به گزارش ایران اکونومیست، «نذر اُماج، کُماج» برای گرفتن حاجت (شفای بیمار، سلامتی، رفع گرفتاری و ...) است که معمولا روزهای سه‌شنبه برگزار می‌شود و به غذای نذری اُم‌البنین، مادر حضرت ابوالفضل معروف است. یک تا هفت خانواده برای برپایی این نذر می‌توانند شریک شوند که در مکان‌هایی چون فاطمیه، حسینیه و منزل خود شخص برگزار می‌شود.
نام این آیین از نام دو غذای سنتی اُماج و کُماج می‌آید که برای این مراسم تهیه می‌شوند. اُماج نوعی آش و کُماج نوعی نان است که با یک نوع خمیر تهیه می‌شوند، به نوعی هر دو از نوعی آرد سبوس تهیه می‌شوند. از شب قبل از برگزاری مراسم نذر این آرد را داخل اتاق همراه با آینه و قرآن می‌گذارند و خانومی مسن که قاری قرآن است روی آرد قرآن می‌خواند. روز بعد از آن، آرد خمیر تهیه می‌کنند که با بخشی از آن، نان کماج درست می‌کنند و با بخشی از آن آش اُماج در دیگ‌های بزرگ مسی طبخ می‌شود. خمیر را برای آش روی الک‌های برعکس می‌ریزند تا به شکل دانه‌های کوچک دربیاد و وقتی خشک می‌شود به جای رشته آش از آن استفاده می‌کنند.
یکی دیگر از باورهای عامیانه در باره این مراسم این است که نباید چشم مردی به این خمیر بیفتد و نان فقط توسط زنان پخته می‌شود. این نان به دو گونه پخته می‌شود، یک نان مخصوص خانوم‌ها که ادویه‌های مخصوص همچون زیره در آن استفاده می‌شود و یک نان مخصوص آقایان که بعد از مراسم خانوم‌های شرکت‌کننده در مراسم، برای آن‌ها می‌برند.
یکی دیگر از آیین‌های این مراسم نذری، نَقل خواندن روی آش است. قبل از سرو آش برای مهمانان، مقداری آش در یک کاسه می‌ریزند و بعد زنی مُسن شروع به نقل خواندن از روایت‌های ائمه و داستان‌های برآورده شدن نذرهای دیگران می‌کند و همزمان قاشق قاشق آش داخل کاسه می‌ریزد و وقتی نقلش تمام شد، کاسه آش را به داخل دیگ برمی‌گرداند و با بقیه آش هم‌می‌زند.
همچنین رسم است که مهمانان این مراسم کادوهایی مانند شکر، قند، پارچه و ... برای صاحب نذر بیاورند.
علی حسین‌پناه ـ مسؤول ثبت پرونده «آیین نذر اُماج، کماج» با رائه این توضیحات به ایران اکونومیست، درباره وضعیت ثبت این آیین گفت: بنا به گفته مردم این آیین دست‌کم از پنج نسل پیش در حال برگزاری است و یکی از معروف‌ترین نذرهای استان خراسان به شمار می‌آید. مستندسازی این آیین به شکل فیلم و مصاحبه انجام شده است و در حال پرونده‌نویسی برای ثبت آن در فهرست میراث ناملموس این منطقه هستیم.
