به گزارش ایران اکونومیست، نیویورک تایمز در گزارشی روند برگزاری این نمایشگاه را برای خوانندگانش توضیح داده است. این گزارش که ۲۳ نوامبر ـ حدود یک هفته قبل ـ منتشر شده است، روند خروج آثار هنری را قبل از اینکه در جریان جنگ مورد اصابت موشک قرار بگیرند، توضیح داده است.
آنچه در ادامه می خوانید روایت خروج این آثار و برگزاری نمایشگاه است:
«آنها فقط در عرض چند ساعت شهر را ترک کردند تا بتوانند سالم بمانند. دو کامیون پر از شاهکارهای اوایل قرن بیستم از موزه هنر ملی اوکراین به قصد مادرید، کیف را ترک کرد. این اتفاق کمی قبل از اینکه شهر مورد اصابت شدیدترین بمباران موشکی روسیه قرار بگیرد، رخ داد.
کامیون‌ها به سمت اسپانیا حرکت کردند؛ جایی که قرار است آثار هنری به عنوان بخشی از نمایشگاه «در چشم طوفان: مدرنیسم در اوکراین، دهه ۱۹۳۰ ـ ۱۹۰۰» در موزه تیسن ـ بورنمیسا در مادرید، که در ۲۹ نوامبر (سه شنبه هشتم آذر ماه) افتتاح شد، به نمایش گذاشته شوند.
کارکنان موزه تیسن-بورنمیسا مادرید در حال بیرون آوردن «شپردز» (۱۹۲۷) اثر کایریلو هووزدیک از جعبه هستند. این نقاشی از اوکراین به اسپانیا منتقل شده است.پیش از هر چیز این آثار باید به سلامت از اوکراین خارج می‌شدند. سویتلانا ملنیک، مدیر کانسترنس کیف که یک متخصص حمل و نقل آثار هنری است، برای این کار استخدام شده؛ او گفت: «ما بسیار نگران بودیم. چهار کارمند روز دوشنبه آثار را در موزه هنر ملی بسته‌بندی و سپس صبح روز بعد آنها را در کامیون‌ها بار کردند. در همان روز کل اوکراین مورد حمله قرار گرفت. ما نمی‌دانستیم که ماندن در کیف خطرناک‌تر است یا بیرون رفتن. روسیه در آن روز سه شنبه تقریباً ۱۰۰ موشک به سمت اوکراین شلیک کرد.»
ملنیک که هماهنگی حمل و نقل را بر عهده داشت، خاطرنشان کرد: «رانندگان موشک‌های روسی را دیدند که از بالای سرشان عبور می‌کردند». او افزود، این سفر به قدری خطرناک بود که هیچ شرکتی حاضر به بیمه کردن آثار هنری در هنگام حمل و نقل در اوکراین نبود. میزان استرسمان، چهارشنبه شب بیشتر هم شد؛ چراکه کامیون‌ها حدود ۱۰ ساعت در مرز با لهستان معطل شدند. اصابت موشک دو شهروند لهستانی را در روستای نزدیک پرژوودو به کشتن داد و این مساله کار را برایمان سخت تر کرد.»
ملنیک نقش دیپلمات‌ها در مذاکره برای عبور کامیون‌ها از مرز را بسیار تاثیرگذار خواند؛ آنها سرانجام روز یکشنبه به اسپانیا رسیدند.
«پرتره اوکسانا پاولنکو» اثر واسیل سدلیار، سمت چپ و سمت راست «آهنگسازی» اثر وادیم ملر در موزه تیسن-بورنمیسانمایشگاه مادرید متشکل از ۷۰ اثر هنری است که عمدتاً از موزه‌های کیف به امانت گرفته شده است. این نمایشگاه اولین بررسی جامع از هنر مدرنیستی اوکراین در یک کشور خارجی خواهد بود.
بسیاری از این آثار، بیش از نیم قرن در یک طاق مخفی در موزه هنر ملی پنهان شده بودند تا در فهرست رسمی آثار هنری این کشور قرار نگیرند و به نوعی در امان بمانند. بر این اساس، برگزارکنندگان این نمایشگاه، نمایش بین‌المللی این آثار هنری اوایل قرن بیستم را به‌عنوان بیان سرکشانه‌ای از استقلال اوکراین در برابر تهاجم روسیه تلقی می کنند.
نگهداری آثار هنری اوکراین در نمایشگاه مادرید، همچنین باعث می‌شود که این آثار هنری ایمن باشند. این نقاشی‌ها پس از بسته شدن نمایشگاه مادرید در ۳۰ آوریل ۲۰۲۳، قرار است به موزه لودویگ در کلن آلمان منتقل شوند.
