خسرو اشرفی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، با بیان این‌که منبع آلودگی هوا در هر کلان‌شهری متفاوت است، اظهار کرد: باید هر یک برای شناسایی منبع آلودگی و در جهت رفع آن کوشید به‌عنوان مثال و براساس سیاهه انتشار کلان‌شهر تهران که سازمان حفاظت محیط زیست آن‌را برپایه داده‌های سال ۱۳۹۶ منتشر کرد، منابع متحرک علت ۵۹ درصد آلودگی هوا، منابع خانگی و تجاری ۵ درصد، منابع صنعتی علت ۲۴ درصد ذرات معلق آلاینده در شهر تهران، مسایل تبدیل انرژی و نیروگاهها علت ۱۰ درصد و ترمینالها علت ۲ درصد ذرات معلق آلاینده در کلان‌شهر تهران هستند.
وی با بیان این‌که این در حالی است منابع آلاینده در کلان‌شهر اصفهان متفاوت‌تر از شهر تهران است، افزود: از این‌رو برای کنترل و مدیریت آلودگی هوا نمی توان برای کل کشور نسخه واحدی را پیچید و باید بر روی منابع عمده تکیه کرد که همه هزینه‌بر است.
دانشیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با بیان این‌که آمایش سرزمین از دیگر مسایل در موضوع آلودگی هواست، توضیح داد: هم‌اکنون ۲۰ درصد جمعیت کشور در استان‌های تهران و البرز با مساحت ۱.۱ درصد از کل مساحت کشور ساکن هستند که علت آن تمرکز مراکز تجاری، صنعتی، دانشگاهی و بهداشتی در این دو استان و کلان‌شهرهاست، اما کشورهای بسیاری هم وجود دارند که با وجود تمرکز، مشکلات آلودگی هوا را برطرف کرده‌اند.
اشرفی با تأکید بر این‌که مشکلات با برنامه‌ریزی بلندمدت برطرف خواهد شد، افزود: مسأله مدیریت کیفیت هوا یک مسأله تخصصی و ملی است که در هیچ دولتی برای آن هدف‌گذاری بلندمدت نشده است، به‌عنوان مثال تاکنون برنامه‌ریزی نشده برای کاهش میزان ۳۰ میکروگرم بر مترمکعب ذرات معلق شهر تهران برای ۲۰ سال آینده چه برنامه‌ای وجود دارد تا بر آن اساس میزان این غلظت به یک هدف مشخص شده مثلا ۲۰ میکروگرم بر مترمکعب کاهش یابد.
وی با بیان این‌که برخی آلاینده‌ها نظیر فلزات سنگین همچون سرب می‌توانند تأثیر سوء بر جنین زنان باردار(عقب‌ماندگی ذهنی) و حتی ژنتیک داشته باشند، گفت: برای جلوگیری از آثار سوء آلاینده‌ها می‌توان از ماسک‌ها استفاده کرد، بخصوص برای آلاینده ذرات معلق.
این عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با بیان این‌که این آلاینده‌ها در همه ایام سال وجود دارند اما در فصول سرد سال به‌علت پدیده اینورژن شرایط حاد و بحرانی می‌شود، تصریح کرد: در فصول سرد سال براثر شرایط جوی و هواشناسی آلاینده‌ها توانایی گریز از جو و اتمسفر شهر تهران را به سمت بالا یا افقی ندارند و در حالت سکون باقی می‌مانند.
اشرفی با بیان این‌که با بارش هم تنها در ساعات اولیه ذرات معلق جذب قطرات باران شده و بر روی زمین نشست می‌کنند، گفت: بارش هم به تنهایی کمکی برای برطرف کردن آلودگی هوا نیست، مگر آن‌که سیستم هواشناسی همرفتی جایگزین ایجاد شود تا آلاینده‌ها را جابجا و از محیط شهری خارج کند.
وی درباره آلاینده SO۲ (دی اکسید گوگرد) هم گفت: مسئولان کشور بر این موضوع تاکید دارند که مازوت‌سوزی در تهران نداریم، اما این آلاینده از دیگر سوخت‌های حاوی گوگرد نظیر گازوئیل هم حاصل می‌شود، پس با حذف کامل مازوت آلاینده دی اکسید گوگرد حذف نمی‌شود.
دانشیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران اصل ۵۰ قانون اساسی را یک اصل مترقی محیط زیست دانست و خاطرنشان کرد: براساس این اصل حفاظت از محیط زیست یک وظیفه همگانی است، چون محیط زیست می‌تواند همه فعالیت‌های اقتصادی ما را دچار تحلیل کند.
اشرفی درباره قانون هوای پاک که در سال ۹۶ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید هم گفت: این قانون همه آلودگی‌های هوا را شامل می‌شود؛ از آلاینده‌های جامد مایع و گاز حتی پرتوهای یون‌ساز و غیر یون‌ساز، بو و صدا. منابع مختلف طبیعی نظیر گرد و خاک بیابانی، آلاینده‌های انسان‌ساز نظیر خودرو، صنایع که بر اساس مقدار و مدت زمان موجود در اتمسفر کیفیت هوا را به گونه‌ای تغییر می‌دهد و یا سلامت موجودات زنده و فرآیند اکولوژیک کشور و حتی آثار و ابنیه باستانی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و حتی سبب از بین رفتن و کاهش سطح رفاه عمومی می‌شود.
وی با بیان این‌که آلودگی هوا هر آنچه که به محیط زیست، انسان و موجودات زنده مربوط می‌شود حتی صدا جزو آلاینده‌های هوا محسوب می‌شوند که در قانون هوای پاک آمده است، افزود: به لحاظ قانونی سازمان حفاظت محیط زیست ناظر اجرایی قانون هوای پاک است.
دانشیار دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران عامل اصلی آلودگی هوا در کلان‌شهر تهران را ذرات معلق برشمرد و افزود: این ذرات از منابع مختلف حاصل می‌شود هر چند در اتمسفر و جو براثر واکنش‌های شیمیایی هم آلاینده‌های دیگری ایجاد می‌شوند به‌عنوان مثال گاز با رطوبت ترکیب شده و ترکیبات شیمیایی ایجاد می‌کند.
اشرفی با بیان این‌که در فصول سرد سال آلاینده‌ها با چشم رؤیت و به تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها منجر می‌شود، ادامه داد: اما در فصل تابستان آلاینده ازن که بسیار خطرناک است، دیده نمی‌شود.
وی یادآور شد: سازمان حفاظت محیط زیست باید یک سازمان ملی و تخصصی باشد. برای مدیریت کیفیت هوا باید برنامه‌ها براساس پایش‌ها، سیاهه انتشار و مدل‌سازی تعیین شوند و سپس استراتژی کنترل تدوین و اجرا شود تا به هوای پاک برسیم.
عضو هیئت علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران با بیان این‌که راهکار موقت و طبیعی برطرف کردن آلاینده‌های کلان‌شهر تهران جایگزینی سیستمی کم‌فشار بجای سیستم پرفشار موجود به‌همراه بارندگی‌هاست، گفت: تأثیر بارش‌ها موقتی و کوتاه‌مدت است.
به گفته اشرفی، جایگزینی سیستم هواشناسی راهکار موقت برطرف کردن حالت سکون آلاینده‌ها در شهر تهران است.
