به گزارش ایران اکونومیست، دکتر علی خیرالدین در روز دوم اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها، مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری که در محل سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزار شد، با بیان اینکه ۲.۵ ماه تا پایان سال «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» فرصت داریم، این زمان را فرصت مناسبی برای وزارت علوم به منظور استفاده حداکثری از این سال دانست.
وی با طرح این سوال که چرا اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها وارد حوزه‌های فناوری و نوآوری نمی‌شوند، اظهار کرد: در شاخص نوآوری ایران در سال ۲۰۱۴ در رتبه ۱۲۰ جهانی بوده است و این جایگاه در سال ۲۰۲۱ در رتبه ۶۰ و در سال ۲۰۲۲ رتبه ۵۳ جهانی بوده است.
خیرالدین با بیان اینکه کشور در طی یک سال صعود ۷ پله‌ای را داشته است، ادامه داد: این در حالی است که رتبه جهانی تولید علم ایران ۱۵ بوده و فاصله ایجادشده در نوآوری با رتبه ۵۳ و تولید علم با رتبه ۱۵، ناشی از عدم تبدیل علم به فناوری و نوآوری و تجاری سازی فناوری است که در این حوزه ضعف داریم.
معاون فناوری وزیر علوم، مشکل اساسی در این زمینه را در نهادسازی و قانونگذاری ذکر کرد و یادآور شد: ایران در شاخص قانونگذاری حوزه فناوری و نوآوری در میان ۱۳۱ کشور، رتبه ۱۳۱ و در شاخص پیشرفتگی کسب و کارها رتبه ۱۱۵ را دارد و اگر ما می‌خواهیم در سال دانش‌بنیان از حوزه دانش بنیانی صحبت کنیم، باید حکمرانی دانش‌بنیانی را ایجاد کنیم.
وی با تاکید بر اینکه ایران در شاخص سهولت کسب و کار در میان ۱۹۰ کشور، رتبه ۱۲۷ را کسب کرده است، افزود: ایران همچنین در شاخص شروع کسب و کار در میان ۱۹۰ کشور در جایگاه ۱۷۸ جهانی قرار گرفته است.
به گفته وی، تعداد متقاضیان استقرار در پارک‌ها از ۷۸۱۵ متقاضی به ۵۷۶۲ متقاضی رسیده است و این کاهش به دلیل عدم توجه به زیر ساخت‌های تحقیقاتی است.
خیرالدین عدم توجه به مقوله کارآفرینی در یک سال اخیر را از دیگر دلایل در این زمینه عنوان کرد و گفت: کشورهایی که در حوزه تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری بیشتری کرده‌اند، خلق ثروت بیشتری داشته‌اند و با اختصاص نیم تا یک درصد GDP به حوزه فناوری نمی‌توان در خلق ثروت زیاد نائل شد.
توجه به سطح آمادگی فناوری و بازار
معاون فناوری وزیر علوم با بیان اینکه در کنار توجه به سطح آمادگی فناوری (TRL) به سطح آمادگی بازار (MRL) توجه شود، اظهار کرد: در سال‌های قبل بیشتر به عرضه یعنی افزایش تعداد دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و پارک‌های فناوری توجه شده است، ولی به خروجی آنها توجه نشده است، ضمن آنکه در حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری، حدود یک درصد سیاستگذاری‌ها معطوف به بازار و تقاضا بوده که نیاز است به خروجی کار و بازار توجه بیشتری صورت گیرد.
چالش‌های استارت‌آپ‌ها
خیرالدین با اشاره به چالش‌های توسعه استارت‌آپ‌ها در کشور، گفت: ۵۶ درصد چالش این شرکت‌ها در حوزه قوانین و مقررات و ۴۰.۳ درصد چالش آنها در حوزه تامین مالی است.
به گفته وی ۱۸.۴ درصد چالش شرکت‌های نوپا در حوزه دسترسی به بازار، ۳۵.۷ درصد در حوزه رکود بازار، ۳۳.۴ درصد در حوزه اعمال تحریم‌ها علیه کشور و ۳۸.۴ درصد چالش‌ها در حوزه تیم‌سازی است.
چالش اعضای هیات علمی برای ورود به فناوری
معاون فناوری وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به دلایل عدم ورود اعضای هیات علمی به حوزه فناوری و نوآوری، گفت: تاکنون ما از اساتید خواسته‌ایم مقاله تولید کنند که فعالیت‌های آنها منجر به کسب رتبه ۱۵ جهانی و اول منطقه در تولید علم شده است، ولی از آنها در آیین‌نامه‌های ارتقاء خواسته نشده است که به حوزه نوآوری وارد شوند.
وی فقدان انگیزه در میان اعضای هیات علمی در تجاری‌سازی را از دیگر دلایل عدم ورود اعضای هیات علمی در حوزه فناوری ذکر کرد و ادامه داد: اساتید برای تولید مقاله ۲ امتیاز دریافت می‌کنند، ولی برای ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان بعد از ۲ سال تلاش ۳ امتیاز دریافت خواهند کرد.
خیرالدین، عدم شناخت نیاز صنعت و بازار، فقدان دانش و مهارت‌های مدیریتی، مالی و بازاریابی، نقش دانشگاه‌ها در حال مساله در سطوح منطقه‌ای تا ملی، ضعف‌های زیر ساختی، عدم دسترسی به سازوکارهای تامین مالی را از دیگر دلایل عدم ورود اعضای هیات علمی به حوزه فناوری نام برد.
خیرالدین اعطای پایه تشویقی را از راهکارهای ورود اساتید دانشگاه‌ها به این حوزه نام برد و توضیح داد: ۶۰ پایه تشویقی برای اعضای هیات علمی در نظر گرفته شده که ۲۵ پایه آن مربوط به حوزه‌های فناوری می‌شود.
وی، اصلاح آیین‌نامه ترفیع سالیانه با تاکید بر فناوری، اصلاح آیین‌نامه ارتقاء و تدوین آیین‌نامه سرآمدان فناوری را از دیگر راهکارهای تشویقی برای ورود اعضای هیات علمی به حوزه فناوری دانست.
قانون جهش تولید دانش‌بنیان
وی با اشاره به ماده ۱۱ قانون جهش تولید دانش‌بنیان، اظهار کرد: هر شرکتی که در تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کند و یا با دانشگاه‌ها قرارداد امضا کند، اعتبار مالیاتی برای آنها محسوب خواهد شد
عملکرد معاونت فناوری وزارت علوم
معاون فناوری وزیر علوم، با ارائه گزارشی از عملکرد این معاونت، ایجاد ۵۴ پارک علم و فناوری، ایجاد ۱۱۲ هزار شغل دانش‌بنیان و ۷۹۱۹ شرکت دانش‌بنیان را از دستاوردهای این معاونت نام برد و یادآور شد: ۴ دانشگاه رازی کرمانشاه، امام حسین، علم و صنعت و کاشان مجوز پارک دانشگاهی را دریافت کرده‌اند.
وی با اشاره به کمبودهای اعتبارات این معاونت، گفت: در حالی که ۳۰ درصد شرکت‌های دانش‌بنیان در پارک‌های علم و فناوری مستقر شده‌اند، بودجه این معاونت ۵۰ میلیارد تومان است.
خیرالدین خاطرنشان کرد: بودجه دانشگاه تهران ۲۴۱۷ میلیارد تومان و اعتبار کل ۳۱ پارک علم و فناوری استانی ۱۱۷۸ میلیارد تومان است و این عدد نشان می‌دهد که بودجه کل پارک‌ها نصف بودجه دانشگاه تهران است.
