«حمیدرضا جیهانی» در گفت‌وگو با ایران اکونومیست با بیان اینکه عرضه خودرو در بورس کالا و نیز موضوع قیمت‌گذاری دستوری در این صنعت باید از چند منظر مورد بررسی قرار بگیرد، اظهار داشت: تاکنون همیشه هدف دولت ضمن حفظ شرایط و مدیریت بازار، پیگیری رعایت حقوق مصرف کننده و تولید کننده بوده است.
وی با بیان اینکه افزایش تورم در سال‌های اخیر و اجرای همزمان سیاست قیمت‌گذاری دستوری، خودروسازها را ملزم به تولید و شناسایی زیان به جای سود کرد، افزود: در این راستا خودروسازان به دلیل نبود انگیزه همواره کمترین تیراژ را تولید کردند و این به معنای آن است که به جای ایجاد جذابیت برای تولید و سرمایه‌گذاری، در مسیر تضعیف این صنعت قدم برداشتیم.
بورس کالا، یک ساز و کار شفاف در اقتصاد کشور
این کارشناس بازار سرمایه به وجود یک ساز و کار شفاف در اقتصاد کشور به نام بورس کالا تاکید کرد و گفت: چنین راهکاری در نظر گرفته شد تا خودرو به جای عرضه در یک بازار غیرشفاف و غیرقابل رصد، وارد بورس کالا شود و مصرف کنندگان از طریق این بازار شفاف اقدام به خرید کنند.
وی با بیان اینکه این امر باعث رعایت ضوابط و نظارت نظام رگولاتوری و شفاف شد، افزود: از سوی دیگر با قیمت‌گذاری دستوری نمی‌توان بازار عرضه و تقاضای آزاد را مدیریت کرد، اما شفاف‌سازی آمار و تقابل واقعی عرضه و تقاضا مسیر تعادل بازار را هموار می‌کند.
جیهانی معتقد است: شاهد آن بودیم که قیمت خودرو در بازار غیررسمی و بدون نظارت تا ۲ برابر قیمت درب کارخانه تعیین می‌شد و در عمل مردم امکان خرید خودرو با نرخ کارخانه را نداشتند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ادامه‌داد: به دنبال چنین مسایلی اکنون خودرو در قالب بورس کالا به دست متقاضی اصلی می‌رسد و خریدار از طریق ثبت نام و پیش پرداخت در نظام قیمت رقابتی به رقابت می‌پردازد که بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت خودرو در بورس کالا در مدل‌های پرتیراژ تر حدود ۱۵۰ میلیون تومان ارزان‌تر از قیمت بازار و نمایشگاه های بازار سیاه معامله می‌شود؛ با این اتفاق به جای آنکه خودروساز کالای خود را با قیمت مصوب در درب کارخانه به فروش برساند و مابه التفاوت آن به جیب دلال برود، به جیب خریدار واقعی می‌رود.
جیهانی اظهار داشت: عرضه خودرو در بورس کالا از یک طرف باعث تقویت ضوابط و نظارت‌های نظام تنظیم گری دولت می‌شود و از سوی دیگر به شعار اصلی دولت مبنی بر حمایت از مصرف کننده و تولید کننده واقعی جامعه عمل می‌پوشاند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه بیان‌داشت: تعیین قیمت ها در بورس کالا کمک کننده به این ۲ قشر بوده و رانت بزرگی را از جیب افراد دلال خارج و بین تولیدکننده و مصرف کننده واقعی تقسیم می‌کند.
وی با بیان اینکه به طور معمول شاهدیم که برخی به دنبال این هستند تا نظام لاتاری و شانس را تحت عنوان قرعه کشی به نفع مردم جا بیندازند، افزود: باید توجه شود که نظام قرعه کشی به هیچ عنوان نظام شفافی نیست، زیرا کارت ملی افراد از سوی دلال اجاره می‌شد؛ این در حالی است که اکنون در بورس کالا شخص می‌تواند کالای خود را با شرایط خاص انتخاب و در رقابت خرید شرکت کند.
