ایران اکونومیست پلاس: امروز سالگرد یک تاریخ ویژه در ایران است. دو سال پیش در چنین روزی ایرانیان پشت درهای اتاق زایمان صف کشیدند تا فرزند خود را در تاریخ رند ۹/۹/۱۳۹۹ به دنیا بیاورند تا جایی که با به دنیا آمدن ۳ هزار نوزاد طی ۲۴ ساعت یک رکورد جدید برای تولد نوزاد در کشور ثبت شد.
اما آیا ثبت تاریخ تولد رُند تنها دغدغه برخی بوده است؟ پاسخ، خیر است! در زندگی مدرن امروز ارزش‌های انسانی تفاوت زیادی با گذشته دارند و داشتن شماره موبایل رند، تاریخ ازدواج رند و حتی پلاک ماشین رند دارای ارزش و اعتبار برای انسان امروزی شده‌اند. حالا چرا ارزش ها تا این حد تنزل پیدا کرده‌اند؟
معنای زندگی در نگاه و تفسیر انسان‌ها دچار تغییرات شگرفی شده است
دکتر محمد رحیمی (جامعه‌شناس و استاد دانشگاه) است و در این باره اعتقاد دارد: «همانطور که شما نیز اشاره کردید، آمارها نشان می‌دهند که رکورد تولد نوزاد در تاریخ ۹۹/۹/۹ شکسته شد، این مساله ما را به ضرورت تحلیل اجتماعی روند تغییرات اجتماعی ارزش‌ها و نگرش‌های جامعه سوق می‌دهد. اینکه چرا تاریخ‌های رند نظیر تاریخ تولد رند، تاریخ عقد و عروسی رند، شماره موبایل رند، شماره پلاک رند و ... برای انسان جامعه مدرن تبدیل به ارزش شده‌اند به اعتقاد بنده این است که معنای زندگی در نگاه و تفسیر انسان‌ها دچار تغییرات شگرفی شده است.»
او ادامه می‌دهد: «منظور از معنای زندگی این است که افراد چه تفسیری از زندگی دارند و چگونه با آن مواجه می‌شوند. در ادبیات جامعه شناسی می‌گوییم هر فردی با توجه به سرمایه اجتماعی و فرهنگی خود زندگی را تعبیر و تفسیر می‌کند. اینکه تاریخ رند در جامعه ما به نوعی تبدیل به ارزش و در واقع معیار تفاخر شده، این است که این پدیده در نگاه و ذهن سطح وسیعی از افراد جامعه معنای خوب و بهنجاری دارد. نسل جدید با باورها و ارزش های جدیدی که قصد دارد خودش آنها را خلق کند، معنای جدیدی از زندگی عرضه می‌کند که آن را با سبک زندگی لاکچری می‌شناسیم.»
لاکچری‌بازی و آرزوهای انباشت شده!
این جامعه‌شناس درباره فرهنگ لاکچری که این روزها باب شده است، توضیح می‌دهد: «لاکچری بودن برای نسل جدید به جرأت می‌توانم بگویم تمام معنای زندگی است. نسلی که می‌خواهند زندگی کنند، آنطور که خودشان می‌خواهند، آنها می‌خواهند دنیا را تغییر دهند و شناخت ما از آنها بسیار محدود است. در اصطلاح پدیدارشناسی می‌گوییم برای فهم معنای زندگی در نگاه افراد، باید وارد دنیای ذهنی و زیست جهان آنها شویم و پدیده را آنطور که هست، ببینیم.»
دکتر رحیمی اعتقاد دارد: «با ورود به دنیای ذهنی افرادی که تاریخ‌های رند برایشان جذابیت دارد، متوجه می‌شویم که این افراد دارای آرزوهای انباشت شده‌ی بسیاری هستند و به هر طریقی که شده قصد دارند خود را از دیگران متمایز ساخته و فخر فروشی کنند؛ اما اینکه چرا ارزش‌های انسان مدرن تغییر پیدا کرده و تا این اندازه سطحی‌تر شده است، این است که جامعه مدرن قواعد خاص خود را دارد، درست همانطور که جامعه سنتی قواعد خاص خودش را دارد و افراد خود را با این شرایط تطبیق می‌دهند و هنجارهای آن جامعه را در خود درونی می‌کنند. اما زمانی که افراد نتوانند خود را با شرایط و تغییرات اجتماعی و فرهنگی جامعه سازگار کنند با چالش های جدیدی مواجه می‌شوند و برای غلبه بر آن تلاش می‌کنند خود را با نمادهای منزلتی کاذب به دیگران و در جامعه ابراز کنند.»
در ۲۰۲۲/۰۲/۲۲ چه گذشت؟
او با بیان اینکه گذار از سنت به مدرنیته مسائل خاص خودش را دارد، اضافه می‌کند: «افراد از یک سوی پیوندهای سنتی خود را دارند و از سوی دیگر با تحولات مدرنیته مواجه هستند. در این تناقض اجتماعی با تغییرات ارزشی مواجه می‌شویم و یکسری از ارزش‌های اجتماعی جدیدی پدیدار می‌شوند. در این مرحله (منظورم وضعیت گذار است) جامعه پذیری ضرورت دارد. افراد باید در نهادهای آموزشی یاد بگیرند، چگونه با چالش‌ها مواجه شوند و چگونه سبک زندگی خود را مدیریت کنند.
او در پاسخ به این پرسش که آیا در همه جای دنیا این وضعیت را شاهد هستیم یا خیر؟ می‌گوید: «درباره اینکه آیا این سبک زندگی خاص ما ایرانی‌ها و جهان سومی‌هاست، باید بگویم که چند ماه پیش در تاریخ میلادی نیز شاهد یک تاریخ رند بودیم (۲۰۲۲/۰۲/۲۲) اما نه در این تاریخ زایمان زودرس رخ داد و نه اتفاق دیگری و زندگی خیلی عادی جریان داشت. واقعیت این است که وضعیت امروز جامعه، تغییراتی در ارزش‌های نسل جوان ایجاد کرده که ناشی از تغییرات در فناوری، تسهیل ارتباطات و بالارفتن رفاه نسبی است.»
او همچنین اضافه می‌کند: «جوامع توسعه یافته این تغییرات را شناخته و در جهت مدیریت تغییرات اجتماعی و فرهنگی عملکرد مناسبی داشته‌اند و به همین جهت رفتارهای روزمره افراد بر مبنای عقلانیت است. اما در جامعه ما به خاطر اینکه تغییرات ارزشی را به رسمیت نشناخته‌ایم، رفتارهای روزمره، معمولا و اغلب آگاهانه از روی تأمّل و مبتنی بر محاسبات عقلانی نیست، بلکه ناشی از عادت‌واره‌ها و «ته نشست‌ها» است.»
