این مشکل به‌راحتی می‌تواند کودکان را درگیر کند و متاسفانه به‌دلیل ضعیف بودن سیستم عصبی کودکان، تاثیرات شدید‌تری را از خود به‌جای بگذارد. اما از طرفی با توجه به‌رفتارهای غیر عادی همه کودکان شاید تشخیص اختلال دو قطبی قدری مشکل باشد.
به‌همین واسطه، در ادامه این نوشته از درمانکده قصد بررسی دقیق و علمی اختلال دو قطبی در کودکان و هر آنچه که باید در این رابطه بدانید را داریم پس تا انتها با ما همراه باشید.
پیش از بررسی اختلال دو قطبی در کودکان، بهتر است قدری در رابطه با خود اختلال دو قطبی صحبت شود. اختلال دو قطبی که به‌آن افسردگی شیدایی نیز گفته می‌شود، نوعی اختلال خلقی شدید است که باعث نوسانات اخلاقی می‌شود. تحت این بیماری، فرد در یک دوره معمولا کوتاه مدت بی‌دلیل، بسیار افسرده و عصبی و پس از آن باز هم به‌صورت بی‌دلیل شیدا و سر خوش خواهد بود. این مشکل پیش‌رونده است مخصوصا اگر در دوران کودکی به‌آن پرداخته نشود، در بزرگسالی باعث ناتوانی فرد حتی در انجام امور روزمره خود می‌شود.
اختلال دو قطبی به‌دو نوع خفیف و شدید تقسیم می‌شود که نوع شدید معمولا همان نوع خفیفی است که برای درمان آن اقدام نشده.
اختلال دو قطبی در کودکان معمولا با بیش‌فعالی یا رفتارها کودکانه اشتباه گرفته می‌شود و به‌همین واسطه والدین خیلی به‌بررسی بیشتر نمی‌پردازند. البته که برخی از علائم اختلال دو قطبی و بیش فعالی می‌توانند شبیه به‌هم باشند اما در مجموع شباهتی بین این دو بیماری وجود ندارد. این مشکل در کودکان می‌تواند منجر به‌بروز ناهنجاری‌های رفتاری و رفتارهای غیر عادی شود. رفتار شایع کودکان مبتلا به‌اختلال دو قطبی، حساسیت شدید در برابر اتفاقات نه چندان جدی است به‌حدی که شاید حتی به‌فکر خودکشی یا آسیب زدن به‌خود یا دیگران شوند و برعکس، با یک اتفاق ساده به‌شکلی غیر منطقی خوشحال می‌شوند.
مثل تقریبا تمام مشکلات فکری و رفتاری، اختلال دو قطبی هم دارای دلیل کاملا مشخصی نیست اما طبق نظر متخصصان، برخی عوامل می‌توانند در این موضوع دخیل باشند. یکی از دلایل، زمینه‌های ژنتیکی هستند و آمار‌ها نشان می‌دهد که در خانواده‌هایی که یک نفر به‌این مشکل مبتلا است، احتمال ابتلای کودکان نیز افزایش پیدا می‌کند. جدا از این موارد، رفتارهای خانواده، شرایط محیطی، مورد سوء استفاده قرار گرفتن و شوک‌های سنگین اتفاقات ناگوار می‌تواند از دیگر دلایل زمینه‌ساز باشد.
اختلال دو قطبی، همان‌طور که پیشتر گفته شد دارای دو دوره افسردگی و شیدایی است و هر کدام از این دوره‌ها علامت خاص خود را دارند. علائم دوره افسردگی به‌شرح زیر است:
هم‌چنین فاز شیدایی کودک مبتلا به‌اختلال دو قطبی با علائم زیر بروز می‌کند:
همان‌طور که مشاهده می‌کنید، برخی از علائم اختلال دو قطبی در کودکان شبیه به‌علائم بیش فعالی است اما به‌هر جهت هر دوی این مشکلات نیاز به‌پیگیری دارند و در صورت مشاهده چند مورد از این علائم به‌صورت ماندگار و بلند مدت، هرچه سریع‌تر باید کودک را نزد فوق تخصص اعصاب و روان ببرید.
