عصر تازه رویارویی ایران و آمریکا/ بازگشت به نقطه صفر!

عصر تازه رویارویی ایران و آمریکا

دیوید سنجر در گزارش منتشر شده اش توسط نیویورک تایمز مدعی شده، امید جو بایدن برای احیای توافق هسته ای 2015 ( برجام)، توافقی که دونالد ترامپ می 2018 از آن خارج شد، کاملا مرده است. رایزنی های هسته ای غیر مستقیم میان تهران و واشنگتن ماه سپتامبر متوقف شد و حالا دولت بایدن به جای فرصت سازی برای از سرگیری رایزنی ها، دور تازه ای از تحریم ها را به بهانه ناآرمی های داخلی در ایران و فروش ادعایی پهپاد به روسیه علیه تهران اعمال کرده است.

از همین رو، آنگونه که گروهی از مقام های دولت بایدن مدعی شدند در جلسه های امنیت ملی آمریکا درباره ایران، استراتژی مبتنی بر گفتگو با ایران برای احیای برجام دیگر در اولویت نیست و به جای آن محور اصلی رایزنی ها، تلاش برای تضعیف برنامه هسته ای ایران است و قطع زنجیره ادعایی ارسال سلاح  به مسکو.

جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی  کاخ سفید ماه گذشته صراحتا مدعی شده بود که در حال حاضر در باب توافق با ایران گزینه های دیپلماتیک کنار گذاشته شده و در بن بست قرار داریم. هنری روم، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن در این باره به نیویورک تایمز گفت، طبیعتا افزایش غنای اورانیوم به بالای 60 درصد در سایت حساس فردو و به راه انداختن سانترفیوژهای پیشرفته، ( به ادعایش)می تواند تهدیدی باشد برای غرب و نشانی آشکار (ادعایی)از گریز هسته ای  ایران. به ادعای او مجموعه واکنش های غرب و تهران زمینه را برای افزایش تنش ها و پیچیده تر کردن روابط هموار کرده و موجب گشته طرفین در نقطه ای قرار بگیرند که توسل به دیپلماسی خالی از معنا شود و اجرایی شدن بدترین سناریوها در کوتاه مدت محتمل.

چراغی که سبز نشد!

آمریکایی ها در تابستانی که گذشت  به احیای توافق هسته ای با ایران بسیار امید داشتند؛ بالاخص آن که متن پیشنهادی تدوین شده توسط اتحادیه اروپا در ابتدا هم مورد استقبال ایران قرار گرفت و هم آمریکا. ایالات متحده در آن بازه زمانی منتظر یک سیگنال و چراغ سبز از جانب رهبران تهران بود تا متن توافق احیا شود. اما به ادعای آن‌ها این چراغ، سبز نشد.

در همان روزها، مقام های اطلاعاتی ایالات متحده ارزیابی کردند که احیای توافق هسته ای از منظر محافظه کاران ایرانی و منتقدان تندرو آمریکایی آن به یک اندازه غیر محبوب است. یکی از مهم ترین خواسته های ایران دستیابی به تضمینی بود مبنی بر این که ایالات متحده سناریوی سال 2018 را تکرار نکرده و بار دیگر از برجام خارج نشود، با این همه بایدن می گفت قادر نیست چنین تضمینی را در اختیار تهران قرار دهد. این مقوله در کنار گزاره های دیگر چون تاکید ایران بر برداشته شدن تحریم های حداکثری و همچنین بسته شدن پرونده تحقیقاتی آژانس در باب ذرات اوارنیوم ادعایی موجب شد تا رایزنی ها متوقف شده و تحلیلگران غربی بعد از پافشاری تهران بر مواضعش از احتمال تعلیق مذاکرات تا پایان انتخابات میان دوره ای کنگره آمریکا بگویند.

