در روزهای رو به اوج بازار سرمایه بود که وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. دولت بنا داشت تا باقیمانده سهم خود در برخی بانک ها، بیمه ها، پالایشگاه ها، شرکت های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. این صندوق ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می توانست خریدار آن ها باشد.
بازدهی رویایی دارایکم
در این راستا، صندوق اول با نام دارایکم در اوایل تابستان سال ۱۳۹۹ عرضه و در سوم تیرماه قابل معامله شد. در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد.
در پذیره نویسی صندوق دارایکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند. صندوقی که هم راستا با روزهای صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشم گیری داشت و تا ۲۰۰ درصد سود هم پیش رفت.
پالایشی یکم، اختلافات و ریزش بازار
تب و تاب دارایکم هنوز نخوابیده بود که سخن از عرضه پالایشی یکم (باقی مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس) به میان آمد. این بار در آن سوی ماجرا وزارت نفت نشسته بود و عرضه صندوق پالایشی یکم با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و بهانه ای برای ریزش بازار شد.
ماجرا از آنجا شروع شد که خبر مخالفت وزارت نفت با تشکیل پالایشی یکم و عرضه بلوکی پالایشگاه ها توسط سازمان خصوصی سازی منتشر شد و سهام پالایشگاه ها که سهم های با پشتوانه و بزرگ بازار سرمایه هستند ریزش کرد.
در آن روزها شاهد این موضوع بودیم که سهامدارانی که سهامدار سهام پالایشی هم نبودند و سهم های مهمی مانند فولادی یا پتروشیمی در سبد خود داشتند نیز اقدام به فروش سهام خود کردند. فرایندی که باعث شد تقریبا ۸۰ درصد سهام از صف خرید به صف فروش تغییر وضعیت دهند!
در هر صورت در نهایت وزرات اقتصاد و وزارت نفت درمورد پالایشی یکم به توافق رسیدند و این صندوق عرضه شد اما سرنوشتش هیچ شباهتی به دارایکم نداشت. ارزش این صندوق همسو با روند نزولی شاخص کل بورس روز به روز کم تر میشد و حتی قیمت هر واحد صندوق پالایشی یکم به نصف قیمت روز عرضه هم رسید!
از اعتراض عشقی تا اصلاح اساسنامه
وضعیت نابه‌سامان صندوق‌ها از سالی به سال دیگر منتقل شد و کار به جایی رسید که مجید عشقی، رییس سازمان بورس اعلام کرد این صندوق‌ها آبروی دولت، بازار سرمایه و صندوق های دیگر را برده‌اند. البته اعتراض عشقی به اینجا ختم نشد و قول داد اسانامه این صندوق‌ها اصلاح شود و در نهایت در شهریورماه سال جاری، اصلاحات اساسنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارا یکم و پالایشی به تصویب هیات وزیران رسید به این صورت است که:
این صندوق‌ها به صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی تبدیل می‌شود. همچنین مدیریت صندوق از مدیریت غیرفعال به فعال تبدیل خواهد شد. از طرف دیگر رکن بازارگردان برای صندوق‌های مزبور اضافه می‌شود.
با اعمال اصلاحات اساسنامه به شرح فوق صندوق امکان تغییر پرتفوی سهام خود مطابق امیدنامه و صنعت مربوطه را خواهد داشت و بازارگردان صندوق به عنوان یک شخص حقوقی به ارکان صندوق اضافه شده و در راستای نقدشوندگی صندوق و کاهش فاصله بین nav و قیمت بازار مجاز به صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارا یکم و پالایشی یکم است.
آخرین وضعیت صندوق‌ها
طبق آخرین اخبار رکن بازارگردان چند روزی است که برای صندوق پالایش یکم فعال شده است اما همچنان بین قیمت و NAV فاصله وجود دارد؛ به طوریکه درحال حاضر هر واحد این صندوق با قیمت حدود ۹۵۰۰ تومان معامله می‌شود درحالی که NAV صندوق ۱۲ هزار و ۸۰۰ تومان است. همچنین هر واحد صندوق دارایکم ۹۵۰۰ تومان قیمت دارد درحالی که NAV این صندوق ۱۳ هزار و ۷۰۰ تومان است. البته هنوز رکن بازارگردان برای صندوق فعال نشده است.
با این حال همانطور که عشقی در آخرین نشست خبری خود اشاره کرده انتظاری که از بازارگردان وجود دارد این است که فاصله بین قیمت و NAV تا جایی که امکان دارد کاهش یابد.
