مرتضی زمانیان در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، درباره آثار تصویب طرح مالیات بر سوداگری در مجلس اظهار کرد: مهم‌ترین موضوعیت مالیات بر سوداگری در وضع فعلی کشور، مسئله عدالت مالیاتی است. اگر پذیرفته‌ایم که همه آحاد جامعه باید در اداره کشور مشارکت کنند، باید از طریق پرداخت مالیات عادلانه، این مهم در جامعه برقرار باشد.
وی افزود: وقتی یک معلم و کارمند در جامعه ما قبل از پرداخت حقوق، مالیاتش را پرداخت می‌کند، طبیعتاً اشخاصی که کار خرید و فروش سکه، دلار و طلا را انجام می‌دهند، باید مالیات بپردازند. قاعدتاً نمی‌توان گفت که این شغل‌ها آن‌قدر مهم هستند یا ویژگی‌های خاصی دارند که بر خلاف سایر مشاغل مشمول و ذی‌حق در دریافت معافیت مالیاتی هستند.
چرا عده‌ای نباید مالیات بدهند؟/ نظام مالیاتی باید عادلانه شود
این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: نتیجه عدم پرداخت مالیات از سوی این اشخاص این می‌شود که بار مالیاتی کشور روی دوش عده‌ای می‌افتد و کسری بودجه‌ی کشور، از طریق چاپ پول و تورم به کل جامعه تزریق می‌شود و بعد هم سوال می‌شود که چرا تورم وجود دارد و مردم زیر فشار هستند. به همین دلیل این طرح دارای اهمیت است و نظام مالیاتی باید عادلانه شود.
این استاد اقتصاد دانشگاه امیرکبیر ادامه داد: نیاز دولت به خلق پول، با این منبع درآمدی کاهش می‌یابد و فشار مالیاتی را بین کارمندان و کارگران و این گونه مشاغل، منصفانه می‌کند و از طرفی باعث می‌شود که مزیت‌های برخی مشاغل کاذب و اقبال بیش از حد به این مشاغل، از بین برود و در مجموع نیز جذابیت مشاغل سوداگرانه با این قانون از بین خواهد رفت.
آیا تصویب قانون مالیات بر سوداگری به معنی مالیات گرفتن از تورم است؟
زمانیان در مورد این سوال که آیا خانوار باید با اجرای این طرح مالیات بدهد و آیا تصویب این قانون به معنی مالیات گرفتن از تورم است؟ پاسخ داد: وقتی در این طرح، نرخ‌های متفاوتی برای دوره‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای دارایی افراد در نظر گرفته شده است و از آنجا که در این طرح، دارایی‌های بلندمدت افراد مشمول مالیات نمی‌شوند، در نتیجه این مسئله مالیات بر خانوار و تورم محسوب نمی‌شود.
وی توضیح داد: هرگونه گران‌شدن دارایی‌ها دو ریشه دارد؛ ابتدا اینکه تورمی در آن بخش اتفاق افتاده است و ریشه بعدی به طور مثال در بخش مسکن، به دلایل مقطعی مثل ساخته‌شدن پارک، افتتاح ایستگاه مترو مربوط است که قیمت املاک آن بالاتر می‌رود؛ بنابراین، وقتی دولت با مخارج عمومی و هزینه‌کرد عمومی خدمات و تسهیلاتی را به جایی داده، مثلاً در کنار ملک فردی ایستگاه مترویی تاسیس کرده و آن زمین با ارزش‌تر شده است، در این شرایط فرد باید بخشی از آن را به عنوان مالیات به دولت برگرداند.
این استاد دانشگاه گفت: به عنوان مثال، اگر کسی مثلاً زمین یا طلا خریداری کند و در عرض ۳ هفته ۳۰ درصد به قیمت آن اضافه شود، مالیاتی که پرداخت می‌کند، مالیات بر تورم نیست؛ زیرا تورم در ۳ هفته، ۳۰ درصد نیست، بلکه تورم کل سال است که بین ۴۰ تا ۵۰ درصد است، اما در این طرح به این نکته توجه شده که وقتی یک نفر ملکی را بخرد و چند سال آن را نگه دارد، مشمول مالیات نشود.
ایجاد نظم و ثبات را در اقتصاد با اجرای مالیات بر عایدی سرمایه
زمانیان در ادامه درباره نگرانی‌ها از خروج سرمایه از کشور با اجرای طرح مالیات بر سوداگری توضیح داد: اگر بخواهیم این استدلال را بپذیریم، باید بپذیریم که حتی تولیدکننده، کارمند، کارگر و استاد دانشگاهی که مالیات می‌پردازد نیز می‌تواند برای فرار از پرداخت این مالیات، سرمایه‌اش را از کشور خارج کند؛ بنابراین، این استدلال درستی نیست و کشور نیاز به نظم درست مالی دارد. علاوه بر این، بخشی از خروج سرمایه از کشور ما به دلیل بی‌ثباتی‌های اقتصادی و بی‌انضباطی‌های مالی است. این طرح یکی از اهدافش این است که این نظم و ثبات را در اقتصاد ایجاد کند.
وی افزود: وقتی ثبات در کشور حکم‌فرما شود، سایرین علاقه‌مند می‌شوند که سرمایه خود را از کشور خارج نکنند. ما اقدامات درست اقتصادی را با این دلایل و بهانه‌ها نباید متوقف کنیم؛ زیرا نبود این مکانیزم‌ها باعث شده تا اقتصاد کشور به این وضعیت بیفتد.
این کارشناس مسائل اقتصادی درباره انتقاداتی که درباره‌ی لزوم اجرای این طرح در شرایط ثبات اقتصادی بیان می‌شود، توضیح داد: مسئله‌ای که تقریباً همیشه مطرح می‌شود این است که اساس ثبات اقتصادی چگونه ایجاد می‌شود؟ مگر ثبات اقتصادی به جز با انجام اصلاحات اقتصادی محقق می‌شود؟ مگر ثبات اقتصادی به جز با توزیع بار مالیات روی مشاغل مختلف و کسب درآمدهای سالم و صحیح برای دولت و جلوگیری از یک سری رانت‌ها و کم‌شدن چاپ پول و کسری بودجه محقق می‌شود؟ اتفاقاً این طرح در راستای ایجاد ثبات اقتصادی است.
زمانیان با بیان اینکه یک دهه است که طرح مالیات بر سوداگری در جریان است و مدام به تعویق می‌افتد، ادامه داد: ما اصلاحات اقتصادی زیادی را با این استدلال که هم اکنون شرایط اجرای آن فراهم نیست به تعویق انداخته‌ایم و می‌گوییم که هنوز وقت این اصلاحات فرا نرسیده است. ثبات، معلول اصلاحات اقتصادی است و انتظار برای ایجاد آن به جز با اصلاحات اقتصادی، اصلاً واقع بینانه نیست.
وی بیان کرد: نظام مالیاتی مبتنی بر چانه‌زنی و تعامل مستقیم بین مودی و ممیزی، یک سازوکاری است که هم نارضایتی را به جامعه پمپاژ می‌کند، هم بستر ایجاد فساد است، هم قاعده‌مند نیست و هم اینکه به میزان زیادی شکایت و اعتراض را هر ساله در جامعه ایجاد می‌کند.
کارشناس مسائل اقتصادی در پایان گفت: این سازوکار باید عوض شود و یکی از راه‌های عوض‌شدن آن، اجرای طرح مالیات بر سوداگری است. این بستر یک کار ارزشمند است، از سوی دیگر باید ابزار لازم برای محاسبه این مالیات‌ها هم ایجاد شود.