شانس پایین دیپلماسی

امروز تحولات غیر قابل پیش بینی چون آغاز ناآرامی ها در ایران در کنار همکاری نظامی (ادعایی) تهران با روسیه در باب پرنده های ایرانی میدان بازی را تغییر داده است. رابرت مالی شاید نخستین چهره آمریکایی است که از شرایط به وجود آمده ناخرسند شده ومدعی است که گزینه های انتخابی ایران، رابطه این کشور با غرب بالاخص اروپایی هایی که در زمان ریاست ترامپ برای احیای توافق هسته ای بسیار تلاش کرده بودند را تحت تاثیر قرار دهد.

مالی در قیاس با سایر چهره های دولت بایدن معمولا نسبت به نتیجه بخش بودن دیپلماسی خوشبین تر بود. اما حالا موضع ادعایی اش تغییر کرده است. او اخیرا مدعی شد که ایران به توافق هسته ای که در دسترس او  بود، پشت کرد و به واسطه رویارویی در برابر خواست ناظر هسته ای و پافشاری اش بر بسته شدن پرونده تحقیقات آژانس در باب ذرات ادعایی، هدف دو قطعنامه( ضد ایرانی) قرار گرفت. این ادعا در حالی مطرح شد که ایران بارها تاکید کرده که با آژانس بین المللی انرژی هسته ای در باب برنامه هسته ای اش همکاری داشته و به سوال های نهاد ناظر پاسخ هایی دقیق و جامع داده است.

افزایش غنی سازی 60درصدی در فردو به یکی از بزرگ ترین نگرانی های آمریکا و اسرائیل تبدیل شده؛ این سایت محور اصلی مذاکرات 2013 تا 20145 قلمداد می شد؛ رایزنی هایی که هدفش تحقق برجام بود. در همان برهه زمانی باراک اوباما، رئیس جمهوری وقت تلاش کرد تا سایت فردو را مسدود کند. وندی شرمن، مذاکره کننده اصلی تیم آمریکایی گفته بود که شکست در تحقق این خواسته بزرگ ترین ناامیدی را برایش رقم  خواهد زد.

بازگشت به نقطه صفر!

دولت آمریکا همه چیز را به نقطه صفر بازگردانده، سایت فردو فعال تر از گذشته میزبان غنای 60 درصدی اورانیوم است.براساس ارزیابی انجام شده توسط دولت بایدن، ایران در عرصه برنامه هسته ای اش پیشرفت های برجسته ای داشته و در آستانه (به ادعای ناظران) گریز هسته ای است. با این همه گروهی دیگر می گویند غرب هنوز زمان دارد بالاخص آن که شاهد و دلیلی مبنی بر خواست ایران جهت دستیابی به سلاح نیز در دسترس نمی باشد.

با این همه بازرسی های محدود شده و دوربین های خاموش شده آژانس، موجب گشته تا فضایی از بی اعتمادی هموار شود چرا که نهاد ناظر به بخشی از اطلاعاتی که به ادعای او باید در باب برنامه هسته ای ایران داشته باشد، دسترسی ندارد. به ادعای ناظران عمیق تر شدن شکاف میان ایران ونهاد ناظر صرفا مسیر را منحرف تر خواهد کرد و تنش ها را بیشتر.

به نوشته سنجر، جو بایدن در جریان کارزار انتخاباتی اش و حتی پس از پیروزی و ورود به کاخ سفید در باب ایران بر یک مقوله تمرکز داشت و آن احیای برجام بود. حالا پهنای اختلاف های میان ایران و غرب بالاخص آمریکا گسترش یافته و نارآرامی ها در ایران و مسئله ادعایی فروش پهپادهای ایرانی به روسیه محور اصلی تنش ها است. هنری روم به درستی گفته بود که خیال های بایدن به کابوس تبدیل شدند. رئیس جمهوری آمریکا تصور می کرد به سادگی برجام را احیا کرده و در جعبه ای می گذارد، اما حالا دولتش با واقعیت های تازه ای روبرو شده که عبور از آنها نیازمند تعریف استراتژی های جداگانه ای است.