«چرخ فلک» (۱۹۲۱) اثر داوید بورلیوک، نقاش مرتبط با جنبش فوتوریسم(آینده نگر)/موزه هنر ملی اوکراینکنستانتین آکینشا، نویسنده و کیوریتور اوکراینی ـ آمریکایی مقیم ایتالیا، که مسبب اصلی برگزاری نمایشگاه و نویسنده کتاب مرتبط با آن است، گفت: «من می‌خواستم شش سال قبل نمایشگاهی از هنر مدرنیست اوکراینی ترتیب دهم. مدت‌ها قبل از اینکه مکانی فیزیکی برای نمایش آثار پیدا شود.»
آکینشا در نهایت با یک مجموعه‌دار بین‌المللی به نام فرانچسکا تیسن-بورنمیسا که یکی از اعضای هیات مدیره موزه تیسن-بورنمیسا در مادرید است و این موزه توسط پدرش تأسیس شده، برای برپایی نمایشگاهی با هدف ترویج و حفاظت از هنر مدرنیست اوکراینی به تفاهم رسید.
تیسن ـ بورنمیسا که نگران تخریب آثار هنری در جریان حملات روسیه به اوکراین بود، یک گروه واتس‌اپی به نام «موزه‌ها برای اوکراین» راه‌اندازی کرد تا اطلاعاتی درباره آسیب‌های احتمالی کسب کند و با دیگران به اشتراک بگذارد.
در این گروه آکینشا پیامی را ارسال کرد و پیشنهاد برگزاری یک نمایشگاه بین‌المللی را داد. و تیسن ـ بورنمیسا هم در پاسخش گفت: «ما صحبت کردیم و موزه Thyssen به شدت از این موضوع استقبال کرد.»
در این نمایشگاه آثاری از الکساندرا اکستر، نقاش، طراح صحنه و لباس و تصویرگر آموزش دیده در کیف به چشم می خورد. اکستر که از سال ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۴ در پاریس زندگی و کار می‌کرد، سپس به کیف بازگشت؛ جایی که در سال ۱۹۱۴ نمایشگاهی از هنر فوتوریسم (آینده‌نگر) اوکراینی به نام «کیلتسه» (حلقه) را سازماندهی کرد. همکار او الکساندر بوگومازوف، هنرمند ساکن کیف که آثارش از مناظر خیابان به سبک اکسپرسیونیست در طول جنگ جهانی اول مشهور است و اکنون به عنوان شاهکارهای نادیده گرفته شده فوتوریسم اروپایی شناخته می شود، از دیگر هنرمندانی است که این نمایشگاه بر آثار او تمرکز دارد.
تلاش برای ایجاد فرهنگ بصری ملی در منطقه‌ای با پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی مانند اوکراین که بین دولت های در حال فروپاشی اتریش، مجارستان و شوروی قرار گرفته بود، منجر به چندصدایی از سبک‌ها و پیشرفت‌های هنری در طیف گسترده‌ای شد.
در جریان وحشت بزرگ جوزف استالین برای از دست دادن قدرت در اواخر دهه ۱۹۳۰، بسیاری از هنرمندان اوکراینی «دشمن مردم» نامیده شده، اعدام شدند و یا به حبس‌های طولانی محکوم شدند.
متولیان برگزاری موزه مادرید در حال نصب تابلوی «پل» (1912) اثر الکساندرا اکستر روی دیوار هستند.برای نجات آثار این هنرمندان بسیاری از آنها در خزانه‌هایی که حالا موزه ملی هنر کیف خوانده می‌شود، نگهداری شدند. این انبار از آثار هنری گمشده، که هسته اصلی نمایشگاه مادرید را تشکیل می دهد، در هشت سال گذشته توسط یولیا لیتوینتس، که اکنون مدیر موزه است، به دقت مورد تحقیق قرار گرفته است.
او با ارسال ایمیلی با اشاره به نتایج تحقیق بر آثار این گنجینه که شامل ۳۵۰ تابلو است، تاکید کرد شکاف در تاریخ هنر اوکراین بالاخره پُر شد. او ماه‌های اولیه جنگ را در موزه ملی با همکارانش گذراند و گفت: «ما نه تنها سعی کردیم شبانه‌روزی از این مجموعه مراقبت کنیم، بلکه تحقیقات علمی خود را نیز فراموش نکردیم.»
یولیا لیتوینتس، مدیر موزه هنر ملی اوکراین. لیتوینتس و تیمش در مورد مجموعه‌ای از آثار گمشده که اکنون هسته اصلی نمایشگاه تیسن-بورنمیسا هستند، تحقیق کردند.
