ها از جمله آلودگی بصری دارای اهمیت زیادی خواهد بود.
این موضوع، دستمایه‌ای برای یک فعالیت پژوهشی شده که توسط پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی قم، دانشگاه علوم پزشکی همدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران انجام شده است. در این پژوهش، به بررسی آلودگی بصری ناشی از مشاغل و کارگاه‌های شهری پرداخته شده است.
این مطالعه در ۶۷۰ واحد صنفی مرتبط با ۶۷ اتحادیه مشاغل شهری صورت گرفته است و ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات در آن شامل انجام بازدیدهای محلی، تهیه بانک اطلاعاتی و تکمیل پرسشنامه مبتنی بر معیارهای زیباشناختی شهری محیطی بوده‌اند.
بر اساس نتایج این پژوهش، به منظور کاهش آلودگی‌های بصری ناشی از مشاغل، در کوتاه مدت بایستی نظارت و بازرسی‌های مستمر از آن‌ها به‌عمل آید و در درازمدت نیز باید با انجام برنامه‌های سازماندهی مناسب، مشاغل آلاینده به خارج از شهر منتقل شوند.
اکبر اسکندری، محقق گروه مهندسی بهداشت محیط دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قم و همکارانش در این باره می گویند: «نتایج بررسی‌های ما نشان داد از نظر مجموع آلودگی‌های بصری به ترتیب، واحدهای شغلی تعویض روغن، لوازم و مصالح ساختمانی، صافکاران، مکانیک، سرامیک‌سازان، گچ‌پزان و کوره‌پزان، موزائیک‌سازان، کارواش، سنگبران، قالیشویی، تراشکاران و آهنگران، درودگران، باتری‌سازان، درب و پنجره‌سازان آهنی و در نهایت صنف تولید پرده و کرکره نامناسب‌ترین وضعیت را داشته‌اند.
به گفته آن‌ها، «در مشاغل دارای آلودگی زیاد، در کوتاه مدت، مواردی چون نظارت و بازرسی‌های مستمر، الزامی کردن نصب درب مناسب برای کارگاه‌ها، عدم صدور مجوزهای بهداشتی یا لغو مجوزها و اعمال مقررات قانونی برای کارگاه‌های با مساحت کم و فضای نامناسب، جلوگیری از سد معبر در پیاده روها، عدم پخش زباله در پیاده‌روها و آموزش در نحوه مدیریت زباله‌ها پیشنهاد می‌شود».
همچنین در این تحقیق برای برنامه‌های میان مدت و دراز مدت پیشنهاد شده که مشاغل و صنایع مزاحم به خارج از شهر انتقال داده شوند و در مجتمع‌های خارج شهر و حریم شهر استقرار داشته باشند. همچنین باید در این خصوص، ساماندهی ضایعات سنگبران و کوره‌پزان و دفن زباله‌های این مشاغل در سایت مشخص و بهداشتی به خوبی انجام شود.
اسکندری و همکارانش معتقدند: «علاوه بر این، معماری مناسب کارگاه‌ها و نیز فرهنگ‌سازی در زمینه کاشت گیاه و درخت در کنار توسعه طرح‌های تحقیقاتی و افزایش پژوهش در ابعاد مختلف مدیریت کارگاه‌های داخل شهری نیز می‌تواند به عنوان راهکارهایی برای کنترل آلودگی بصری مشاغل مطرح باشند».
این یافته‌های پژوهشی که در فصل‌نامه «سلامت و محیط زیست» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده‌اند، بر این موضوع تاکید دارند که از نظر اثرات منفی بر روی سلامتی، آلودگی بصری به اندازه سایر آلودگی‌ها خطرناک است و می‌تواند به سلامت روان و به قدرت تفکر فرد آسیب برساند.