اختلال دو قطبی هیچ تاثیری در ارگان‌های بدن از خود به‌جای نمی‌گذارد و به‌همین جهت امکان تشخیص آن از طریق آزمایش و عکس‌برداری وجود ندارد. بنابراین تنها راه، روانکاوی و مشاوره در کنار بررسی وضعیت کودک است. پزشک قطعا سوالاتی را در رابطه با رفتارهای کودک از شما خواهد پرسید و بنابراین بهتر است پیش از مراجعه به‌پزشک حتما رفتارهای کودک را مورد بررسی قرار داده و از مواردی همچون شرایط خواب، شرایط خورد و خوراک، سطح انرژی، وضعیت تحصیلی، مشکلات رفتاری و سایر موارد اینچنینی اطلاعات دقیقی کسب کنید.
در این بین برخی آزمایشات رفتاری نیز وجود دارند که بر اساس اطلاعاتی که پزشک در اختیار دارد، به‌خانواده تجویز کرده و یا خود این آزمایشات را انجام می‌دهد.
اختلال دو قطبی در کودکان به‌چند روش قابل درمان است که برخی از این روش‌ها به‌عنوان روش اصلی و برخی دیگر به‌عنوان روش‌های مکمل مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها حتما باید توسط روانپزشک تجویز شوند و به‌هیچ وجه نباید به‌صورت خودسرانه اقدامی صورت گیرد. در ادامه به‌بررسی برخی از روش‌های درمان اختلال دو قطبی خواهیم پرداخت.
این روش، پای ثابت تمام متد‌های درمانی مشکلات فکری و رفتاری مانند اختلال دو قطبی است. در این روش از دارو‌های بزرگسالان استفاده می‌شود اما ممکن است به‌خاطر شرایط کودک، داروها با دوز کمتری تجویز شوند. این داروها می‌توانند تعادل روانی در کودک را حفظ کرده و علائم بیماری اختلال دو قطبی را کنترل کنند.
در روان درمانی تلاش می‌شود به‌کودک برای ایجاد رفتارهای منطقی و دوری از رفتارهای بیمارگونه کمک شود. این کار روش‌ها و متد‌های مختلفی دارد و شاید هر پزشک هم روش خاص خود را داشته باشد.
در بین روش‌های فرعی، چند روش اصلی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین این روش‌ها ارائه آموزش‌های روانی به‌کودک است. در این روش اصول اولیه حفاظت از شرایط روانی و بهبود آن به‌کودک داده می‌شود.
روش بعدی بیشتر مربوط به‌خانواده می‌شود. درمان‌های خانواده محور تحت آموزش‌های پزشک به‌خانواده قابل انجام هستند و در این روش خانواده کودک می‌کوشند تا شرایطی مناسب برای بهبود شرایط روانی کودک به‌وجود آورده و از ایجاد هرگونه محرک برای بروز علائم بیماری کودک جلوگیری کنند.
ریتم‌درمانی فردی و اجتماعی یکی دیگر از روش‌های کمک درمانی برای اختلال دو قطبی در کودک است. تحت این روش به‌کودک کمک می‌شود تا اهمیت برنامه روزمره خود و مواردی همچون مصرف دارو یا عمل به‌سایر اصول دیگر روان درمانی را درک کرده و برای انجام آنها کوشا باشد.
و در انتها تنظیم خواب یعنی خوابیدن و بیدار شدن سر یک تایم مشخص، می‌تواند برای کودکان بسیار کمک‌کننده باشد که این روش را اختصارا کرونوتراپی می‌گویند.
رفتارهای غیر عادی و غیر منطقی در کودک، تا حدود زیادی به‌پای شرایط طبیعی کودکی گذاشته می‌شود اما در صورتی‌که این رفتارها از حد بگذرند، حتما باید برای پیگیری اقدام کرد. در این بین یکی از مشکلاتی که می‌تواند باعث بروز این مشکلات رفتاری شود، اختلال دو قطبی در کودکان است. این مشکل جزئیات و جوانب زیادی دارد و ما در این نوشته تلاش کردیم تا تنها مهم‌ترین موضوعات را به‌صورت کلی با شما در میان بگذاریم و توصیه‌های بیشتر و تخصصی‌تر باید توسط روانپزشک و روانشناس ارائه شوند.