جیهانی با اشاره به اینکه اکنون مصرف کننده واقعی می‌تواند در بورس کالا به رقابت بپردازد، اظهار داشت: به‌طور حتم خریدار از این طریق می‌تواند خودروی مدنظر را زیر قیمت بازار سیاه و بازار آزاد خریداری کند که دیگر از این طریق رانت به جیب دلالان نخواهد رفت.
انتقاد جدی خریداران به خودروسازان
این کارشناس ارشد بازار سرمایه با اشاره به اینکه عدم ایفای تعهدات توسط خودروسازان نکته مهمی است که در نظام خرید و فروش خودرو حاکم و مورد انتقاد خریداران بوده است، اظهار داشت: با توجه به چنین اتفاقی، خودرو در زمان مشخص به خریدار تحویل داده نمی شد که این امر باعث نارضایتی شدید و عدم پاسخگویی نهاد مدنظر شد.
وی با تاکید بر اینکه ساز و کار بورس کالا یک ساز و کار شناخته شده و با نظارت کامل است، گفت: با خرید خودرو از بورس کالا این تضمین وجود دارد که خودروی مدنظر مطابق شرایط درج شده در امیدنامه و تضامینی که از خودروساز دریافت شده است به موقع تحویل خریدار داده شود و خودروساز به موقع به تعهد خود عمل کند که این امر به عنوان یکی از مزایای مثبت برای خرید کالا از طریق بورس محسوب می‌شود.
جیهانی ادامه‌داد: فرصت خوب عرضه خودرو در بورس کالا، منجر به آن می‌شود که تولید برای خودروسازان جذابیت داشته باشد و در ازای هر دستگاه خودرو، برخلاف سابق سود تولید شناسایی کنند و از این طریق تولید کننده از انگیزه بیشتری برای تولید برخوردار باشد.
خروج سیمان از بازار سیاه با عرضه در بورس کالا
این کارشناس ارشد بازار سرمایه به سابقه عرضه سیمان در بورس کالا اشاره کرد و گفت: عرضه سیمان در بورس کالا موجب خروج این محصول از فضای بازار سیاه و قیمت‌های چند برابری شد.
وی با بیان اینکه هر مصرف کننده واقعی می‌تواند از طریق سامانه بورس کالا و نیز با یک قیمت رقابتی و شفاف اقدام به خرید کند، اظهار داشت: در حوزه خودرو هم خودروسازان باید ملزم شوند تا همه خودروهای خود را در فضای بورس کالا و در قالب یک حراج قیمتی به صورت شفاف عرضه کنند.
عرضه ۵ درصد از تولید سالیانه خودروساز در بورس کالا
جیهانی با تاکید بر اینکه هنوز مقدار زیادی از محصولات تولیدی خودروسازان وارد بورس کالا نشده و کمتر از پنج درصد تولید سالیانه آنها در بورس کالا عرضه شده است، تاکید کرد: این مقدار عرضه به بورس کالا نمی‌تواند تعدیل کننده قیمت‌های حبابی باشد، بنابراین پیشنهاد می‌شود تا خودروسازان ملزم به عرضه همه خودروهای خود در بورس کالا شوند.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه ادامه داد: بهتر است سهمیه‌هایی که وزارت صمت در حوزه خودرو برای مادران چند فرزندی یا خودروهای فرسوده در نظر گرفته با اعمال برخی از محدودیت‌ها در فرآیند خرید در بورس کالا عرضه شود، به عبارتی بهتر است تا بازار عرضه خودرو در کشور و تقاضا را از طریق بورس کالا و با رعایت ملاحظات سیاست‌گذار کلان ملی و رعایت ضوابط مدنظر برای اقشار مختلف در سازوکارهای مدرن و شفاف اجرایی کنیم.
